Лекция. Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде Саясаттанудың объектісі. Саясаттанудың танымдык пәні. Жеке пән ретіндегі саясаттанудың жанжақтылығы
жүктеу/скачать 0,87 Mb.
|
| Б.Спиноза (1632-1677 ж.ж.) голландиялық философ-материалист. «Этика, геометриялық тәртiпте дәлелдеген», «Дiни-саяси толғау», «Декарт философиясының қағидалары» атты еңбектердiң авторы.
Б.Спиноза табиғи жағдай теориясына қарсы болды. Ол қоғамдық келiсiм теориясын жақтады, бiрақ оны өзiнше түсiндiрдi. Мемлекет пен заңдарға деген қажеттiлiк табиғи себептерге негiзделген- құмарлық пен ақыл-ой қарама-қайшылығында. Адам тек ақылға арқа сүйегенде тәуелсiз әрi күштi, бiрақ көпшiлiк адамдар ақымақ әрекеттерге барады. Мiне осылар құқық пен мемлекет қажеттiлiгiн тудырды. «Егер адамдар табиғатынан ақиқат санасы көрсетiп отырғандардан басқаны қаламаса, онда қоғам ешқандай заңды қажет етпеген болар едi. Бiрақ адам табиғаты басқаша құрылған. Әрбiр адам өз пайдасына, табысына ұмтылады, әрi көпшiлiк ақыл- ойға емес, қызығушылығына арқа сүйейдi. Сондықтан ешбiр қоғам билiк пен күштеусiз өмiр сүре алмайды, әрi заңсыз адамдар құмарлығы қызығушылығын ұстап тұра алмайды». Заңды түзу монархқа, жекелеген адамдарға сенiп тапсырылмайды, онда олар табиғатының әлсiз жағын қанағаттандырумен айналысып кетедi. Заң көпшiлiк жиынымен қабылдануы тиiс. Ең саналы, әрi күштi, берiк мемлекет республика, әсiресе демократиялық. Ол абсолюттi монархияны сынады. Спиноза монархияны өкiлдiлiк мекеме басқаруы арқылы шектеу мүмкiндiгiн айтты. Демократия ерекшелiгi билiк пен заңдар халыққа қарсы емес, оның бостандығын шектемейдi және әркiмге берген еркiндiктi қамтамасыз етедi деп санаған. Т. Гоббс (1588-1679ж.ж.) еңбектерi «Левиафан, немесе материя, мемлекет формасы мен билiгi», «Азамат жөнiнде», «Дене туралы», «Адам туралы». Мемлекет пен құқық туралы iлiмдi Т. Гоббс геометрия сияқты тиянақты ғылымға айналдыруға тырысты. Ол өз iлiмiн адам табиғаты мен құмарлығын зерттеуге арнады. Т. Гоббстың адам табиғаты мен құмарлығы туралы ойлары писсимистiк болды. Оның ойынша адамға бақталастық (байлыққа құмарлық), даңқ құмарлық, сенiмсiздiк (қауiпсiздiкке талпыныс) тән. Бұл құмарлықтар адамдарды жауластырады, «барлығының барлығына соғыс жағдайын» тудырады. Бұл адамдарды табиғи жағдайды қысқарту жолын iздестiруге итермелейдi, соңында табиғи құқықтан бас тарту адамдарды мемлекетке әкеледi. Т. Гоббс мемлекеттiң үш формасын монархия, демократия, аристократияны атайды, олардың iшiнен шексiз монархияны қолдайды. жүктеу/скачать 0,87 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|