Қорытынды және ұсыныстар
Осы зерттеу жұмысы әлеуметтік медиада пандемия туралы ақпараттың
көп тарауы әлеуметтік медиа қолданушылары арасында үрей мен
қорқыныш тудыратынын анықтады. Халық әлеуметтік медиада қай
ақпараттың рас екенін, қай ақпараттың жалған екенін айыра бермейді,
сондықтан COVID-19 пандемиясына қатысты үрей мен алып-қашпа әңгіме
өрши түскен. Пандемия басталғанан бері халықтың интернетке, оның
ішінде әлеуметтік медиаға тәуелділігі едәуір өскен. Зерттеу барысында
байқалғандай, адамдардың көбі ақпаратты әлеуметтік медиадан алғанды
жөн көреді және әлеуметтік медианың COVID-19 дағдарысы кезінде
халыққа әсері зор болған.
Зерттеу мәліметінше, жалған ақпарат, негізінен, WhatsApp пен
Instagram арқылы тараған, сонымен қатар халық WhatsApp пен Instagram
аккаунты арқылы алған ақпаратты әрі қарай таратуға бейім болған.
Зерттеу жұмысы COVID-19 туралы жалған ақпарат пен жалған жаңалықты
әшкерелеу үшін мақалаларды cекцияаралық тексеруді ұсынып отыр.
Жаңалық материалындағы мәліметтің шынайы екеніне көз жеткізу
үшін адамдар фактіні тексеріп үйренулері тиіс. Жаңалықты келесі
адамға жібермей тұрып, секцияаралық тексеруден өткізгені жөн. Жалған
ақпаратты анықтаудың бір тәсілі – ақпараттың нақты және сенімді көзін
көрсетпеген ақпарат материалын қолданбау.
Бұл саладағы болашақ зерттеушіге Қазақстандағы пандемия мен
дағдарыс кезіндегі әлеуметтік медиа мәселесіне қатысты зерттеуді
көбірек және тереңірек жүргізуді ұсынамыз. Респонденттердің басым
бөлігі COVID-19 туралы мәліметті Whatsapp пен Instagram сияқты
әлеуметтік медиадан алған, сондықтан үкіметтік медициналық ұйымдар
халыққа нақты, анық ақпаратты дәл осы әлеуметтік медиалар арқылы
ұсынғаны жөн. Денсаулық сақтау саласындағы коммуникация нақты және
жақсы ұйымдастырылса, қоғамдағы белгісіздік пен қорқынышты жойып,
халықтың мінез-құлқын тиісті бағытқа өзгертуге және тиісті мінез-
құлықты насихаттауға, азаматтардың үрейін басып, дағдарыс кезінде
үмітін оятуға көмегін тигізеді.
241
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Abdenour, J. (2017). “Digital gumshoes: Investigative journalists’ use of social media
in television news reporting.” Digital Journalism, 5(4), 472–492.
2. Allcott, H., & Gentzkow, M. (2017). “Social media and fake news in the 2016
election.” Journal of Economic Perspectives, 31(2), 211–236.
3. Allington, D., Duffy, B., Wessely, S., Dhavan, N., & Rubin, J. (2020). “Health-
protective behaviour, social media usage and conspiracy belief during the COVID-19
public health emergency.” Psychological Medicine, 1–7.
4. Allport, G.W., & Postman, L. (1947). The psychology of rumor. New York: Holt.
5. Azzimonti, M., & Fernandes, M. (2018). “Social media networks, fake news, and
polarization (No. w24462).” National Bureau of Economic Research.
6. Ball-Rokeach, S.J. (1985). “The origins of individual media-system dependency: A
sociological framework.” Communication Research, 12(4), 485–510.
7. Ball-Rokeach, S.J. (1973). “From pervasive ambiguity to a definition of the situation.”
Sociometry, 378–389.
8. Berghel, H. (2017). “Lies, damn lies, and fake news.” Computer, 50(2), 80–85.
9. Brooks, S.K., Webster, R.K., Smith, L.E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg, N., &
Rubin, G.J. (2020). “The psychological impact of quarantine and how to reduce it:
rapid review of the evidence.” The Lancet.
10. Charles-Smith, L.E., Reynolds, T.L., Cameron, M.A., Conway, M., Lau, E.H., Olsen,
J.M., ... & Corley, C.D. (2015). “Using social media for actionable disease surveillance
and outbreak management: a systematic literature review.” PloS one, 10(10),
e0139701.
11. Christiansen, B., & Piekarz, A. (Eds.). (2018). Global Cyber Security Labor Shortage
and International Business Risk. IGI Global.
12. Cinelli, M., Quattrociocchi, W., Galeazzi, A., Valensise, C. M., Brugnoli, E., Schmidt,
A. L., ... & Scala, A. (2020). “The covid-19 social media infodemic.” arXiv preprint
arXiv:2003.05004.
13. Daniel Ong’ong’a, O., & Demuyakor, J. (2020). “Coronavirus (COVID-19) «infodemic»
in the Social Media: A Survey of Kenya International Students in China.” New Media
and Mass Communication, 90 (3), 23–34.
14. Del Vicario, M., Bessi, A., Zollo, F., Petroni, F., Scala, A., Caldarelli, G., ... &
Quattrociocchi, W. (2016). “The spreading of misinformation online.” Proceedings of
the National Academy of Sciences, 113(3), 554–559.
15. Depoux, A., Martin, S., Karafillakis, E., Preet, R., Wilder-Smith, A., & Larson, H.
(2020). “The pandemic of social media panic travels faster than the COVID-19
outbreak.” Journal of Travel Medicine, 27 (3)
16. Freeman, D., Waite, F., Rosebrock, L., Petit, A., Causier, C., East, A., ... & Bold, E.
(2020). “Coronavirus conspiracy beliefs, mistrust, and compliance with government
guidelines in England.” Psychological Medicine, 1–30.
17. Frenkel, S., Alba, D., & Zhong, R. (2020). “Surge of virus misinformation stumps
Facebook and Twitter.” The New York Times. Retrieved from https://www.nytimes
.com/2020/03/08/technology/coronavirus-misinforma tion-social-media.html. Date
of access: October 15, 2020.
18. Gearhart, S., & Kang, S. (2014). “Social media in television news: The effects of
Twitter and Facebook comments on journalism.” Electronic News, 8(4), 243–259.
19. Gentzkow, M., & Yu, N. C. (2018). “Trends in the Diffusion of Misinformation on
Social Media.” https://web.stanford.edu/~gentzkow/research/fake-news-trends.pdf
242
20. Gunter, Barrie. (2000). Media research methods: Measuring audiences, reactions and
impact. London: Sage
21. Jin, F., Wang, W., Zhao, L., Dougherty, E., Cao, Y., Lu, C., et al. (2014).
“Misinformation propagation in the age of twitter.” Computer, (12), 90–94.
22. Kemp S (2020). “Digital 2020: Kazakhstan”. www.datareportal.com. Date of
access:16.10.2020
23. Kerimray, A., Baimatova, N., Ibragimova, O. P., Bukenov, B., Kenessov, B., Plotitsyn,
P., & Karaca, F. (2020). “Assessing air quality changes in large cities during
COVID-19 lockdowns: The impacts of traffic-free urban conditions in Almaty,
Kazakhstan.” Science of the Total Environment, 730:139179.
24. Lewandowsky, S., Gignac, G. E., & Oberauer, K. (2013). “The role of conspiracist
ideation and worldviews in predicting rejection of science.» PloS one, 8(10), e75637.
25. Li, Y., Zhang, X., & Wang, S. (2017). “Fake vs. real health information in social media
in China.” Proceedings of the Association for Information Science and Technology,
54(1), 742-743.
26. Loges, W.E. (1994). Canaries in the coal mine: Perceptions of threat and media
system dependency relations. Communication Research, 21(1), 5–23.
27. Metzger, M.J., Flanagin, A.J., Eyal, K., Lemus, D.R., & McCann, R.M. (2003).
“Credibility for the 21st century: Integrating perspectives on source, message,
and media credibility in the contemporary media environment.” Annals of the
International Communication Association, 27(1), 293–335.
28. Metzger, M.J., Flanagin, A. J., & Zwarun, L. (2003). “College student Web use,
perceptions of information credibility, and verification behavior.” Computers &
Education, 41(3), 271–290.
29. O’Connor, C., & Weatherall, J.O. (2019). The misinformation age: How false beliefs
spread. Yale University Press.
30. Oyeyemi, S.O., Gabarron, E., & Wynn, R. (2014). “Ebola, Twitter, and misinformation:
a dangerous combination?.” Bmj, 349, g6178.
31. Pathak, R., Poudel, D.R., Karmacharya, P., Pathak, A., Aryal, M.R., Mahmood, M., &
Donato, A.A. (2015). “YouTube as a source of information on Ebola virus disease.”
North American journal of medical sciences, 7(7), 306.
32. PubMed Search. covid-19 - Search Results [Internet]. PubMed. Available at. pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/?term=covid-19>. Accessed: October 15, 2020.
33. Rubin, V L., Conroy, N., Chen, Y., & Cornwell, S. (2016, June). “Fake news or truth?
using satirical cues to detect potentially misleading news.” In Proceedings of the
second workshop on computational approaches to deception detection (pp. 7–17).
34. Scheufele, D.A., & Krause, N. M. (2019). Science audiences, misinformation, and
fake news. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of
America, 116(16), 7662-7669. doi:10.1073/pnas.1805871115 [doi]
35. Schmidt, A.L., Zollo, F., Scala, A., Betsch, C., & Quattrociocchi, W. (2018).
“Polarization of the vaccination debate on Facebook.” Vaccine, 36(25), 3606–3612.
36. Seltzer, E.K., Horst-Martz, E., Lu, M., & Merchant, R.M. (2017). “Public sentiment
and discourse about Zika virus on Instagram.” Public Health, 150, 170–175.
37. Shao, C., Hui, P., Wang, L., Jiang, X., Flammini, A., Menczer, F., et al. (2018). Anatomy
of an online misinformation network. PloS One, 13(4), e0196087.
38. Sharma, M., Yadav, K., Yadav, N., & Ferdinand, K.C. (2017). “Zika virus pandemic—
analysis of Facebook as a social media health information platform.” American
journal of infection control, 45(3), 301–302.
39. Shu, K., Sliva, A., Wang, S., Tang, J., & Liu, H. (2017). “Fake news detection on social
media: A data mining perspective.” ACM SIGKDD explorations newsletter, 19(1),
22–36.
243
40. Spohr, D. (2017). “Fake news and ideological polarization: Filter bubbles and
selective exposure on social media.” Business Information Review, 34(3), 150–160.
41. Tai, Z., & Sun, T. (2007). “Media dependencies in a changing media environment:
The case of the 2003 SARS epidemic in China.” New Media & Society, 9(6), 987–
1009.
42. Thurman, N. (2008). “Forums for citizen journalists? Adoption of user generated
content initiatives by online news media.” New media & society, 10(1), 139–157.
43. Wang, Y., McKee, M., Torbica, A., & Stuckler, D. (2019). “Systematic literature review
on the spread of health-related misinformation on social media.” Social Science &
Medicine, 240, 112552.
44. Wood, M.J. (2018). “Propagating and debunking conspiracy theories on Twitter
during the 2015–2016 Zika virus outbreak.” Cyberpsychology, behavior, and social
networking, 21(8), 485-490.
45. Wone A (2020). “Verified: UN launches new global initiative to combat
misinformation”. www.un.org. Date of access:17.10.2020
46. Zarocostas, J. (2020). “How to fight an infodemic.” The Lancet, 395(10225), 676.
244
Достарыңызбен бөлісу: |