Лекция Молекулалық биология пәні Молекулалық биологияның даму тарихы Молекулалық биологияның зерттеу әдістері мен болашағы. Нуклеин қышқылдарының толық сипаттамасы

 
ДНҚ репарациясы 
 
ДНҚ репарациясы дегеніміз молекула құрамындағы қателіктердің, бұзылыстардың жөнделуі. Оның 
бірнеше түрлері белгілі:
а) фотореактивация немесе жарықтық репарация. Оны 1962 жылы К.Руперт ашқан. Ультракүлгін 
сәулелері ДНҚ молекуласына әсер етіп, онда тиминдік димерлер пайда етеді, яғни 2 көршілес тиминдер – 
адениндермен байланысын үзіп, өзара байланысады. Бұл кезде фотореактивтеуші ферменттер жарықтың 
(күн сәулесінің) әсерімен димерлері ыдыратып, ДНҚ молекуласын бұрынғы, қалыпты күйіне келтіреді (69-
сурет). 
5
` 
3` 
3
` 
Т=Т 
5
` 
Т=Т 
3
1 
5
1 
5
1
3
1 
Т Т 
3
1 
5
1 
69-сурет. Тиминдік димерлердің репарациялану жобасы (Мушкамбаров, Кузнецовтан, 2003) 
Өсімдіктер мен бактерияларда тиминдік димерлер тікелей фоторепарация арқылы репарацияланады. 
Бұл жағдайда рпарация ферменттері күн сәулесінің энергиясын пайдаланып, тиминдер арасындағы бұрыс 
байланысты үзеді. 
Сонымен қатар, бактерияларда тиминдік димерлер басқа да тетіктер (механизмдер) арқылы 
рпарацияланады (жөнделеді): 
- 
Тиминдік димерлері бар бұзылған тізбектің фрагменті кеследі және
- 
Оы фрагмент жаңадан синтезделінеді. 
Бұл кезде эксцинуклеаза ферменті (бактерияларда) бұзылған жерді танып, оның екі ұшын (тиминдік 
димермен қоса) 12 – 13 нуклеотидтерге кеседі. Эукариоттарда тиминдік димер түзілген фрагмент 
репарациялық эндонуклеаза ІІ-аралық 5
1
ұшынан кесіледі, содан кейін арнайы экзонуклеаза 100 – ге жуық 
нуклеотидтерді бір – бірлеп алып тастайды. Содан кейін рецинтез жүзеге асады. Ресинтез, яғни жаңа синтез, 
ДНҚ – полимераза – арқылы жүзеге асады. 
Кейде осы репарациялық жүйенің кемістігі байқалады. Бұл кезде адамдардың тұқым қуалайтын ауруы – 

жүктеу/скачать 0,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: