222
ойшылдардың лингвогносеологиялық ой-пікірлерін қысқаша шолып өтеді.
Олардың ішінде Аристотельдің, Ж.Руссо мен А.Мейердің пікірлеріне ерекше
тоқталады. Сондықтан Қ.Жұбановтың тіл жөніндегі зерттеулері –
лингвогносеологиялық ақпараттарға толы деп айтуға негіздемелер баршылық.
Оның «Дүниеге көзқарас арқылы заттарға ат қою», «Микрокосмостық
кезең», «Функционалдық семантика», «Сөз өзгешелігі мен сөз қызметі» т.б.
ғылыми-танымдық мақалалары мен лекцияларында, түрлі конференциялар
мен басқосуларда жасаған баяндамаларында: а) қоршаған орта мен жеке
адамның тілдік танымы арасындағы байланыс; ә) ақпаратты қабылдау
қабілеті және оны еске сақтап, басқаға жеткізу; б) танылған заттар
(құбылыстар) мен сөздік қордың сәйкес болуы; в) жекелеген сөздердің өзіне
артатын ақпараттық-танымдық жүгі; г) сөздердің тіркесім тәртібіндегі
заңдылық; д) құндылық бағдары; е) таным теориясы т.б. когнитивтік
лингвистиканың түбегейлі, базалық ұғымдарымен сәйкес келетін, бүгінгі
күннің зерттеушісіне үлкен ой салатын өзекті мәселелер сөз болады. Осы
орайда Қ.Жұбанов: «
адам өзiнiң тipшiлiк таpтысында ұшырасып, пайдасын
я зиянын көpген нәpселеpдi ғана елеген, солаpды ғана бiлген» дейді. Зат
танылғаннан кейін оған бір ат таңылады. Ат қою кезінде өмір шындығы мен
ақиқат болмыстың абстракциялану жолымен тілдік формаға айналып,
халықтың тұрмыс-тіршілігінен, еңбек тәжірибесінен, наным-сенімінен хабар
беретін белгілі бір сөз атаулары түрінде санаға бекиді. Бірақ осы тұста
Қ.Жұбановтың танымына сәйкес ескеретін бір жайт мынадай: «
Сөз деген –
Достарыңызбен бөлісу: