Lie қазақстан және covid-19: медиа, МӘдениет, саясат қ а зақ ст ан ж



Pdf көрінісі
бет131/165
Дата27.09.2023
өлшемі10,36 Mb.
#110764
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   165
Байланысты:
Биология кіріспе қосымша материалдар

Қорытынды
Карантин кезеңінде гендерлік ахуалдың нашарлағаны, соның ішінде 
әйелдерге қатысты зорлық-зомбылықтың саны өскені айқын көрінді. 
Жаһандық дағдарыс кезінде тұрмыстық зорлық-зомбылыққа мемлекеттік 
деңгейде назар аударса ғана осы мәселенің алдын алу мүмкін екені белгілі 
болды. Ол үшін осы келеңсіз құбылысты ең алдымен медиа зерттеуге тиіс. 
Зерттеу сараптамасы сүйенген екі іріктеу шарты мен дескриптивті 
талдау барысында қазақ, неміс және румын жаңалықтар уеб-сайттарынан 
осы тақырыпқа қатысты материалдарды іріктеп алып, «Нәтиже» бөлімінде 
аталған мәліметтерді алдық. 
Қазақстандағы жаңалық сайттары міндетті түрде ұстанымын 
жақсартуы керек және медиаөнім шығарушылар тұрмыстағы зорлық-
зомбылық туралы материалды жазу тәсілін жетілдіруге тиіс. Германия 
мен Румынияның тәжірибесімен салыстыру – қазақстандық «төртінші 
биліктің» тұрмыстағы зорлық-зомбылық тақырыбына жауапкершілікпен 
көңіл бөлуіне және оның алдын алуда медиатор бола алатынына тамаша 
мысал. 
Осы қорытындыға сүйене отырып, медиа тұрмыстағы зорлық-
зомбылықты әлеуметтік мәселе ретінде көрсету, сынап-мінеусіз тілді 
қолдану, сенімді мәлімет беру, тұрмыстағы зорлық-зомбылықтың 
себептері туралы жазу, мәдени тұрғыдан сезімтал жайттарды қаперде 
ұстау және әр мақаламен бүкіл қоғамға пайда тигізудің жолын іздеу 
арқылы зорлық-зомбылықпен күреске елеулі үлес қосады деген тұжырым 
жасалды. Карантин кезеңі осы бір ушыққан әлеуметтік мәселенің 
бетін ашты, ал тұрмыстық зорлық-зомбылықтың каранттиннен кейін 
тоқтайтынына кепіл жоқ. 
Дескриптивті талдау және Сандхия Кажепита мен оның әріптестері 
жасаған үлгімен жасақталған мәліметті абстракциялаудың формасы 
болашақ зерттеу жұмыстарына жол салды, бірқатар тың мәлімет берді 
және мына жайттарды растады: қазақстандық жаңалық порталдарының 
тұрмыстық зорлық-зомбылық мәселесін көтерудегі рөлі қарқынды өсуі 
керек, ал медиаұйымдар зерттеу-тергеу журналистикасының жоғары 
сапалы стандартына зәру болып отыр. Дереккөздің сенімді болуы, 
мақаланың құрылымының дұрыс болуы, тілінің сыпайы болуы, оқиғаны 
жан-жақты ракурстан талдау, егжей-тегжейлі мәлімет жинау сияқты 
ұғымдар қазақстандық журналистердің назарында болуы керек.
Пандемия өткеннен кейін де гендерлік зорлық-зомбылық мәселесі 
қоғамда күн тәртібінде қалуға тиіс. Қазақстан халқының тұрмыстық 
зорлық-зомбылық туралы білімінің төмен болуы балаларға, мүмкіндігі 
шектеулі адамдарға, азшылық топтар мен басқа да маргинал топтарға 
қатысты зорлық-зомбылықтың еленбеуіне әкеліп соғуы мүмкін.
Қазақ қоғамындағы әйелдің рөліне қатысты патриархалдық көзқарас 
пен стереотип мәдениет қазақстандық медианың басым бағытына әсер 
еткен болуы мүмкін. Қазақ баспасөзінің гендерлік зорлық-зомбылыққа 
қатысты ұстанымы дәстүр мәдениетінің айнасы болып отыр. 


293
Президент Қ. Тоқаев жыл сайынғы жолдауында тұрмыстық зорлық-
зомбылыққа назар аударатынына қарамастан, 2017 жылғы тұрмыстық 
зорлық-зомбылықты декриминализациялау әлі күшінде («President of 
Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev’s State of the Nation Address, September 
2, 2019 — Official site of the President of the Republic of Kazakhstan», 2020; 
Круглова, 2020). Қайткен күнде де күш көрсетушіге жазаны қатаңдандыру 
тұрмыстық зорлық-зомбылықтың санын азайта алмайды. Азайту 
үшін Қазақстандағы мүдделі тараптардың бәрі стратегиялық ақпарат 
науқаны мен сауат ашу процесіне атсалысуы керек. Сол тараптардың бірі 
қазақстандық медиа болуға тиіс. 


294
Пайдаланылған әдебиеттер
1. #protejaţifemeile | Chinul victimelor care stau în izolare alături de agresor. 
Alexandra Stan: „Să plece el, pentru că el perturbă liniştea şi pacea familiei”. 
Mediafax.ro. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://www.mediafax.
ro/social/protejatifemeile-chinul-victimelor-care-stau-in-izolare-alaturi-de-
agresor-alexandra-stan-sa-plece-el-pentru-ca-el-perturba-linistea-si-pacea-fam-
iliei-19035220.
2. Acasă, în vremea pandemiei, nu e mereu sigur. Soluții pentru victimele violenței 
domestice. Digi24.ro. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://www.digi24.
ro/opinii/acasa-in-vremea-pandemiei-nu-e-mereu-sigur-solutii-pentru-victimele-
violentei-1293514.
3. Andrews, T. (2012). What is social constructionism? Grounded Theory 
Review. Retrieved 14 November 2020, from https://www.researchgate.net/
publication/235102122_What_is_Social_Constructionism/citation/download.
4. Bennett, D. (2018). Academic writing at the Nova University. Lecture, Lisbon.
5. Bullock, C., & Cubert, J. (2020). Coverage ofDomestic Violence Fatalities by 
Newspapers in Washington State. DigitalCommons@USU. Retrieved 14 November 
2020, from https://digitalcommons.usu.edu/journalism_facpub/9/.
6. Carlyle, K., Scarduzio, J., & Slater, M. (2014). Media Portrayals of Female 
Perpetrators of Intimate Partner Violence. Journal Of Interpersonal Violence, 29(13), 
2394-2417. https://doi.org/10.1177/0886260513520231
7. Chermak, S., & Chapman, N. (2007). Predicting crime story salience: A 
replication. Journal Of Criminal Justice, 35(4), 351-363. https://doi.org/10.1016/j.
jcrimjus.2007.05.001
8. Coronavirus: Şeful ONU avertizează împotriva violenţei domestice pe fondul crizei. 
Agerpres.ro. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://www.agerpres.
ro/politica-externa/2020/04/06/coronavirus-seful-onu-avertizeaza-impotriva-
violentei-domestice-pe-fondul-crizei--481405.
9. Doi tulceni au dosare penale pentru fapte de violență domestică după ce și-au 
lovit soțiile. Stiri pe surse. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://www.
stiripesurse.ro/doi-tulceni-au-dosare-penale-pentru-fapte-de-violenta-domestica-
dupa-ce-si-au-lovit-sotiile_1503028.html.
10. European Institute for Gender Equality. (2014). Estimating the costs of gende rbased 
violence in the European Union. Luxembourg: Publications Office of the European 
Union.
11. EXCLUSIV. Alexandra Stan a vorbit, la ”Marius Tucă Show”, despre victimele 
violenţei domestice: suferinţa unei prietene, în timpul izolării. Mediafax.ro. (2020). 
Retrieved 14 November 2020, from https://www.mediafax.ro/marius-tuca-show/
exclusiv-alexandra-stan-la-marius-tuca-show-19217675.
12. Fetscher, C. (2020). Häusliche Gewalt ist kein Schicksal - sondern ein Problem, 
das alle angeht. Tagesspiegel.de. Retrieved 14 November 2020, from https://www.
tagesspiegel.de/politik/corona-und-die-ausgehbeschraenkungen-haeusliche-
gewalt-ist-kein-schicksal-sondern-ein-problem-das-alle-angeht/25718698.html.
13. Gewalt gegen Frauen: «Kein Zustand, den man Liebe nennen kann». Zdf.de. (2020). 
Retrieved 14 November 2020, from https://www.zdf.de/nachrichten/heute/stef-la-
frecks-interview-erfahrung-mit-haeuslicher-gewalt-100.html.
14. Häusliche Gewalt in Zeiten der Corona-Pandemie: Wenig Zahlen. Süddeutsche.
de. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://www.sueddeutsche.de/leben/
gesellschaft-wiesbaden-haeusliche-gewalt-in-zeiten-der-corona-pandemie-wenig-
zahlen-dpa.urn-newsml-dpa-com-20090101-200712-99-759734.


