Лекциялар Лекция №1 Заманауи педагогика адам жайлы
жүктеу/скачать 0,79 Mb.
|
downloadPdfUmkd
- Бұл бет үшін навигация:
- «Даралық» ұғымы
- Жеке тұлға дегеніміз
- Жеке тұлғаның ең маңызды белгілері
| Лекция мәтіні:
1.«Тұлға», «адам», «индивид», «даралық» ұғымдары және олардың арақатынасы. Жеке тұлғаның маңыздылығы оның қасиеттері мен іс -әрекеттерінде қоғамдық процестің тенденцияларының, әлеуметтік белгілер мен қасиеттердің айқын және спецификалық көрініс табуы арқылы, оның іс-әрекетіндегі шығармашылық қасиетінің деңгейі арқылы анықталады. Бұл орайда, «адам», «жеке тұлға» деген ұғымдардың қатары «даралық» деген ұғыммен толықтырылуы қажет. «Даралық» ұғымы бір адамды басқа бір адамнан, бір тұлғадан ажыратып, оған өзіне тән сұлулық пен қайталанбас қасиет беретін жалпы мен жекеден тұрады. Адам қасиетін түсіндіретін тағы бір ұғым - «индивид». Бұл сөз латын тілінен алынған және оның қазақша баламасы - «жекелік». Индивид - адамзат тұқымының еш қасиеттері ескерілмеген бір өкілін білдіреді. Бұл орайда әрбір адам - индивид. Психологияда «жеке тұлға» деген ұғымға мынадай анықтама береді: Жеке тұлға дегеніміз - әлеуметтік қатынастар мен саналы іс -әрекеттің субъектісі ретіндегі индивид. Жеке тұлғаның басты белгісі - оның әлеуметтік мәнінің болуы және оның әлеуметтік функцияларды атқаруы . Жеке тұлғаның ең маңызды белгілері - оның саналылығы, жауапкершілігі, бостандығы, қадір-қасиеті, даралығы. Тәрбиенiң негiзгi мақсаты жеке адамды қалыптастыру және оның жан-жақты толыққанды дамуын қамтамасыз ету. Ал бұл мiндеттердiң табысты шешiмiн беру жеке адамның дамуы қалай өтетiнiн және оның қалыптасуына қандай жағдаяттар ықпал ететiнiн бiлумен байланысты. Адам баласы тұлға ретiнде өмiр сүру барысында өзiнiң қоғамдық мәнiн сипаттайтын көптеген әлеуметтiк сапалар мен қасиеттердi қалыптастырады әрi дамытады. Мiне осыдан, ол ғылымда биоәлеуметтiк тұлға, субъект, яғни тарихи -қоғамдық қызмет пен таным иесi деп танылады. Демек, ''адам'' түсiнiгi осыдан биологиялық және әлеуметтiк (қоғамдық), сапа мен қасиеттердiң бiрлiгiн бiлдiредi. Ал ''жеке адам'' түсiнiгiн алатын болсақ, ол тек қана әлеуметтiк сапа мен қасиеттердi игерген тұлғаны танумен байланысты. Бұл тұлға қоғамдық тiршiлiк иесi сипатында көрiнiп, тiл игеруi, санасы, әртүрлi әдеттерiмен ерекшеленедi. Жеке адамдық қасиетке ие болу, оның табиғи, биологиялық болмысына емес, қоғамдық қасиеттерге тiкелей байланысты. Сонымен ''жеке адам'' дегенiмiз адамның қоғамдық сипатын танытып, оның өмiр барысында өзiне топтаған әлеуметтiк сапалар мен қасиеттер жиынтығын бiлдiредi. Жеке адамдық сапалар өмiр барысында қалыптасқандықтан, олар бiреулерде айқын көрiнiп, басқаларда күңгiрттеу болады. Олай болса, жеке адамдық дәреже деңгейiн қалай бiлемiз және оның өлшемдерi қандай деген сұрақтар туындайтыны сөзсiз . Даралық бiр адамның екiншiсiне ұқсамайтын, өзiндiк ерекшелiгi мен өзгешелiгiн сипаттайды. Даралық, әдетте, мiнез бен темпераменттiң айрықша бiтiстерi (салмақты, сабырлы), шығармашылық iс-әрекет және қабiлетiнiң ерекшелiктерiнiң (ойлап тапқыш, ұқыпты) өзiндiк көрiнiстерiмен бөлектенедi. Аталғандар сияқты мұғалiмнiң де даралық белгiлерi оның терең бiлiмдарлығында, педагогикалық ой-өрiсiнде, балаларға жайлылығы мен еңбектегi жасампаздығында танылуы мүмкiн. Даралық түсiнiгi бiр адамды екiншiден айырып, оған өзiндiк қайталанбас сән беретiн жалпылық және жалқылық қасиеттердi бiлдiредi. жүктеу/скачать 0,79 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|