Лекция №4 Тақырып Эквивалент
Химиялық эквивалент - бұл қышқыл-негіз реакцияларында бір сутегі ионын (немесе басқа моновалентті металды) қосуға немесе алмастыруға, тотығу-тотықсыздану реакцияларында бір электронды қосуға немесе босатуға болатын заттың нақты немесе шартты бөлшегі.
Эквиваленттік коэффициент (f) - бұл заттың нақты бөлшегінің қандай бөлігі қышқыл-негіз реакциясындағы бір сутек ионына немесе тотығу-тотықсыздану реакциясындағы бір электронға эквивалентті екенін көрсететін сан.
Эквиваленттік коэффициент (f) - бұл заттың нақты бөлшегінің қандай бөлігі қышқыл-негіз реакциясындағы бір сутек ионына немесе тотығу-тотықсыздану реакциясындағы бір электронға эквивалентті екенін көрсететін сан.
Жай заттар үшін f (1/zХ) =
мұнда В –элементтің валентілігі.
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
Мысалы:
Магнийдің эквиваленттік факторын анықтаңыз .
f(1/zMg)=
=
MgSO4 күкірттің эквиваленттік факторын анықтаңыз
6+
f(1/z S) =
=
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
М(1/zХ) = f(1/zХ)М(Х)
[кг/моль, г/моль]
Заттың эквивалентінің молярлық массасы (М(1/zХ)) – осы заттың бір моль эквивалентінің массасы, Х заттың молярлық массасына эквиваленттік фактордың көбейтіндісіне тең.
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
3+
f(1/zСr)=
=
М(1/z Cr) =
52 = 17,3 г/моль
Мысалы. Cr2S3-де хром эквивалентінің молярлық массасын анықтаңыз.
3+
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
Авогадро заңы негізінде есептеледі:
М(Х) 1 моль газ көлемі 22,4 л құрайды, 1 газдың эквиваленті молярлық массасы М(1/z Х) V(1/z Х) көлемін алады
V(1/zХ) =
Мұнда: М(1/zХ) – заттың эквивалентті молярлы массасы
М(Х) – заттың молярлы массасы
немесе:
[л/моль]
Егер реакцияға түсетін заттардың немесе реакция өнімдерінің бірі (реакцияға қатысушылар) газ болса, онда ол үшін заттың эквивалентті көлемі ұғымы енгізіледі (V(1/z Х)).
М(1/zХ)
V(1/zХ) =
n
nB
Мұнда: n – атом сандары, В - элементтін валентілігі
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
Мысалы, (P=760 мм.рт.ст., t = 0 оС) сутегінің 1 мольдің алатын көлемі:
1) V(1/z H2) =
= 11,2 л/моль
V(1z/Х) =
f(1/zH) =
= 1
М(H) =
11 = 1 г/моль
М(H2) =
21 = 2 г/моль
М(1/zХ)
2) V(1/z H2) =
1
21
= 11,2 л/моль
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
Мысалы, қалыпты жағдайда оттегінің 1 моль эквиваленті алатын көлемі
V(1/z О2) =
= 5,6 л/моль
V(1/zХ) =
М(1/z О) =
16 = 8 г/моль
М(О2) =
216 = 32 г/моль
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
Күрделі заттардың эквивалентінің молярлық массасын олардың формулалары бойынша анықтау.
Оксидтер М(1/z оксид) =
мұнда В – элемент валенттілігі
n – элемент атом саны
М(оксид) –оксидтің молярлық массасы
М(1/zAl2O3) =
=
=17 г/моль
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
Қышқылдар мұнда n – қышқылдың негізділігі
М (қышқыл) – қышқылдың молярлық массасы
М(1/z қышқыл) =
М(1/z H3PO4) =
=
= 32,7г/моль
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
Негіздер мұнда n – негіздің қышқылдығы
М(негіз) – негіздің молярлық массасы
М(1/z негіз) =
М(1/z Са(OH)2) =
= = 37 г/моль
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
Тұздар мұнда: n – метал саны
В- металдың валентілігі
М(тұз) – тұздың молярлық массасы
М(1/z тұз) =
М(1/z Са3(PO4)2) =
= = 22,7 г/моль
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
Қышқылдық негіздік реакцияларда
эквиваленттер санын және заттың
эквиваленттік факторы анықтау
KOH + H3PO4 = KH2PO4 + H2O K++ OH- + H++H2PO4- = K++H2PO4- +H2O 1 KOH+ 1H3PO4 = 1 KH2PO4 +1 H2O f [1/z H3PO4] = 1
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
Al(OH)3 + HCl = Al(OH)2Cl + H2O f [1/zAl(OH)3] = 1
Al(OH)3 + 2HCl = Al(OH)Cl2 + 2H2O f [1/z Al(OH)3] = 1/2
Al(OH)3 + 3HCl = AlCl3 + 3H2O f [1/zAl(OH)3] = 1/3
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
Эквивалент заңы
Әрекеттесуші заттардың массаларының (көлемдерінің) қатынасы олардың эквивалентінің молярлық массаларына тура пропорционал
а А+b B=c C+d D
Лекция №4 Тақырып Эквивалент
Мысалы: 5г металл жанған кезде 9,44 г металл оксиді түзіледі. Металл эквивалентінің молярлық массасын есептеңіз.
Мысалы: 5г металл жанған кезде 9,44 г металл оксиді түзіледі. Металл эквивалентінің молярлық массасын есептеңіз.