Лекция мақсаты : 1С: Бухгалтерия программасында талдамалы, жинақтамалы, сандық және валюталық есептерді ұйымдастыру

мың теңге

“Өткізілген өнімнің өзіндік құны” статьсы бойынша өнімді өндіріумен байланысты нақты шығындар, өткізілетін өнімге қатысты қызмет көрсету, жұмыстарды орындау көрініс табады. Өзіндік құнды құру реті бухгалтерлік есептің сәйкес ережелерімен анықталдады. Ұйым шығарылған өнім есебі үшін оның бағасын нормативті өзіндік құндылық бойынша қолдану кезінде нақты және нормативті өзіндік құндар арасындағы айырмашылықтар кірістер мен шығыстар туралы есеп беруде жеке жолда көрініс табады.

• 
  “Сыйақы төлеу шығындары” статьясында алынған заимдар, шығарылған құнды қағаздар, вексельдердің, қаржыландырылатын жал келісімінің және сенімді басқару шығындары көрсетіледі.
  
• 
  “Салық салынуға дейінгі табыстар” статьясында жоғарыда аталған кірістер және шығыстар арасындағы әртүрлілікті анықтайтын есеп айырысу көрсеткіші көрсетіледі.
  
• 
  “Таза табыс”статьиясында Салық Кодексіне сәйкес және салық есебінің мәліметтері бойынша салық сомасы көрсетіледі, яғни шығындарға жатқызылатын шығыстардың көлемі мен құрамына шектеу есебімен көрініс табады.
  
• 
  “Таза табыс”стстьясында салық салынуға дейінгі табыс және табысқа салынатын салық көлемі арасындағы әртүрлілікті; анықтайтын есеп айырысу көрсеткішін көрсетеді. “Үлестірмеген табыс (жабылмаған залал)” статьясы ұйымның үлестірмеген табыс немесе жабылған залалдарының қозғалысы және қолда бар болуы туралы ақпараттарды жалпылау үшін есеп айырысу жолымен анықталады.
  
• 
  4. Есеп ақша қозғалысының есебі шоттары бойынша мәліметтер негізінде құрылады және есеп беру кезеңінің басындағы және аяғындағы қалдықтар есебі мен ақша ағымы туралы мәліметтерді қамтиды. Ақша ағымы туралы мәліметтер есеп беруде операциялық, инвестициялық және қаржылық кесімдерде ұсынылады.
  
• 
  Қазақстан Республикасындағы ақша қозғалысы тура және жанама әдістерді қолданумен операциялық қызмет арқылы іске асады.
  
• 
  Тура әдіс кезінде ақша түсімдерінің және төлемдерінің негізгі түрлері ашылады. Инвестициялық қызмет – ұзақ мерзімді активтерді сату мен сатып алу, заимдар беру мен оларды жою. Инвестицялық қызмет нәтижесінде пайда болатын ақша қозғалысының мысалы ретінде мыналар қолданылады:
  

• 
  ақшалардың түсімі:
  
• 
  материалды емес активтерді, негізгі құралдарды және басқа да құралдарды өткізу; қаржылық инвестицияларды өткізу; басқа заңды тұлғалар ұсынған заимдарды алу; басқа да түсімдер;
  
• 
  ақшалардың шығыстары:
  

• 
  материалды емес активтерді, негізгі құралдарды және басқа да ұзақ мерзімді сатып алу; қаржылық инвестицияларды сатып алу; басқа заңды тұлғаларға заимдар ұсыну; басқа да төлемдер;
  
• 
  Қаржылық қызмет – заимдық құралдар мен меншікті капиталдың құрамы мен көлемдерінің өзгерісі нәтиже болып табылатын ұйымның қызметі. Қаржылық қызмет нәтижесінде пайда болатын ақша қозғалысының мысалы ретінде мыналар қолданылады:
  

1. 
   ақшалардың түсімі:
   

• 
  акциялар және басқа да құнды қағаздар шығару; банк заимдарын алу; басқа да түсімдер;
  

2. 
   ақшалардың шығыстары:
   

• 
  банк заимдарын жою; меншікті акцияларды сатып алу; дивидендтер төлеу; басқа да төлемдер;
  
• 
  5. Меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп беру ұйымның меншікті капиталының қозғалысы мен жағдайы туралы, жарияланған капиталдағы, төленбеген және қосымша төленген капиталдағы өзгерістер туралы, сонымен қатар резервтік капиталдағы және үлестірілмеген табыстың (залалдың) құрылуы туралы көрсеткіштерді қамтиды. Резервтің немесе капиталдың әр түрі келесі баланстық теңдеу қағидасы бойынша құрылған:
  
• 
  Осн + По – Ио = Оск ,
  
• 
  Мұндағы, Оск – есеп беру кезеңінің басындағы әртүрлі капитал, резервтер, және қор құралдарының қалдықтары;
  
• 
  По – капиталдың көбеюі (есеп беру кезеңінде түскен);
  
• 
  Ио – капиталдың кемуі (есеп беру кезеңінде жұмсалған);
  
• 
  Оск - есеп беру кезеңінің басындағы әртүрлі капитал, резервтер, және қор құралдарының қалдықтары;
  
• 
  Көпшілігінде, капиталдың көбеюі (По көрсеткіші) заң орындарымен бекітілген жарияланған капиталдың, резервтік капиталдың есебінен және негізгі құралдарды, инвестицияларды және үлестірілмеген табысты (залалды) қайта бағалау есебінен пайда болады. Есеп беру жылындағы капиталдың шығындалуы (Ио көрсеткіші) сипаты кезінде төленбеген капитал есебінен болған төмендеуді және есеп беру кезеңіндегі залалдарды жеке-жеке қарастыру керек. Сонымен қатар, акция көлемінің төмендеуінен, акция номиналының азаюынан болған кемуді де жеке-жеке қарастыру керек.
  
• 
  Меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп беру ұйым активтерінің ұйымның өз меншігін құрайтын бөлігін сипаттайды.
  
• 
  Меншікті капиталдың бухгалтерлік есебі, оның ұсынылуы және жіктелуі, осымен байланысты құжаттарға сілтеме белгілі бір негізгі мақсаттарға ие. Солардың аса маңыздылары:
  

• 
  ұйымға салынған капиталдың негізгі қайнар көздері арасындағы айырмашылықтарды көрсету және жіктеу;
  
• 
  толық немесе біртіндеп жою кезіндегі үлес құнына беретін әдістерді және акционерлер
  
• 
  есеп беру кезеңінің үлестірілмеген табысын үлестіру реті кездесетін қаржылық, әкімшілік, заңнамалық, келісімдік (құрылтайшылардың келісімдері) шектеулерді анықтау;
  
• 
  акционерлер құрамын қамти отырып, конвертирленетін құнды қағаздардың, акционерлік және басқа да келісімдердің шарты мен кепілдемесін ашу;
  

• 
  Есеп беруді құрудың кез-келген әдістемесі сату көрсеткіштерінің, қаржылық нәтижелердің және қорытынды бухгалтерлік баланстардың қосымша байланыстарынан тұрады.
  

• 
  материалдық емес активтер;
  
• 
  негізгі құралдар;
  
• 
  субъектінің инветициялық саясаты;
  
• 
  тауарлы-матеиалдық босалқылар,
  
• 
  еншілес кәсіпорынның дебиторлық қарыздары;
  

• 
  ұзақ мерзімді активтер;
  
• 
  меншікті капитал;
  
• 
  ұзақ мерзімді міндеттемелер;
  
• 
  ағымдағы активтер.
  

• 
  кірістің өзгеруіне әсер еткен факторлар;
  
• 
  жалпы және әкімшілік шығындарының өзгерісі, пайыз бойынша төлемдер;
  
• 
  төтенше жағдайлардан болған пайда мен зиян.
  

• 
  операциялық қызметтен түскен қызметінің ақша құралдарының қозғалыстарын ашу үшін кәсіпорынның қолданған әдісі,
  
• 
  нетто негізінде ашылатын төлемдер және ақшалай түсімдердің қандай болғандығы;
  
• 
  ақша құралдарының қозғалыстары бойынша шектеулер.