Лекция 9 Биосфера. Адам әрекетінің әсері. Биосфера ластануының негізгі ерекшеліктері. Жер жүйесін қалыптастырудағы тірі заттың маңызы мен ролі. Қазіргі ланшафттар, ормансыздану және шөлдену мәселелері

Ауасы мен суының ластануы жағынан Алматы облысы да қолайсыз оқиғаға душар болған аймақтың бірі. Ластау көздері негізі тұрмыстық және өндіріс қалдықтары, су көзеріне жақын орналасқан мал шаруашылығы кешендері мен улы химикат тыңайтқыштарды сақтайтын қоймалардың сыйымдалағы жылына 30 мың тонна ғана, ал облыстық «Сельхозхимия» бірлестігіне жылына 100 мың тоннадан астам тыңайтқыш түседі. Қоймалардың жетіспеуінің салдарынан осы тыңайтқыштардың дені ашық аспан астында сақталады. Мұндай жағжайлар Талғар, Балқаш, Іле аудандарының шаруашылығында орын алған.

• Ауасы мен суының ластануы жағынан Алматы облысы да қолайсыз оқиғаға душар болған аймақтың бірі. Ластау көздері негізі тұрмыстық және өндіріс қалдықтары, су көзеріне жақын орналасқан мал шаруашылығы кешендері мен улы химикат тыңайтқыштарды сақтайтын қоймалардың сыйымдалағы жылына 30 мың тонна ғана, ал облыстық «Сельхозхимия» бірлестігіне жылына 100 мың тоннадан астам тыңайтқыш түседі. Қоймалардың жетіспеуінің салдарынан осы тыңайтқыштардың дені ашық аспан астында сақталады. Мұндай жағжайлар Талғар, Балқаш, Іле аудандарының шаруашылығында орын алған.

Тыңайтқыштарды өлшеусіз пайдалану, топырақты өндірістік қалдықтармен ластау, жердің құрамындағы зат алмасуын қиындатып бүлдіруде. Алматы облысында кейінгі 20 — 25 жыл ішінде ауыл шаруашылық өнімдерінде нитраттың құрамы ұлғайып кетті. Мысалы, 1989 жылы облыстық сандэпидстанция базарға түскен көкөністі тексергенде 23,5%-ден нитрат рұқсат етілген мөлшерден көп жоғары болып шыққан.

• Тыңайтқыштарды өлшеусіз пайдалану, топырақты өндірістік қалдықтармен ластау, жердің құрамындағы зат алмасуын қиындатып бүлдіруде. Алматы облысында кейінгі 20 — 25 жыл ішінде ауыл шаруашылық өнімдерінде нитраттың құрамы ұлғайып кетті. Мысалы, 1989 жылы облыстық сандэпидстанция базарға түскен көкөністі тексергенде 23,5%-ден нитрат рұқсат етілген мөлшерден көп жоғары болып шыққан.
• Алматы облысының жерінде 124 үлкенді кішілі өзен бар. Бұл өзеннің бойында мал қораларымен қоса кералинген тоғытатын орындар орналасқан.