Лекцияларының жиынтығЫ 2 Сапаров Қуандық Əбенұлы (оқу құралы) Алматы 2004 бет
Омыртқалы жануарлардың жүрек бұлшық ет ұлпасы
жүктеу/скачать 1,13 Mb. Pdf көрінісі
|
|
Омыртқалы жануарлардың жүрек бұлшық ет ұлпасы. Жүректің əртүрлі бөлімінде бұлшық ет ұлпасы əртүрлі құрылымға ие. Миокардтың бұлшық ет ұлпасын 2 түрге бөледі: 1. жұмыс істейтін; 2. өткізетін; Миокардтың негізгі бөлімі жүректің жұмыс істейтін бөлімінен тұрады. Миокардтың бұлшық ет ұлпасы клеткалық құрылымға ие, əрі клеткалар (кардиомиоциттер) бірінен кейін бірі тізбектеліп орналасады. Бұл клеткаларда ұзындау пішінге ие ядро дəл ортасында орналасқан жəне саркоплазмамен қоршалған, ал миофибрилдер перифирияда орналасқан. Миофибрилдер көлденең жолақты соматикалық бұлшық етке ұқсас. Миофибрилдер жіңішке (актин) жəне жуан (миозин) протофибрилдерден тұрады. Жүректің жұмыс істейтін бұлшық ет бөлімінде, соматикалыққа қарағанда митохондриялар өте көп кездеседі, олар миофибрилдердің арасында қатарларға орналасқан. Митохондрияда кристалар өте көп. Оған дəлел миокардты тыныс алу процессінің қарқынды жүруі жəне АТФ-тің белсенді шығарылуы. Энергиямен жақсы қамтылғандықтан жүрек бұлшық ет өмір бойы демалыссыз қызмет жасайды. Жүрек бұлшық етіндегі саркоплазматикалық ретикулум миофибрилдерге бағытталған кеңейген каналға ұқсас болады. Ол соматикалық бұлшық етке қарағанда аз деңгейде дамыған. Жүрек бұлшық етінің өзіндік ерекшелігі онда ендірме пластинкасы болады. Бұл эволюция процесінде қалыптасқан. Құрамында бұлшық ет үзілмеуі үшін қажет, яғни беріктік қасиет 80 береді. Көршілес клеткалардың плазмолеммаларының арасында ені 20-30 нм болатын кеңістік болады. Миофибрилдер ендірмелі пластинка аймағында Z жолақ деңгейінде плазмолемаға бөлінеді. Бұл жерде плазмолемма қалыңырақ болады Z-жолағының затымен араласып кетеді. Ендірме пластинкасының фибриллярлы аймағында қалыптасады. Кейбір көршілес бұлшық ет клеткаларының арасында плазмолеммалардың түйісуі жүзеге асады. Олар тығыз немесе саңылау тəрізді байланыстар түзеді. Жүректің бұлшық ет клеткалары плазмолеммадан басқа базальді мембранамен қапталған. Клеткалардың арасынан дəнекер ұлпалардың қабаттары, көптеген қан тамырлар жəне нерв талшықтары өтеді. Жүрек бұлшық еті күшті жиырылғыш қасиетке ие, бірақ жиырылудың қарқындылығы мен жиілігі нерв импульстарымен реттеліп отырады. Жүректің қалқаншасы мен құлақшасымен жиырылуындағы келісімділік жүректің өткізгіш жүйесін құрайтын арнайы бұлшық ет клеткаларының жұмысымен байланысты. Бұл жүйе импульстің құлақшадан қалқаншаға өтуіне қатынасады. Өткізгіш жүйенің бұлшық ет ұлпасы өткізгіш бұлшық етті қалыптастырады. Олар əлсіз жиырылғыш болып келеді, бірақ импульсті құлақшадан қалқаншаға өткізуге үлкен қабілетті болып келеді. Өткізгіш жүйенің цитоплазмасында гликоген жəне аздаған митохондриялар кездеседі. Көлденең жолақты мифибрильдер сирек орналасқан. Өткізгіш жүйенің бұлшық ет клеткаларындағы Т-жүйесінің каналдары кездеспейді ядро орталыққа орналасқан. Өткізгіш жүйелердің клеткалары жақсы жүйкеленген. Жүрек бұлшық етінің құрылысы жүктеу/скачать 1,13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|