Ұлы Отан соғысының тарихи мұрасы негізінде патриоттық тәрбие беру Маратқызы Жанерке Алматы қаласы, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ «Әлеуметтік педагогика және өзін-өзі тану»
Маратқызы Жанерке Алматы қаласы, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ «Әлеуметтік педагогика және өзін-өзі тану» мамандығының 4-курс студенті Молдасан Қуаныш Шорманқызы Алматы қаласы, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Аға оқытушы
Өз Отанының патриоты болу – Қазақстанды өз жүрегіңе тағу!
Н.Назарбаев Бүгінде қоғамда "патриотизм", "Отанға деген махаббат" деген сөздер қайтадан жоғары мәнге ие. Патриотизм рухында тәрбиеленген адам ғана дені сау қоғам мен мықты мемлекет құра алады. Бұл құқықтық мемлекет пен азаматтық қоғам құруға өз үлесін қосуға дайын бірегей тұлға болуы керек. Патриотизм (грек Патисінен — "Отан") азаматқа тән моральдық және саяси принципті білдіреді. Бұл терең әлеуметтік сезім, оның өзегі-өз Отанына деген сүйіспеншілік, өз халқына деген адалдық, оның тарихи өткені мен бүгіні үшін мақтаныш, оның болашағына деген қамқорлық. Бұл мемлекет ішінде де, одан тыс жерлерде де мемлекеттің мүдделерін қорғауға деген ұмтылыс.
Өскелең ұрпақты патриоттық тәрбиелеу әрқашан мемлекетіміздің маңызды міндеттерінің бірі болып табылады, өйткені балалық және жастық шақ-Отанға деген қасиетті махаббат сезімін ояту үшін ең құнарлы кезең. Патриоттық тәрбие дегеніміз - туған жерге, елге, оның табиғатына, ұлттық және ерекше мәдениетке деген сүйіспеншілік, өз елі үшін, халқы үшін мақтаныш, оның жетістіктерін, ерлік өткенін құрметтеу. Бұл бағытта Ұлы Отан соғысының тарихи мұрасы негізінде патриоттық тәрбие салмақты, ал кейбір жағдайларда лайықты азаматтарды қалыптастыру, Отанның білікті және мықты қорғаушыларын даярлау ісіне шешуші үлес қосуы тиіс.
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев жастарға патриоттық тәрбие берудің маңыздылығын атап көрсетеді. "Қазақстан-2050 "Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты" атты Қазақстан халқына Жолдауында:" жаңа қазақстандық патриотизм – біздің көпұлтты және көпконфессиялы қоғамымыз табысының негізі "деп атап өтті.
Ең алдымен, патриоттық тәрбие Отанның, жеке адамның, қоғам мен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету міндеттерін шешу үшін қажетті моральдық-психологиялық, жеке тұлғалық қасиеттерді қалыптастыруға арналған. Патриоттық тәрбиенің мақсаты жастардың бойында патриоттық парызды терең түсінуді, Отанды қорғауға дайын болуды және тұтастай алғанда-Отан қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қабілетті азаматтарды тәрбиелеу, елдің тұтастығы мен бірлігін нығайту міндеттерін шешу, Қазақстан халықтарының достығын нығайту болып табылады.
Отанға деген сүйіспеншілік әрқашан нақты болуы керек деп санаймын. Бұл өз туған үйіне, мектебіне, ауылына, қаласына деген сүйіспеншілік. Ал өз өлкемізді шын сүйіп көру үшін, оның бүгінін жақсы білу және өткенін, әрине, Ұлы Отан соғысы жылдарындағы жерлестеріміздің ерлік істерін есте сақтау қажет. Мектеп оқушысы ретінде 1941-1945 жылдары Отан үшін қаза тапқан жауынгерлерге арналған 5 томдық "Боздақтар"; "солтүстікқазақстандықтар - Кеңес Одағының Батырлары, Даңқ ордендерінің кавалерлері, генералдар"; "майданда және тылда"кітаптарын қастерлеп қолыма алдым. Бұл кітаптарды шығарған терең патриотизмнің, мақтаныш пен таңданудың, ұлттық қадір-қасиеттің көрінісі емес пе? Бұл жарқыраған жылдардың ұлы жадының жарқын мысалы емес пе?
Ұлы Отан соғысы... бостандық үшін күрес, фашизмге қарсы күрес. Соғыс жылдарында Қазақстан жеңіс үшін қолдан келгеннің бәрін жасады. Республика аумағында 20-дан астам атқыштар дивизиясы құрылды.
425 мың қазақстандық майдан даласында ерлікпен қаза тапты. Республика көптеген эвакуацияланған тұрғындар үшін екінші отанына айналды. Он оқтың әр тоғызыншы оқ Қазақстанда құйылды. Ұлы Отан соғысында қазақстандық жауынгерлер ерлікпен шайқасты. Мәскеу түбіндегі шайқаста генерал Панфиловтың 316 дивизиясы көзге түсті. Мәншүк Мәметова мен Әлия Молдағұлова даңққа бөленді. Жау оқы оның өмірін қиған кезде он тоғыз болған жоқ. Ол өз Отанын шын жүректен жақсы көрді, халқына пайдалы болғысы келді, ұшқыш, инженер немесе мұғалім болуды армандады. Бірақ ол солдат, қорғаушы болды....
Патриотизмді тәрбиелеуде біздің даңқты батырларымыздың, Ұлы Отан соғысының батырларының, біздің мемлекетіміздің тарихына есімдері алтын әріппен жазылған заманымыздың аты аңызға айналған әскери қолбасшыларының мысалдары маңызды рөл атқарады. Біз өз іс-әрекеттерімізді өлшеп, оларға теңесеміз, өйткені олар әрқашан біз үшін өз Отанының шынайы патриоттары болып қала береді. Олар командир және жазушы Бауыржанмомышұлы, егемен Қазақстанның бірінші Қорғаныс министрі армия генералы Сағадатнұрмағамбетов, ұшқыш-шабуылдаушы авиация генерал-майоры Талғат Бигелдинов, аты аңызға айналған партизан Қасым Қайсенов. Сіз барлық есімдерді атай алмайсыз, олар біз үшін аңызға айналды, олардың ерліктері біз үшін әрқашан тірі үлгі болып табылады.
Өскелең ұрпаққа патриоттық тәрбие беру туралы айта отырып, Ұлы қолбасшының өміріндегі сабақтарды еске түсіруге болмайды. Ерте жастан бастап, үлкендердің әңгімелерін тыңдап, өз халқының тарихын зерттей келе, Бауыржан Момышұлы қазақтар әрқашан қиыншылықтар мен жорық тұрмысынан айырылуға қабілетті, бірнеше апта бойы жауынгерлік аттардың ер-тоқымында, ал Ұлы Отан соғысы жылдарында суық траншеяларда жүрген ержүрек және ержүрек жауынгерлер болғанына көз жеткізді.
Батыр ата-бабаларының мұралары, бала кезінен үйретілген ұғымдар негізінде патриотизмнің негізгі мазмұны Отанға деген сүйіспеншілік, оның өткені мен бүгіні үшін мақтаныш екенін үйретеді. Патриотизм, бұл сөздің кең мағынасында Отанға деген сүйіспеншілік пен адалдық, ол махаббат, мақтаныш және адалдық сезімдерімен, оның тарихымен, мәдениетімен, дәстүрлерімен және өмірімен, оны қорғаудың моральдық парызы сезімімен, сонымен қатар басқа қауымдастықтардың өзіндік ерекшелігі мен өзіндік құндылығын тануда, олардың жеке басына құқығын түсінуде көрінеді.
Мәскеу түбіндегі шайқастың ауыр тарихи кезеңінде аты аңызға айналған батыр: "тек Отанға деген сүйіспеншілік соғыста өлтірудің моральдық негізі, әскери істің моральдық негізі бола алады. Патриотизмді абстрактілі сөздермен, ортақ жерлермен, мемлекеттің жеке басының мүдделерімен байланыссыз түсіндіруден әрқашан аулақ болу керек". Осы сенімге сүйене отырып, ол 1941 жылдың күзінде Мәскеуді қорғауға келген жас толықтырулармен тәрбие жұмысын жүргізді. Соғыс Бірінші кезекте Отан азаматының моральдық, адамгершілік, асыл келбеті мен энергиясы бар адам екенін көрсетті.
Ол өзінің қабілеттері мен ерекшеліктерін ескере отырып, әр жауынгерге жеке-жеке жақындауға тырысады. Көп жағдайда ол полк командирі жауынгердің фамилиясын, атын ғана емес, сонымен қатар ең маңызды өмірбаяндық мәліметтерді де біледі. Жауынгердің ерлігі мен батырлығын тәрбиелеген Момыш-ұлы әр қайсысын, қашан қажет екенін түсіндіруге көндіреді.
Қазіргі қазақстандық армияда патриотизм Елбасы Н.Назарбаевтың "Қазақстан - 2030"халыққа Жолдауында ұсынылған ұзақ мерзімді басымдықтардың біріне айналды. Өз кезегінде патриотизм қазіргі қоғамды оның өткенімен байланыстыратын тарихи сананы қалыптастырусыз мүмкін емес.
Ұлы Отан соғысы барысында отандастарымыздың дәстүрлері мен ерліктері негізінде бүгінгі қазақстандық жауынгерлерге әскери және патриоттық тәрбие беру тақырыбы Тәрбие жұмысының негізгі тақырыбына айналды және республикалық деңгейде мемлекеттік ақпараттық саясатты жүргізуге арналған мемлекеттік тапсырысқа енгізілді. Бұл мәселеге Қорғаныс Министрлігі үлкен мән береді. Және бұл кездейсоқ емес. "Қазақ халқының өткеніндегі барлық жақсылықтар қазіргі уақытта жеңіске жетуі керек. Халық даналығының алтын қазынасы біздің игілігіміз болуға, біліміміз бен тәжірибемізді байытуға, біздің істерімізге қызмет көрсетуге тиіс...».
Міне, осы қасиет, өзінің қол астындағылардың жүрегінің бұл кілті талантты әскери қолбасшы Бауыржан Момышұлының қолында болды. Оның бұл мәселедегі бай тәжірибесі қазіргі кезде өзектілігін жоғалтқан жоқ және әскери құрылыста кеңінен қолданылады.
Егер БАҚ туралы айтатын болсақ, "Хабар" және "Қазақстан" телеарналарында "Айбын", "Ақсауыт", "Дела армейские"әскери-патриоттық бағдарламалары көрсетіледі. Бағдарламаларды дайындауға көмек көрсететін жергілікті әскери командирлерге үлкен рахмет. "Казахстанская правда", "Егемен Қазақстан", "Айқын", "Мегаполис", "Экспресс К" әскери тақырыптары, "Сарбаз", "Айбын", "Батыр", "Оборонный вестник"әскери басылымдары белсенді түрде жарияланады. Жеңістің 70 жылдығына орай Қазақстанда Ұлы Отан соғысының батырлары туралы телеэнциклопедия шығарылды, оны "Генералдар кеңесі" Республикалық қоғамдық бірлестігі Қорғаныс министрлігінің орталық мұрағаттарымен, әскери-тарихи мұражайлармен, кітапханалармен және Ресей, Беларусь, Украина және Қазақстанның Ұлы Отан соғысына қатысушылардың ардагерлер ұйымдарымен тығыз қарым-қатынаста құрды. Күн сайын ата-бабаларымыздың ерлік істері көрсетіледі. Біз бұл хабар таратуды шексіз мақтаныш пен терең құрмет сезімімен тыңдаймыз. Бұл біздің жастарға патриоттық тәрбие берудің тағы бір үлгісі.