Лекциялар жинағы шымкент 2019
жүктеу/скачать 0,76 Mb.
|
СОНГЫ омырткалылар зоологиясы лекция
- Бұл бет үшін навигация:
- Тыныс алу жүйесi.
- Скаттарда
- Зәр шығару жүйесi.
| Қан айналу жүйесi. Балықтардың барлығында да қан айналу жүйесi ланцетниктердiкiне ұқсас. Барлық балықтарда, тек қостынысты балықтарда бiр қан айналым шеңберi болады. Сондықтан жүрек арқылы тек вена қандары ғана өтедi. Шемiршектi балықтардың жүрегi екi камерадан: жүрекше мен қарыншадан тұрады. Жүрекшеге вена қаны құйылатын веноздық (синус) қуыс жалғасады. Қарыншаға – артериялық конус жалғасады. Артерия қаны жүрекке соқпай, денеге тiкелей желбезектен таралады. Қан тамырлары мен өте жай қозғалады және оттегiне онша бай болмайды. Тотығу процесi тым нашар өтедi, сондықтан да балықтың денесiнiң температурасы жоғары болмайды, өзiн қоршаған ортаның температурасынан сәл ғана артып түседi. Суық суда балық денесiнiң температурасы төмендейдi, ал жылы суда – көтерiледi. Балықтарда қан жасайтын мүше көкбауыр бар. Көкбауырда және сол сияқты бауыр ұлпаларында эритроциттер, лейкоциттер және тромбоциттер жасалады.
Тыныс алу жүйесi. Шемiршектi балықтар желбезек тесiктерiнiң (саңылау) әрқайсысының аралықтары желбезек перделерiмен бөлiнiп, екiншi ұшы денесiнiң сыртына ашылады. Шемiршектi балықтарда желбезек қақпақтары жоқ. Желбезек саңылауларының алдыңғы және артқы қабырғаларына желбезек жапырақашаларының орналасуы нәтижесiнде желбезектер пайда болады. Желбезек перделерiнiң алдыңғы және артқы қабырғаларында жұқа желбезек жапырақшалары орналасқан, сонда өте көп қантамырлары(орналасқан) болып, газалмасуды тездетедi. Скаттарда желбезек тесiктерi бауыр жағында орналасқан. Желбезектерге су тек брызгальцелер арқылы ғана кiредi. Оларда газалмасу көбiне терi арқылы да болады. Акулаларда жоғарыда айтылған 5-7 желбезек тесiктерiнен басқа, көзiнiң арт жағында жұтқыншақпен жалғасатын екi тесiктi көруге болады. Оларды брызгальцелер деп атайды. Зәр шығару жүйесi. Денедегi зиянды заттар зәр шығару жүйе арқылы сыртқа шығарылады. Омыртқа жотасының астында лента тәрiздi қызғылт қоңыр түстi созылып жатқан екi бүйрегi бар. Бүйректер арқылы қаннан бөлiнiп шыққан несеп зәр түтiктерi арқылы қуыққа жиналып, одан несеп қуық тесiгi арқылы сыртқа шығады. Мұндай зәр шығару жүйесiн алдыңғы бүйрек немесе пронефрос деп атайды. жүктеу/скачать 0,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|