Лекция Ядролардың модельдері
жүктеу/скачать 0,59 Mb.
|
| Ядроның қабатты моделі.
Протондар мен нейтрондарының саны сиқарлы, яғни 2, 8, 20, 50, 82, 126 ядролардың меншікті байланыс энергиясы «көрші» ядролардікіне қарағанда жоғары, олар сфералы симметриялы(нөлдік электрлі квадрупольдік моменті бар), табиғатта көп таралған болып келеді. Тұрақты изотоптар мен изотондардың саны сиқырлы ядролы нуклидтерде ең көп болады. Сиқырлы N санды ядролар нейтрондарды жұту ықтималдылығы N-ға жуық мәнді ядролардан 10 ÷ 100 есе кем. A мен Z өзгеруі кезіндегі Осы қасиеттерінің өзгеруінің периодтылығы құрамындағы электрондар санына байланысты атомның қасиеттерінің периодты өзгеруіне ұқсайды. Инертті газдар атомдарының электронды қабаттарыдай ядролардың тұрақты нуклондық қабаттары бар екен деген ой келеді. Екі жағдайда да периодтылықтың физикалық себебі Паули принципі болып табылады. Қабықшалы моделді құруда негізгіұсыныстар: 1. Нуклондар сфералық симметриялы өзара келісілген ядродағы барлық нуклондардың әсерінен пайда болған ядролық күштер өрісінде қозғалады. Сонымен қатар спин және орбиталь моменттерінің векторлары бағыттас кезінде нуклондардың ядролық күштер өрісімен тартылысының артуынан көтінетін спин-орбитальді әсерлесуді ескеру керек. Н(r) әсерлесу гамилтонианы: V(r) – Вудса-Саксон потенциалы , более слабый, чем V(r)-ға қарағанда әлсіз U(r) – центрлі-симметриаялы потенциал. мұнда b– спин-орбиталь әсерлесуінің константасы. 2. Нуклондар потенциалдық шұңқырда қозғала әртүлі дискретті энергетикалық деңгейлерде орналаса алады. Ядроның негізгі күйінде төменгі деңгейлердің толығымен толтырылған болады. Қозғалыс кезінде нуклондар соқтығысып энергия алмастыра алады. Нәтижесінде бір нуклонның энергиясы кеміп төменгі энергетикалық деңгейлерде болуы керек. Бірақ ол деңгейлер толған және Паули принципі бойынша басқа нуклондар орналаса алмайды. Сондықтан нуклондар арасында әсерлесу болмайды. Потенциалдық шұңқырдағы нуклонжардың күйі n, l, j, mJ кванттық сандарымен және анықталған жұптылықпен сипатталады. n = 1, 2, 3, . . . – басты кванттық сан l = 0, 1, 2, 3, … n -1 – орбиталдік кванттық сан j = l ± 1/2. Спин-орбитальді әсерлесу нәтижесінде n және l ≠ 0 әрқайсы деңгей энергия мәндері әртүрлі екі деңгейшеге бөлінеді. Олар әрдайым оң жартылайбүтін сандармен берледі: 1/2, 3/2, 5/2 және т.б. Жоғарғы деңгейшелерде j = l - 1/2 mJ = -j, -j+1, . . . , j -1, j. – азимутті кванттық сан Деңгейлердің әрқайсысында анықталған бір (-1)l жұптылығы кванттық l санының жұптылығымен сәйкес келеді. жүктеу/скачать 0,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|