295
15. Hunter, M. (2011). Story-based inquiry: a manual for investigative journalists. 
UNESCO.
16. IFJ. (2011). IFJ Guidelines for Reporting on Violence Against Women. Retrieved from 
https://www.ifj.org/fileadmin/images/Gender/Gender_documents/IFJ_Guidelines_
for_Reporting_on_Violence_Against_Women_EN.pdf
17. Interview zum Frauenhilfetelefon. Bundesregierung. (2020). Retrieved 14 
November 2020, from https://www.bundesregierung.de/breg-de/suche/interview-
frauenhilfetelefon-1786956.
18. Investigative journalism. En.wikipedia.org. (2020). Retrieved 8 November 2020, from 
https://en.wikipedia.org/wiki/Investigative_journalism#:~:text=Investigative%20
journalism%20is%20a%20form,political%20corruption%2C%20or%20corporate%20
wrongdoing.
19. Is Journalism Storytelling?. UKEssays.com. (2020). Retrieved 14 November 2020, 
from https://www.ukessays.com/essays/journalism/is-journalism-storytelling.php.
20. Kajeepeta, S., Noesner, K., & Hill, E. (2016). News Coverage of Intimate Partner 
Homicides in New York City (2013-16). Mayor’s Office To Combat Domestic Violence. 
Retrieved 7 October 2020, from.
21. Langowski, J., & Piontek, H. (2020). Wenn die Kontaktsperre lebensgefährlich wird. 
Tagesspiegel.de. Retrieved 14 November 2020, from https://www.tagesspiegel.
de/berlin/haeusliche-gewalt-in-der-coronakrise-wenn-die-kontaktsperre-
lebensgefaehrlich-wird/25696336.html.
22. Lawrence, R. (2004). Framing Obesity. Harvard International Journal Of Press/
Politics, 9(3), 56-75. https://doi.org/10.1177/1081180x04266581
23. Lee, C., & Wong, J. (2019). 99 Reasons and He Ain’t One: A Content Analysis of 
Domestic Homicide News Coverage. Violence Against Women, 26(2), 213-232. 
https://doi.org/10.1177/1077801219832325
24. Marinescu, V. (2020). Media coverage of grassroots violence against women. 
Academia.edu. Retrieved 14 November 2020, from https://www.academia.
edu/7988343/Media_coverage_of_grassroots_violence_against_women.
25. McManus, J., & Dorfman, L. (2002). Youth Violence Stories Focus on 
Events, Not Causes. Newspaper Research Journal, 23(4), 6-20. https://doi.
org/10.1177/073953290202300401
26. Meyer, E., & Post, L. (2013). Collateral Intimate Partner Homicide. SAGE Open, 3(2), 
215824401348423. https://doi.org/10.1177/2158244013484235
27. Meyersfeld, B. (2012). The Council of Europe Convention on Preventing and 
Combating Violence Against Women and Domestic Violence. International Legal 
Materials, 51(1), 106-132. https://doi.org/10.5305/intelegamate.51.1.0106
28. Monahan, M., & Meyers, M. (1999). News Coverage of Violence against 
Women: Engendering Blame. Contemporary Sociology, 28(5), 580. https://doi.
org/10.2307/2655025
29. Morbeck, M. (2016). Encouraging the participation of the private sector and the 
media prevention of violence against women and domestic violence: Article of the 
Istanbul Convention. Council Of Europe. Retrieved 14 November 2020, from https://
rm.coe.int/16805970bd/.
30. Murray, A., & Farmer, P. (2020). From Outrage to Courage. Goodreads.com. Retrieved 
14 November 2020, from https://www.goodreads.com/book/show/1814246.From_
Outrage_to_Courage.
31. Nelkin, D. (1990). Selling Science. Physics Today, 43(11), 41-46. https://doi.
org/10.1063/1.881243


296
32. Palazzolo, K., & Roberto, A. (2011). Media Representations of Intimate Partner 
Violence and Punishment Preferences: Exploring the Role of Attributions and 
Emotions. Journal Of Applied Communication Research, 39(1), 1-18. https://doi.org/
10.1080/00909882.2010.536843
33. Parlamentul European, adăpost pentru femeile abuzate şi ajunse pe străzi. Cum 
arată dormitoarele în care au fost cazate. Mediafax.ro. (2020). Retrieved 14 
November 2020, from https://www.mediafax.ro/social/parlamentul-european-
adapost-pentru-femeile-abuzate-si-ajunse-pe-strazi-cum-arata-dormitoarele-in-
care-au-fost-cazate-19110915.
34. Perse, E. (1990). Media involvement and local news effects. Journal Of Broadcasting 
& Electronic Media, 34(1), 17-36. https://doi.org/10.1080/08838159009386723
35. President of Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev’s State of the Nation Address, 
September 2, 2019 — Official site of the President of the Republic of Kazakhstan. 
Akorda.kz. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://www.akorda.kz/
en/addresses/addresses_of_president/president-of-kazakhstan-kassym-jomart-
tokayevs-state-of-the-nation-address-september-2-2019.
36. President Tokayev announces one-month state of emergency. Inform.kz. (2020). 
Retrieved 19 October 2020, from https://www.inform.kz/en/president-tokayev-
announces-one-month-state-of-emergency_a3625158 (retrieved 19.10.2020).
37. Preventing and Addressing Sexual and Gender-based Violence in Places of 
Deprivation of Liberty: Standards, Approaches and Examples from the OSCE 
Region. Osce.org. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://www.osce.org/
odihr/427448.
38. Preventing intimate partner and sexual violence against women. World Health 
Organization. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://www.who.int/
reproductivehealth/publications/violence/9789241564007/en/.
39. Protection from domestic violence urgently needed for women and children under 
stay-at-home orders, say OSCE officials. Osce.org. (2020). Retrieved 14 November 
2020, from https://www.osce.org/secretariat/449515.
40. Rata criminalității în pandemie: scad infracțiunile, dar se înmulțesc cazurile de 
violență și abuzuri în familie. Digi24.ro. (2020). Retrieved 14 November 2020, 
from https://www.digi24.ro/stiri/actualitate/justitie/rata-criminalitatii-in-
pandemie-scad-infractiunile-dar-se-inmultesc-cazurile-de-violenta-si-abuzuri-in-
familie-1291631.
41. Sotirovic, M. (2003). How Individuals Explain Social Problems: The Influences 
of Media Use. Journal Of Communication, 53(1), 122-137. https://doi.
org/10.1111/j.1460-2466.2003.tb03009.x
42. Special Eurobarometer 344: Domestic Violence against Women - European Union 
Open Data Portal. Data.europa.eu. (2020). Retrieved 13 November 2020, from 
https://data.europa.eu/euodp/en/data/dataset/S816_73_2_EBS344.
43. Trussler, M., & Soroka, S. (2014). Consumer Demand for Cynical and Negative News 
Frames. The International Journal Of Press/Politics, 19(3), 360-379. https://doi.
org/10.1177/1940161214524832
44. Überregionale Zeitungen in Deutschland. deutschland.de. (2020). Retrieved 13 
November 2020, from https://www.deutschland.de/de/topic/wissen/ueberregionale-
zeitungen.
45. UN chief calls for domestic violence ‘ceasefire’ amid ‘horrifying global surge’. 
UN News. (2020). Retrieved 10 October 2020, from https://news.un.org/en/
story/2020/04/1061052.
46. United Nations. (2020). What Is Domestic Abuse? | United Nations. United Nations. 
Retrieved 28 September 2020, from https://www.un.org/en/coronavirus/what-is-
domestic-abuse.


297
47. Ungar, S. (2000). Knowledge, ignorance and the popular culture: climate change 
versus the ozone hole. Public Understanding Of Science, 9(3), 297-312. https://doi.
org/10.1088/0963-6625/9/3/306
48. Violence against women. Who.int. (2020). Retrieved 3 November 2020, from https://
www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/violence-against-women.
49. Vreese, C., & Boomgaarden, H. (2003). Valenced news frames and public support for 
the EU. Communications, 28(4). https://doi.org/10.1515/comm.2003.024
50. Washington Post. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://www.
washingtonpost.com/gdpr-consent/?next_url=https%3a%2f%2fwww.
washingtonpost.com%2fnews%2fmonkey-cage%2fwp%2f2014%2f12%2f05%2fthe-
paradox-of-newsworthiness%2f.
51. Womenplatform.net. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://
womenplatform.net/uploads/Files/Broshura_Sotrudnichestvo_bez_travm.pdf.
52. Yanovitzky, I. (2002). Effects of News Coverage on Policy Attention 
and Actions. Communication Research, 29(4), 422-451. https://doi.
org/10.1177/0093650202029004003
53. ZEIT ONLINE. Zeit.de. (2020). Retrieved 10 October 2020, from https://www.
zeit.de/arbeit/2020-03/haeusliche-gewalt-quarantaene-frauenhaus-coronavirus/
komplettansicht.
54. ZEIT ONLINE. Zeit.de. (2020). Retrieved 4 November 2020, from https://www.zeit.
de/politik/ausland/2020-04/haeusliche-gewalt-coronavirus-ausgangssperre-kinder-
traumatisierung.
55. ZEIT ONLINE. Zeit.de. (2020). Retrieved 4 November 2020, from https://www.zeit.
de/2020/26/vergewaltigung-prozess-luebeck-taeter-psychologie-machtfantasien/
seite-3.
56. Алматыда күйеуін байқаусызда өлтіріп алған әйел ақталып шықты. Kaz.nur.kz. 
(2020). Retrieved 14 November 2020, from https://kaz.nur.kz/1858820-almatyda-
kjeuin-bajkausyzda-ltirip-algan-jel-adam-aktalyp-sykty.html.
57. Баязитовна, Ф. (2020). К вопросу о роли средств массовой информации в 
преодолении проблемы супружеского насилия в современном российском 
обществе. КиберЛенинка. Retrieved 13 November 2020, from https://cyberleninka.
ru/article/n/k-voprosu-o-roli-sredstv-massovoy-informatsii-v-preodolenii-
problemy-supruzheskogo-nasiliya-v-sovremennom-rossiyskom-obschestve.
58. Әйелін балтамен ұрған ер адам 11 жылға сотталды - Қазақстан және әлемдегі 
соңғы жаңалықтар. Қазақстан және әлемдегі соңғы жаңалықтар. (2020). 
Retrieved 14 November 2020, from https://24.kz/kz/zha-aly-tar/o-am/item/417535-
jelin-baltamen-r-an-er-adam-11-zhyl-a-sottaldy.
59. Казахстанка едва выжила после нападения бывшего мужа с ножом - Новости 
Казахстана - свежие, актуальные, последние новости об о всем. Kazpravda.
kz. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://www.kazpravda.kz/news/
proisshestviya/kazahstanka-edva-vizhila-posle-napadeniya-bivshego-muzha-s-
nozhom.
60. Круглова, Д. (2020). В Казахстане декриминализовали бытовое насилие. Как 
теперь будут наказывать мужей-тиранов. Informburo.kz. Retrieved 14 November 
2020, from https://informburo.kz/stati/v-kazahstane-dekriminalizovali-bytovoe-
nasilie-kak-teper-budut-nakazyvat-muzhey-tiranov.html.
61. Мәжіліс отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы депутаттық заң 
жобаны мақұлдады. Parlam.kz. (2020). Retrieved 14 November 2020, from http://
www.parlam.kz/kk/mazhilis/news-details/id48135/1/1.
62. На 20% возросло число случаев домашнего насилия во время карантина в 
Казахстане. Zakon.kz. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://www.
zakon.kz/5029112-na-20-vozroslo-chislo-sluchaev.html.


298
63. Полицейский спас многодетную мать от мужа-агрессора в Алматинской 
области. Главные новости Казахстана - Tengrinews.kz. (2020). Retrieved 14 
November 2020, from https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/politseyskiy-spas-
mnogodetnuyu-mat-muja-agressora-403847/.
64. Резонансное насилие над алматинкой прокомментировал глава полиции 
города. Inform.kz. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://www.inform.
kz/ru/rezonansnoe-nasilie-nad-almatinkoy-prokommentiroval-glava-policii-
goroda_a3706656. 
65. Семейно-бытовое насилие: депутаты и эксперты рассказали о новом законе. 
Inform.kz. (2020). Retrieved 14 November 2020, from https://www.inform.kz/
ru/semeyno-bytovoe-nasilie-deputaty-i-eksperty-rasskazali-o-novom-zakone_
a3710389.
66. Семейно-бытовое насилие: наказывать хотят не только агрессоров, но и 
госорганы. Zakon.kz. (2020). Retrieved 13 October 2020, from https://www.zakon.
kz/5029737-kak-budut-borotsya-s-semeyno-bytovym.html.
67. Число жалоб на бытовое насилие в Казахстане увеличилось в 2 раза. Главные 
новости Казахстана - Tengrinews.kz. (2020). Retrieved 14 November 2020, from 
https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/chislo-jalob-byitovoe-nasilie-kazahstane-
uvelichilos-2-raza-400786/.
68. Ясавеев, I. (2020). Ясавеев И. Г. Конструирование социальных проблем 
средствами массовой коммуникации. – Казань: Изд-во Казанск. ун-та, 2004. – 
200 с.. Academia.edu. Retrieved 29 September 2020


299


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   127   128   129   130   131   132   133   134   ...   165




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет