Лингвистика педагогическая инноватика в языковой подготовке будущих учителей-предметников
жүктеу/скачать 2,91 Mb. Pdf көрінісі
|
частью системы образования и основой для развития ораторского искусства. В наше время большое
распространение дебаты получили в демократических странах. Виды дискуссий выделяются в зависимости от цели спора. Это может быть: • Достижение истины (это цель аподиктического спора). • Достижения согласия (это цель эвристического спора). • Достижения победы любой ценой (это цель софистического спора). Для закрепления полученных теоретических знаний студентам предлагается представить презентацию в виде кластера. Здесь возможна работа в малых группах, спикер каждой группы представляет кластер, составленный участниками, и отвечает на вопросы оппонентов при поддержке микрогруппы. В качестве подготовительной к дискуссии работы можно предложить также самостоятельное заполнение таблицы, отражающей вопрос: «Нужна ли наука обществу»? Да Нет В ходе работы с таблицей студенты могут заполнять как одну из предложенных колонок, так и обе колонки, отмечая положительные и отрицательные моменты науки. Результат работы с таблицей может быть представлен в разных формах: работа в парах, когда студенты обмениваются информацией, выражая свое мнение по данному вопросу; чтение вслух по желанию: один студент читает плюсы науки, другой – минусы; презентация материала в подгруппах: те, у кого больше отмечено плюсов – сторонники науки, те, у кого больше минусов – их оппоненты. Как видим, на подготовительном этапе деятельность студентов осуществляется в группах различного состава, при этом происходит постоянная перегруппировка, в результате чего наблюдается интенсивный обмен знаниями, мнениями, наработками, полученными ранее, студенты переходят от внутригруппового (в микрогруппе) обсуждения к межгрупповому. II. Проведение дискуссии. Начинает дискуссию ведущий, который должен объявить тему дискуссии, сформулировать проблему и установить регламент, представиться сам и представить своих помощников (это могут быть, например, репортер и хронометрист), экспертов и судей, объяснить присутствующим свои и их обязанности. Ведущий может предложить участникам высказать свои мысли по поводу того, что они ожидают получить в результате этой дискуссии, которые на листе «Ожидания» запишет репортер. Затем ведущий дает слово командам. Выступающие говорят о позиции всей команды и имеют в распоряжении не более двух-трех минут. После высказывания аргументов в поддержку своей позиции команда начинает опровергать аргументы противника. Каждая команда имеет право на оглашение определенного количества опровержений. После завершения дискуссии ведущий определяет вид дискуссии и подводит итог по следующим критериям: формулировка тезисов; количество аргументов, примеров, приводимых командой; убедительность аргументов; грамотность речи; манера держаться; активность команды и мн.др. Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы, №3(37), 2011 ж. 105 В заключение дискуссии участники могут обратиться к листу «ожидания» и увидеть, насколько оправдались их ожидания. Судьи объявляют результаты дискуссии, выделяют сильные и слабые стороны команд-участниц, а участники высказывают свое мнение по поводу проведения дискуссии в целом и в частности. Тем самым происходит открытая форма обсуждения. Хотелось бы отметить, что качество проведения дискуссии зависит от соблюдения некоторых правил, где особая роль принадлежит ведущему. Полномочия ведущего очень весомы. Контролируя процесс, он контролирует результат. Поэтому многое зависит от личности человека, исполняющего эту роль. Главные качества ведущего – четкое представление обсуждаемой темы, речевая грамотность, гибкость в поведении, способность адаптироваться к аудитории, беспристрастность и др. Приведем фрагменты дискуссии по теме «Наука и общество», проведенной на финансово- экономическом факультете в национальной группе. Основой дискуссии стало высказывание Луи Пастера «Прогресс науки определяется трудами ее ученых и ценностью их открытий» (возможно высказывание Л.Н. Толстого «Дело науки – служить людям»). Вопросы: 1. Почему за последние десятилетия наука заняла столь важное место в жизни общества? 2. Что дают достижения в области науки человечеству? 1 команда: Наука открывает человеку доступ к высшим духовным ценностям, одна из которых познание мира. Уничтожить науку нельзя. Да и не стоит, ведь «цель науки – наделять жизнь человеческую новыми изобретениями и богатствами» (Фрэнсис Бэкон). Добыча знаний – вещь безобидная, поэтому истинная наука чиста и безупречна. Открывая новые знания, она выполняет две функции – создает полезные вещи и обнаруживает объекты, вредные для людей, предупреждая тем самым их об опасностях. 2 команда: Наука живет почти независимо от общества; огромное большинство людей абсолютно равнодушно к ней, к ее взлетам и открытиям; люди знают, что все блага можно приобрести в магазине, не интересуясь, откуда все это появилось, не задумываясь о влиянии науки на ежедневную жизнь людей. Сам прогресс часто лицемерен и лишь маскируется благородными красками авантюристов и невежд. Причина процветания лженауки очевидна: освоение истинных, добротных знаний требует хотя бы небольшого напряжения ума; фальшивки же от имени науки преподносятся готовыми, увлекают лживыми обещаниями и доверчиво воспринимаются обществом. В этом смысле наука становится своеобразным заложником своего могущества и авторитета. 1 команда: Такие вещи происходят во всем обществе, а не только в науке. И все же нельзя не признать, что прогресс науки ведет к прогрессу общества. Понаблюдаем. Во времена Аристотеля вне науки было электричество. Но при Фарадее оно стало элементом цивилизации; зато вне науки оставались лазеры, радиоактивность, компьютеры, мобильный телефон, телевизор и многое другое, что составляет понятие современной цивилизации. Еще недавно, десяток лет назад, в химии даже не возникало мысли об одиночной молекуле как объекте исследований и познания. А сегодня это прекрасно освоенная область химии. И уже создан транзистор на одной молекуле, появились одномолекулярные магниты, и реальны контуры новой технологической цивилизации – молекулярной электроники, в которой функциональными элементами служат одиночные молекулы. Еще недавно говорить о влиянии магнитного поля на химические реакции считалось признаком постыдного невежества, это было вне науки. А сегодня утвердились новые области – спиновая химия, химическая радиофизика, химическая поляризация ядер; они принесли крупные открытия новой, магнитной изотопии и новых магнитно-спиновых эффектов. 2 команда: Да, наука ведет к благоденствию, с одной стороны, и к мировым проблемам, с другой. Посмотрите, развитие науки привело и к загрязнению воздуха, воды, почвы отходами производства. Особенно опасны радиоактивные отходы. Это вещества, которые испускают особые, очень вредные для всего живого лучи. Их нельзя увидеть и почувствовать, но они вызывают у людей страшные и даже смертельные болезни. Многие радиоактивные вещества «живут» в окружающей среде очень долго: одни – несколько лет, другие – тысячи лет. Радиоактивные отходы образуются при производстве атомного или ядерного оружия, а также при работе атомных электростанций в 1000 долларов. В химических лабораториях мира «рождается» огромное количество веществ, которых никогда не было в природе. Стиральные порошки, лаки, краски, лекарства, пластиковые пакеты и бутылки и многое другое, попадая в окружающую среду, наносят ей колоссальный вред. Сегодня все крупные города мира Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», №3(37),2011 г. 106 задыхаются от большого количества выхлопных газов автомобилей. Использование баллончиков с различными аэрозолями также способствуют загрязнению среды. В этих баллончиках содержатся вещества, которые, попадая в атмосферу, разрушают озоновый слой, защищающий всё живое от опасной части солнечных лучей. В последние годы этот слой стал заметно тоньше, а над Антарктидой и Арктикой в нём появились «озоновые дыры». Если озоновый слой будет разрушен, всё живое на земле погибнет. Вот далеко неполный список экологических проблем сегодняшнего дня, к которым привел научно-технический прогресс. 1 команда: Да, наука становится опасной, когда ее отнимают у ученых; так было с атомной бомбой, с химическим и бактериологическим оружием… И так будет всегда, потому что Knowledge itself is a Power; эта фраза переводится на русский как «знание – сила», и в этом звучании она стала крылатой. Но более точный перевод звучит как «знание – власть» в первую очередь, и уж во вторую – сила. И те, кто отнимает у ученых науку, знают эту истину лучше всех. Поэтому вокруг науки всегда ореол загадочности и потому вокруг нее вьется (и кормится) много авантюристов и невежд, спекулирующих этим ореолом. Разве не прав Эйнштейн, который говорил: «Подлинный прогресс человечества зиждется не столько на изобретательности ума, сколько на совести людей»? 2 команда: Современная наука часто не интересуется научным исследованием или истиной. Она интересуется продвижением своих идей в общественное мнение, а лженаучных продуктов – различного рода аппаратов, технологий, предметов ширпотреба типа циркониевых браслетов или кремлевских таблеток – на рынок с коммерческими целями. Ее двигателями является честолюбие, не подкрепленное тяжелым и кропотливым исследовательским трудом. Жажда легкой славы и быстрого успеха, видимость простоты научного открытия ведут некоторых ученых по миру науки. Такие люди не склонны размышлять над этическими аспектами науки. Свои усилия эти люди тратят в основном на рекламу и сбыт своих измышлений. III. Этап рефлексии. Известно, что рефлексия – это деятельность человека, направленная на осмысление своих собственных действий и состояний. На данном этапе студентам может быть предложено написание эссе на тему: «Престижно ли заниматься наукой в современном обществе»? Или «Каким должен быть настоящий ученый»? Здесь студенты презентуют собственное мнение о применении полученных навыков на практике, что поможет преподавателю проверить степень усвоения знаний обучающимися. Таким образом, опыт показывает, что дискуссия как одна из форм организации занятий по СРСП, является эффективным способом развития у студентов интереса к изучаемому предмету, умений работать в команде, выполнять трудные, нестандартные задания, вступать в полемику, не боясь отстаивать свою точку зрения, планировать свое время, анализировать свои достоинства и промахи. Занятие, проведенное в форме дискуссии, дает возможность активного и видимого участия каждого студента в процессе обучения русскому языку, способствуя при этом развитию творческого потенциала студентов. 1. Левин К. Теория поля в социальных науках / [Пер. Е. Сурпина]. - СПб.:Речь, 2000. Түйін Мақалада пікірталас туралы, оның іс-тəжірибелік орыс тілі сабақтарында студенттердің интерактивті қызметін ұйымдастырудың тиіледі түрі ретінде айтылады. Summary This article is aimed at the analysis of discussion as one of effective types of interaction due to classes in Practical Russian. Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы, №3(37), 2011 ж. 107 АҒЫЛШЫН ТІЛІН ОҚЫТУДАҒЫ ТАНЫМДЫҚ-КОММУНИКАТИВТІК ƏДІС Л.А. Ертаева, А.Б. Мысекеева - Абай атындағы ҚазҰПУ-дың аға оқытушылары Тіл бір жағынан қатынас құралы болса, екінші жағынан танып білу құралы болып табылады. Шет тілдерін оқытуда жылдар бойына дəстүрлі əдіс қолданылып келген болса қазіргі таңда əдістемеде лингвистикалық құбылыс туралы дұрыс түсінік қалыптастыруға, жəне заман талабына сай шет тілін оқыту жолдарын дамытуға жетелейтін бірден бір əдіс ол танымдық- коммуникативтік əдіс боп табылады.Танымдық принцип шет тілін үйренудегі негізгі принципдердің бірі боп табылады. Ғалымдардың есептеуі бойынша оқу дегеніміз екі түрлі процесті қамтиды: танып-білу жəне меңгеру. Көптеген жылдар бойы шет тілдері дəстүрлі əдіспен (оқу, тыңдап түсіну, грамматикалық аударма) оқытылып келді. Бірақ бүгінгі күні дəстүрлі əдіс үйренушілердің талаптарын қанағаттандыра алмауда. Бірақ басты себеп ескі əдісте емес, керісінше үйренушілердің жаңа контингенті-прагматиктердің тілге қатынас құралы ретінде қарағандығында. Себебі, олардың талабы тек академиялық бағдарламалар бойынша шет тілін жүйелі түрде терең меңгеру ғана емес, сонымен бірге өз білімдерін тез арада іс жүзінде қолдану мүмкіндігі болатын. Бұл əрине үйренушілердің ғана емес жаңа заман талабы. Қарастырылып отырған əдіс негізгі тілдік дағдыларды (ауызша-жазбаша сөйлеу, грамматика, оқу, тыңдап түсіну) тікелей сөйлеумен қатар дамытуға негізделген. Яғни теория мен практиканы қатар алып жүру мəселесі ұсынылады. Ағылшын тілі пəні мұғалімінің ең негізгі мақсаты студентті ағылшын тілінде қарым-қатынас жасай алуға үйрету. Тілдік материал яғни лексика-грамматикалық құрылым, ағылшын тіліндегі тіркестер шынайы ситуациялық контекст түрінде ұсынылады. Бұл өз кезегінде материалдың тез əрі сапалы түрде есте сақталуына ықпал етеді. Психолингвистердің ойынша лингвистикалық түсініктерді қалыптастырушы ішкі танымдық механизмдер бар. Өзге тілде лингвистикалық ұғым пайда болу процесі ой əрекеттерінің ілеспелілігін қажет етеді. Іс жүзінде танымдық-коммуникативтік əдіс дегеніміз оқытушының оқушыны танымдық процестердің табиғи стадияларынан өткізуі. Психологтардың зерттеулері бойынша ми өзінің ментальдық құрылымдарын қалыптастырған кезде үйрену сəтті өтеді, ал оған дайын құрылымдарды тықпаласақ, ол өз қызметін тежейді. Сондықтан оқытушы оқушының ойында тілдік ситуациялық көріністің туындап, оның дамуына жағдай жасайды. Шет тілін оқыту барысында мұғалімнің оқыту жүйесі мен оқушының үйрену тəсілдерінің сəйкес келуі міндетті емес. Оқушы үйренеді жəне бірте-бірте өзінің лингвистикалық мазмұнын қалыптастыра отырып өз тілін өзі жасайды. Яғни тілді үйрету процесі мағлұматтың мұғалімнен студентке көшуімен ғана шектелмеуі тиіс. Коммуникативтік біліктілік ұғымы қазіргі таңда қолданбалы лингвистиканың барлық салаларына кең тараған. Коммуникативтік тəсіл үйренушілердің тілді барынша тиімді қолдану қабілеттілігін арттырады. Себебі, бұл үйренудің жасанды емес табиғи жолы. Əрине табиғи тілдік ортаның болмауы бұл тəсілді тереңірек қолдануға өз кедергісін тигізеді. Бірақ жаңа заман технологияларын пайдалана отырып, бұл əдісті жүзеге асыруға болады. Яғни тілдік ситуациялық материал ретінде фильмдерді қолдана отырып тілді ұстанушыларды көру, есту, еліктеу арқылы сөйлеуге бағыттау керек. Сондықтан да шет тілін үйретудің табиғи жолы ауыз-екі сөйлеуге көбірек көңіл бөлген жөн. Еркін сөйлеу үшін мұғалім мен студент арасында қолайлы психологиялық қарым-қатынас орнауы қажет. Коммуникативтік əдіс оқытушы мен оқушы арасындағы психолоиялық кедергілерді жоюға да көмектеседі. Яғни жылдар бойғы қате жасауға жол бермеу стереотипінен арылып, сөйлеу еркіндігіне жол ашу қажет. Бұл əдіс шет елдерде кеңінен тараған. Дегенмен, бұл қатені мүлдем түземеу деген сөз емес, студентті қателесуден қорықпай, өз ойын аяғына дейін толық жеткізуге мүмкіндік беру қажет. Яғни студентке алдыңғы орында қателеспеу емес ағылшын тілінде өз ойын толық жеткізу мақсаты тұрғандығын жеткізу керек. Теориядан прагматикаға, сөзден іске көшу бүгінгі күн талабы, ал олай болса коммуникативтік тəсіл шет тілін үйретудің ең прогрессивті тəсілдерінің бірі болып қала бермек. 1. Philipson R. Linguistic Imperialism. - Oxford University Press,1992. 2.Guy Cook: Applied Linguistics. - Oxford University Press, 2003. 3. R.Howatt A.P. A History of Language Teaching. - Oxford University Press, 1984. Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», №3(37),2011 г. 108 Резюме В этой статье рассматривается роль коммуникативного метода обучения иностранному языку. Summary This article deals with the importance of communicative approach in teaching foreign languages. ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ВИДЕОМАТЕРИАЛОВ НА СРЕДНЕМ ЭТАПЕ ОБУЧЕНИЯ Л.О. Михайлова - студентка 4 курса филологического факультета КазНПУ Одна из основных задач обучения иноязычной речи - развитие навыков аудирования и говорения. Но овладение этим видом деятельности сопряжено с большими трудностями, которые обусловлены сложностью самого процесса порождения речевого высказывания. Чтобы создать мотивацию общения на иностранном языке в учебных условиях, необходимо использовать ситуацию, т.е. обстоятельства, в которые ставится говорящий, что вызывает у него потребность говорить. В процессе просмотра на уроках видеофильмов на иностранном языке, создаются такие условия, когда ученики вступают в разговор, обсуждение. Кроме того, они слушают речь носителя языка, знакомятся с историей, культурой, географией страны. В общеобразовательных школах далеко не все ученики хорошо владеют иностранным языком. Тем не менее, и для такой аудитории в качестве повышения интереса к предмету, а также с целью расширения кругозора, стоит проводить показ видеофильмов и видеороликов. Отбор фильмов и видеоклипов, как и процесс разработки системы заданий к ним очень трудоемок и занимает много времени. Но собрав материал один раз, им можно пользоваться неоднократно. Учителю остается следить, чтобы отобранный материал соответствовал теме урока. Средний этап обучения иностранному языку завершает создание базового уровня, который совершенствуется в последующих классах, на котором в дальнейшем строится профильно- ориентированное обучение. В отличие от начального этапа, на данном этапе учащиеся могут быстро научиться строить фразы и ориентироваться в несложных текстах. Кроме упражнений, где главную роль играет звуковая дорожка, на этом этапе можно использовать видео для изучения различных культурных и социокультурных явлений. Такие как: видовые фильмы различной тематики для "опознания" культурно, значимых видов и памятников, портретов выдающихся деятелей прошлого и настоящего, а также отрывки из художественных и документальных фильмов для интерпретации различных видов невербального общения - мимики, жеста, позы, видов физического контакта, стиля одежды,видеоклипы различных стилей. Однако в большинстве случаев вербальная часть видеоклипа будет играть решающую роль. Есть множество вариантов использования видеоматериалов на среднем этапе обучения. Приведу пример плана работы с видеороликом «I don’t want to miss a thing» группы Aerosmith. На этом уроке одна группа учеников развивала навыки чтения и аудирования и говорения, а другая навык аудирования и говорения. Затраченное время – 20 минут Подготовка к уроку – 1. Выбрать клип, который одним учащимся известен, а другим не известен. Видеоклип должен быть интересен учащимся. 2. Подго овить текст песни из клипа для всего класса. т Текст песни “I don’t want to miss a thing” I could stay awake just to hear you breathing Watch you smile while you are sleeping While you're far away and dreaming I could spend my life in this sweet surrender I could stay lost in this moment forever Well, every moment spent with you Is a moment I treasure I don't wanna close my eyes I don't wanna fall asleep 'Cause I'd miss you, baby And I don't wanna miss a thing 'Cause even when I dream of you The sweetest dream would never do Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы, №3(37), 2011 ж. 109 I'd still miss you, baby And I don't wanna miss a thing Lying close to you Feeling your heart beating And I'm wondering what you're dreaming Wondering if it's me you're seeing Then I kiss your eyes and thank God we're together And I just wanna stay with you In this moment forever, forever and ever Ход работы 1. Организационный момент: - Who has seen the clip “I don’t want to miss a thing” by Aerosmith? Те, кто поднял руку организовывают первую группу. - Who has heard about the clip from friends, or read about it in newspaper or magazines? Те, кто в этот раз поднял руку составляют вторую группу. И наконец те, кто ничего не знает о видеоклипе будут в третьей группе. Повторить принципы разделения учащихся по группам для проверки: - Group A have seen the clip. - Group B have not seen it, but have some information about it. - Group C have neither seen nor heard about it. 2. Дать следующее задание первым двум группам (А и В): поделиться известной информацией о клипе в группе и выбрать лидера, который расскажет её (информацию) остальным. Лидер должен быть выбран единогласно. 3. Дать текст песни из клипа третьей группе (С) и задание – представить о чём снят клип, где происходит действие, кто в главных ролях, какие действия будут происходить. Эта группа также должна выбрать лидера, который выступит от всей группы, высказывая общие мысли. 4. Предоставить достаточное время для подготовки. 5. Выступление лидеров: первым выступает лидер из группы С (кто не видел клипа) и рассказывает о том, что по их мнению будет происходить в клипе (речь основан на тексте). Следующим выступает лидер из группы В (кто не видел клип, но слышал или читал). Он рассказывает, известную им информацию о клипе, при этом возможно комментирую группу С. Последним выступает лидер из группы А (кто видел клип). Он комментирует речи предыдущих лидеров, исправляет ошибки (если таковые имеются) и рассказывают, что они знают о клипе. 6. Просмотр клипа. 7. Выполнение заданий: - In-classPollsorInterviews - учитель спрашивает у учащихся их мнения о клипе: - Did you enloy this clip? - ClipSummaries - учащиеся в группах обсуждают главную идею клипа. - Alternative Ending and Discusssion - учащимсязадаётсяследующийвопрос: - How do you think was the end appropriate? Or you would like to change it? Учащиеся обсуждают, делятся своими мнениями. Следует напомнить учащимся, что каждое мнение должно быть обосновано примерами, фактами. - Comparison -это задание предназначено для группы В. Они должны сравнить информацию, которую они знали о клипе и ту информацию, которую узнали после просмотра. - CompletingGapsinthetext -учащимся даётся текст песни из клипа, но с пропущенными словами или фразами. Они должны заполнить пробелы вовремя второго прослушивания. Түйін Бұл мақалада шет тілін оқытуда бейнематериалды қолданудың маңыздылығы туралы айтылады. Мақалада “I don’t want to miss a thing” (Aerosmith) əніне түсірілген бейнеклипімен жұмыс істеу əдістері көрсетілген. Summary Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», №3(37),2011 г. 110 This article illustrates the significance of the use of videomaterials in teaching foreign languages. The article contains the way of working with the videoclip «I don’t want to miss a thing» (Aerosmith). ЖУРНАЛИСТИКА ЖУРНАЛИСТ ПОЗИЦИЯСЫН КӨРСЕТУ ƏДІСТЕРІ ЖƏНЕ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТƏСІЛДЕРІ Ғ.С. Бақбергенова - қазақ əдебиеті жəне журналистика бөлімінің оқытушысы Адамдарың қажеттілігі мен қызығушылығын тудыратын кез–келген ақпараттық қызмет оның саяси, экономикалық, əлеуметтік мəселелерге қатыстылығына қарамастан жұртшылықты апаратпен қамтамасыз ете отырып, оның көзқарасы мен позициясының орнығуына не болмаса өзгеруіне əкеліп соғады. Журналистік ақпараттың екі қыры бар: бірінші жағынан бұл адамның өзі өмір сүріп отырған ортада өзіндік жол таба алуына, оның нақты бір нəрсеге қызығушылығын оятуға бағытталған, адам зердесіне əсер етуді мақсат ететін рухани өнім. Екінші жағынан бұл ақпарат рынокқа шыққаннан кейін тауарға айналады. Сонан соң ол да өзге тауарлар секілді тұтынушылық құнға немесе жай ғана құнға ие болады. Біріншісі - бұл тауардың өз сатып алушысының тұтынушылық қажеттілігін өтеуге қабілеттілігін білдірсе, екіншісі осы тауарды өндіруге кеткен еңбек шығын білдіреді. Əлеуметтік психологияда белгілі мəселелер жөнінде баяндап, түсінік беріп отыратын адам мен біреудің сынау не мақұлдау пікірін қолдайтын топтар туралы ұғым жақсы таныс. Кез–келген адамдар қауымдастығында өзгелер пікіріне құлақ асып, сенім білдіретін тұлғалар болатыны белгілі. Ол өзін сол қоғамның мүшесі ретінде бағалайтын əрбір жанға бағыт–бағдар бере отырып, сол қоғамның топтық құндылықтарын анықтайды. Мұндай топқа бірінші кезекте БАҚ жатады. Осы орайда иландыруды жұртшылықты өздеріне ұсынылатын ақпаратты қабылдауға итермелейтін негізгі əдіс ретінде айту орынды. Айта кетер бір жайт: иландырудың өзі оқырман əр түрлі көзқарастарды бір–бірімен салыстыруға, зерттеуге қабілетті болғанда ғана мүмкіндікке ие. Сонда ғана иландыруды адамдардың ақпаратты қабылдауға не теріске шығаруға əсері тұрғысынан қарауға болады. Өйткені иландыру əруақытта коммуникатордың ғана емес, аудиторияның белсенділігін қажет етеді. Жалпы, кез–келген хабарламадағы дəлелдердің жан-жақтылығы оны сенімдірек ете түседі. Мұны осы арқылы жұршылықтың өз байымдауын қалыптастыруға, сондай-ақ сол бағытта молырақ материал жинақтай алуымен түсіндірген дұрыс болар. Əрине, барынша білімді аудитория ақпараттың санына ғана емес сапасына да зор көңіл бөледі. Дегенмен, талғамы төмен оқырманның дəлелдемелер саны көп болған сайын, оның сапасы да арта түседі деп ойлайтынын да жасыруға болмайды. Осылай, дəлелдемелер сапасын, оның санымен ауыстыра отырып, оқырманға нақты шындықтан гөрі, дайын шешімдер ұсыну жəне оны аудиторияның селсоқ қабылдауы хабарламаны психологиялық одайы сендіруге əкеліп соғады. Одайы сендіру əлдебір ақпаратты қабылдау мен түйіндеу - жай сөз немесе бейне қалпында ешбір сынауға келмейтін психологиялық əсер ету. Айлалы сендіру, арбап шақыру, жымысқы, қулық əрекет сендірудің мақсаты – көзқарастардың жаңа жүйесін қалыптастыру, иландыру, кесімді көзқарастарды таңу қажетті субъектіге бағындыру. Баспасөз теориясын зерттеуші америкалық ғалымдар БАҚ–ты ондағы адамның орны мен баспасөзге үкіметтің қандай рөл бөлетіндігімен межелейді. Бір қызығы, либертариан теориясы бойынша баспасөз шындықты іздеу жолындағы серіктес ретінде қарастырылады. Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы, №3(37), 2011 ж. 111 Осы теорияға сəйкес баспасөз адамдардың болып жатқан оқиғаларды қадағалай отырып, саясатқа қатысты өзіндік көзқарасын анықтау жолында дəлелдер мен фактілерді жеткізу құралы болып саналады. 1. Аймауытұлы Ж. Психология. - Алматы, 1995. 2. Инджиев А.А. Универсальный справочник начинающего журналиста. –Р/на- Дону: “Феникс”, 2007. 3. Құдиярова А. Ортақтасу психологиясы. - Алматы, 2002. 4. Лазутина Г.В. Основы творческой деятельности журналиста. - М., 2000. Резюме В этой статье рассказывается о способах показаний позиции журналиста. А также идет речь об усваивании журналистом искусства психологического внушения. Summary In this article it is told about ways of indications of a position of the journalist. And as, there is a speech about assimilation by the journalist of art of psychological suggestion. ЖУРНАЛИСТІК МƏТІН ЖƏНЕ ƏЛЕУМЕТТІК ШЫНАЙЫЛЫҚ Ф.С. Мұсатаева – Абай атындағы ҚазҰПУ-дың қазақ əдебиеті жəне журналистика кафедрасының оқытушысы Журналистер үшін мəтіннің маңызы аса зор. Өйткені журналистердің қызмет ететін қандай саласын алсақ та, мысалы, газет, теледидар мен радио, интернет журналистика болсын, олардың бəрінде мəтінмен жұмыс істеуге тура келеді. Журналистік ақпарат жинау жəне өңдеу сияқты осы бағыттағы түрлі қызметтердің түпкі нəтижесі мəтінге келіп тіреледі. Мəтінде журналист кəсібінің қаймағы түзіледі, сол үшін мəтіннің мəні мен мазмұнына, қисынына əрқашан да ерекше көңіл бөлінуі керек. Сол сияқты адамдарды қоршаған болмыс, əлеуметтік шынайылықтың бейнеленуі де мəтін арқылы жүзеге асады. Ол жазба мəтін, болмаса аудио-видео мəтін де бола алады. Бір қарағанда əлеуметтік шындық - өмірдің шындығы болғандықтан ешқандай дəлелдеуді қажет етпейтін, боямасыз берілетін көрініс сияқты көрінеді. Бірақ та мəтінді құрастырудың түпкі көздейтін мақсатына сəйкес əлеуметтік шынайылықтың өзі түрліше бейнеленіп, кейде бұрмаланып немесе шектен тыс түрлендіріліп беріледі. Бұл өз кезегінде оқырмандарды, көрермендер мен тыңдарман қауымды адастырады, жаңсақ қоғамдық пікір қалыптастыруға апарып соғады. Өкінішке орай, бүгінгі таңда мұндай ақпараттық алдау түрлерін көптеп кездестіруге болады. Себебі, қазір нарық заманы, кім тапсырыс берсе, соның көңілінен шығатын мəтіндер жасалады. Сонымен қатар басқа да назар аударатын жəйттер бар. Біріншіден, ХХІ ғасырда адамзат өркениеті жаңа сапалық деңгейге қол жеткізіп отыр – яғни ақпараттық қоғам қалыптасты. Ақпараттық қоғамды зерттеуде, алдымен «ақпарат» ұғымының мəнін анықтап алуымыз керек. «Ақпарат» сөзі латын тілінің «informatio» сөзінен бастау алады жəне бейнелеу, анықтау деген мағына береді. Бұл ұғым ежелде фəлсəфəда қолданылған, ал қазіргі уақытта ғылымның барлық бағыттарында көрініс тапты. Сондықтан, ақпарат феномені саяси басқару, саяси жүйелерді реттеу механизмдері мен билік ұғымдарын зерттеудегі саяси ғылымның да қолданатын түсінігі. Жалпы, ақпарат феномені ұзақ уақыттан бері зерттеліп келеді, оның маңызды даму кезеңі – ақпараттық теория жəне кибернетика саласындағы зерттеулер болды. Ақпарат ұғымының пайда болуына байланысты, «ақпараттық кеңістік», «ақпараттық саясат» секілді ұғымдар туындады. Кең ауқымдағы саяси философиялық тұрғыда бұл ұғымдар – заманауи қоғамдық өмірде ақпараттық-коммуникациялық технологиялар басты рөл атқаратын сала ретінде түсіндіріледі. Қазіргі жағдайда бірыңғай əлемдік ақпараттық кеңістік қалыптастыру жаһандық даму факторына айналуда, ал ақпарат мемлекеттің маңызды стратегиялық ресурсы болып табылады. Ол ұлттық Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», №3(37),2011 г. 112 маңыздылықты, геосаяси бəсекелестік пен қоғамдық қатынастарды реттеуде мемлекеттің рөлін күшейтеді. Сол себепті, ақпараттық-коммуникациялық технологиялар ақпараттық қоғам орнатудың негізін құрайды. Ақпараттық қоғамның орнауы объективті өмір сүру кеңістігінің трансформациялануымен ғана емес, адамның өмір салты (өмір сүру образы) өзгеруімен де байланысты. Өмір салтының белгісі – жүйелілік, оның ерекшелігі барша қызмет түрлерінің бір-бірімен тығыз байланыста болуы: біреуінің өзгеруі екіншісінің немесе басқасының өзгеруіне алып келеді. Қоғамдық өмірдің ақпараттық саласына келер болсақ, онда адамдардың өмір салты негізінен ақпараттық қатынастармен өріліп жатады. Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар қоғамдық қатынастардың түрін өзгертіп, ақпараттық ағынды беру мен өңдеудің жаңа мүмкіндіктерін береді. Мұндай жағдайда саяси мəдениеттің ішінен ақпаратты қолдану мəдениеті деген жаңа тип туындайды. Сонымен қатар ақпараттық қоғам жағдайына азаматтардың бейімделуі үшін олар үнемі өздерінің білімі мен біліктілігін жетілдіріп отыруы тиіс. Қазіргі уақытта “ақпараттық қоғам” түсінігі төмендегідей ерекшеліктермен сипатталады: - ақпараттық-технологиялық жарылыс тудырған жаңа жаһандық əлеуметтік революция нəтижесінде қалыптасқан қоғамның жаңа түрі; - білім қоғамы, яғни, əр бір азамат пен əр бір мемлекеттің жетістіктерге жетуінің басты шарты – ақпаратқа кедергісіз қол жеткізу жəне ақпараттық технологияларды қолдану арқылы алған білім; - ақпарат алмасуда уақыт, кеңістік, саяси шекаралар деген ұғымдардың əсері жоқ жаһандық қоғам, бұл өз кезегінде мəдениеттердің өзара əрекеттесуі мен өзіндік идентификациясына жол ашады. Екіншіден, журналистика тікелей ақпаратпен жұмыс істейтін сала. Яғни, қажетті ақпаратты іздеп табу, оларды жинақтау, өңдеу, тиісті мəтін жасау, бұқаралық ақпарат құралдары арқылы таратуға дейінгі аралықты қамтиды. Үшіншіден қазіргі журналистік мəтін жай ғана емес, гипертекст болып табылады. Яғни ақпараттық технологиялар дамуы арқылы дəстүрлі қалыптасқан мəтін ұғымы адам танымастай өзгерді. Қазір компьютер арқылы мəтіннің ішіне графиканы, фото суретті оп-оңай орналастыруға болады. Керек болса аудио жолақ (аудиотрек), видеоролик орнастыруға да кең мүмкіндіктер бар. Жəне ең ұтымдысы сол – интернет желісіндегі электронды пошта арқылы гипертексті сол күйінде жер бетінің кез-келген нүктесіндегі желіге қосылған компьютерге бере аламыз. Бұқаралық ақпарат құралдарының күшті дамығаны соншалықты бүгінгі таңда журналистік мəтінді конвейерге қойылған бұқаралық рухани өндіріспен теңестіруге болады. Журналистикадағы таным процесі өзіндік ерекшеліктерге ие. Журналист өзіне тəн байыпты- лықпен, қырағылықпен əлеуметтік шынайылыққа бақылау жасайды. Қажетті ақпаратты іздестіру, іріктеу, интерпретациялау яғни, қажетті тұжырымдау арқылы қоғам мүшелерінің өмір шынайылығы туралы пікірін, көзқарасын қалыптастырады. Бұл оңай нəрсе емес, журналист мəтініне мыңдаған, тіптен миллиондаған адам сенеді. Сол үшін журналистік жауапкершілік пен этиканы үнемі есте ұстаған абзал. Көріп отырғанымыздай, журналистер ақпарат жинап, өңдеумен ғана емес, əлеуметтік шынайы- лықты бейнелеп көрсетеді. Бейнелеу барысында журналистік мəтін «өмірдің екінші шынайылығын» жасап, адамдар санасына ықпал етуге қабілетті. Яғни бұл жерде түрлендіру іске қосылады. Қалыптасқан өмірлік шынайылық боямаланып, бұрмаланып берілсе адамдардың санасы да өмір шынайылығынан ажырап қалады. Резюме В этой статье говориться о том, что журналистский текст не может непосредственно изменять материальный аспект бытия, воздействие оказывается через сознание людей, через духовную сферу бытия, т.е. по своей природе оно опосредованное. «Вторая реальность», будучи порождением первой, становится субъектом действия. Summary In this article to be said that the journalistic text can't directly change material aspect of life, influence appears through consciousness of people, through spiritual sphere of life, i.e. by the nature it mediated. «The second reality», being generation of the first, becomes the subject of action. Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы, №3(37), 2011 ж. 113 ҚОҒАММЕН БАЙЛАНЫСТЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ А.А. Дəуренбекова - қазақ əдебиеті жəне журналистика кафедрасының аға оқытушысы Қоғаммен байланыс, яғни «Public relations» ұғымы алғашқы кезде 1900 ж. Америкада пайда болып сол жерде дамыған болатын. 1900 жылы Гарвард Университетінде «Publicity» («Publicity» - ағылшын тілінен аударғанда «атақ-даңқ тудыру, қалыптастыру» дегенді білдіреді) бюросы ашылды. 1904 жылдан бастап Publicity кеңсесі Пенсильвания штатының университетінде жұмыс істей бастады. Сегіз жылдан кейін Американың Демократиялық партиясының құрамында PR жөніндегі кеңесші қызметі пайда болды. Осындай лауазым Республикалық партия құрамында 1936 жылы ашылды. Дəл осы шақта PR бірте-бірте Американың ірі компанияларында сұранысқа ие бола бастаған менеджменттің жеке функциясына айналды. Саяси кампаниялар ұйымдастырып өткізетін алғашқы PR мамандар да осы кезеңде пайда болды. 1945-1965 жылдар аралығы қоғаммен байланыстың нағыз көтерілген шағы деп есептеледі. Осы аралықта PR менеджменттен біржола бөлініп, өз алдына жеке сала ретінде қарқынды дами түсті. Қазіргі қоғамда қоғаммен байланыстың қызметтері мен институционалдық анықтамасы əлі де болса ашық сұрақ болып қалып отыр, зерттеушілер мен мамандар арасында осыған байланысты көптеген пікірталастар орын алуда. АҚШ пен Батыс Еуропа елдерінде сонау өткен ғасырда пайда болған бұл өнер мен ғылым үйлесуінің сансыз анықтамаларының болғаны да осының дəлелі. PR саласының көрнекті өкілдерінің бірі – Сэм Блэк PR-ға мынадай анықтама берген: «PR-шындық пен толық хабардарлыққа негізделген өзара түсіну арқылы үйлесімділікке жету өнері мен ғылымы». Бірақ бұл осы саланың нақты анықтамасы деген сөз емес. Өйткені, бүгінге дейін PR-ға əр түрлі анықтамалар берілген жəне олардың қатары əлі де арта түсуде. Мысалы, классикалық анықтама-лардың бірі: «PR-мекеме мен жұртшылық арасындағы өзара түсінушілік пен тиімді қатынастар туғызып, оны қолдауға бағытталған жоспарлы жəне жағымды іс-шаралар». Дегенмен, PR дамуының қазіргі қезеңіндегі PR ғылымының мəселелерінің өзектілігі қарқынды дамып келе жатқан кұбылыстың мəні арқылы айкындалады. Оған қоса, бүгінде паблик рилейшнз қызметінің нарыққа шығуы абырой-бедел, бренд атауы, имидж сияқты көрсеткіштерінің аса маңызды роль атқаруына алып келгені де соның ажырамас дəлелі. Қазіргі таңда PR: үкімет органдарымен қатынас, əкімшілікпен қатынас, өндірістік қатынастар, қаржылық қатынастар, халықаралық қатынастар, тұтынушылық қатынас, зерттеу жəне эстетикалық қатынастар, бұқаралық ақпарат құралдарымен қатынас сияқты əртүрлі бағыттар бойынша дамуда. Қазақстанда PR соңғы жылдары ғана орнығып, кең қанат жая бастады. Елімізде қоғаммен байланыс қызметінің алғашқы қадамы 1999 жылы Президент жəне Парламент сайлауларында қолданылды. Республиканың саяси күштері өркениеттің Батыс елдерінің электоралды жағдайды басқару тəжірибесін саяси маркетинг, сайлау технологиялары мен қоғаммен байланыс салаларында жүзеге асырды. Қазақстанда да бүгінгі күндері PR нарығы - дамып келе жатқан бизнес болып отыр. PR технологияларын біздің елімізде негізінен саясатта, шоу-бизнесте, қаржы саласында көптеп қолданады. Қазақ қоғамының түрлі салалары PR қызметін жəне технологияларын енді ғана қолданысқа алуда. PR-дың негізгі максаты - ұйым (фирма, компания, партия жəне т.б) мен қоғам (жұртшылық, бұқара) арасында екі жақты байланыс орната отырып, өзара түсіністікке жету, сөйтіп нəтижелі сенімді қарым–қатынас орнату. PR-дың рөлі тек осы жұмыспен ғана шектеліп қалмайды, сондай-ақ мемлекеттік басқару саласында да, халықпен ара қатынасты арттыруда да оның маңызы айтарлықтай. Сондықтан да PR арқылы мемлекеттік саясатта үкім жарлықтардың шығарылғаны, кабылданғаны жөнінде ғана акпарат тарату арқылы бір жақты қызмет атқармай, оны халыққа жеткізіп, одан əрі жүзеге асыру жолдарын қарастыру, оның қаншалықты пайдалы екенін, қандай нəтижелер күтіп тұрғанын, оны дамытуға бұқараны да жұмылдыру, жастарды тарту, қызықтыру жолымен барлық аудиторияға жария ету. Бұл үшін мемлекеттік саясаттағы ұтымды мəселелерді алға қою, көкейтесті мəселелерді тек сайлау Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», №3(37),2011 г. 114 кезінде ғана емес, күнделікті өмірде саяси жəне əлеуметтік жарнама арқылы, коғамдық бірлестіктер мен үкіметтік емес ұйымдар, партиялар арқылы жүзеге асыру қажет. Еліміздің саяси нарығында мемлекеттік PR əлі де болса даму үстінде, оның себебі мемлекеттік PR-дың мейлінше маңызды деп танылмауында. Əр түрлі PR агенттіктердің бағалауы бойынша, тек сайлау кезінде ғана мемлекет тарапынан тапсырыс келіп түсетіні, ал жай уақытта онша мəн берілмейтіні анықталып отыр. Мұндай жағдайдың орын алуына басты себептердің бірі мемлекеттің бұл кызметке байланысты қаржылық ресурстарының болмауы, еліміздің бюджетінен арнайы ақша бөлінбеуі, бұл мəселені маңызды деп есептемеуі де əсерін тигізіп отыр. Тағы да бір себеп, маманданған PR-агенттіктердің тез арада бейімделіп, жағдайға үйреніп кете алмауы. Аналитикалық орталыктардың болжамдарына қарағанда, алдағы 3-4 жыл ішінде мемлекеттің экономикалық сондай-ақ тағы да басқа қызметтерін дамыту мен жүзеге асыру барысында PR-ға байланысты ұсыныстардың өсуі мүмкін. Үкіметтік құрылымдарға да кабылданып жатқан шешімдерді насихаттау бойынша ақпараттық кампаниялар қажет. Қоғаммен байланыс саласында қызмет етіп жүрген мамандарды біріктіру арқылы Қазақстандағы PR қызметінің рөлін арттырып, оны кең көлемде насихаттау мақсатында Қазақстанда алғаш рет 2002 жылы «PR-шы» деген атпен Жұртшылықпен байланыс клубы ашылды. Осы мақсатпен жыл сайын мамыр айында дəстүрлі PR-форум жəне ЖОО-да шеберлік кластары, студент жұмыстарының байқаулары, тренинг, экспертиза, дөңгелек үстөл өткізіледі. Сондай–ақ төрт жылда бір өтетін «PR-сезоны» мерекесіне пиаршы мамандар, журналистер, өзге де мамандық өкілдері қатысып, іскерлік байланыстар орнатады. «PR-шы» клубы қазір де көптеген жəне тағы басқа да шаралар өткізу арқылы алға қойған мақсаттарына талпынуда. Мəселен, жыл сайын Алматы қаласында стууденттер арасында өткізілетін «Сиреневый прорыв» байқауы жастар арасында ең креативті қатысушыны жəне қызықты PR жобаларды іріктеп алуға мүмкіндік береді. Сарапшылардың пікірінше, бүгінгі таңда ТМД елдері арасында тек Ресей, Украина мен Қазақстан PR нарықтары қалыптасып үлгерген. Бұл орайда Ресей нарығы зияткерлік əлеуетінің молдығымен ерекшеленеді. Ресей пиаршыларының тұңғыш кəсіби бірлестігі Қоғаммен байланыс жөніндегі Ресей ассоциациясы (РАСО) 1991 жылы ЮНЕСКО, IPRA жəне CEPR сияқты халықаралық ұйымдардың қуаттап, қолдауымен құрылды. ҚР Қоғаммен байланыс жөніндегі ассоциациясы PR нарығында кəсіби қызмет көрсететін бірнеше компанияның бастамасы бойынша 2001 ж. құрылды. ҚБҰА-ның құрылтайшы-мүшелері заңды тұлғалар болып табылады. Қазіргі таңда ҚБҰА мүшелері қатарына «BRIF Research Croup» əлеуметтік жəне маркетингтік зерттеулер агенттігі, Қазақстан Баспасөз клубы, «Ренессанс» коммуникативтік менеджмент агенттігі, Ұлттық баспасөз клубы, агенттіктер кіреді. ҚБҰА-ның негізгі мақсаты – Қазақстанда кəсіби PR индустриясын қалыптастырып, дамыту. ҚБҰА сияқты ассоциациялар əлемнің өзге елдерінде бірнеше ондаған жыл бойы жұмыс істеп келеді. Қазақстанның PR нарығы кəсіби деңгейге көтерілді. Ассоциация мүшелері 2008 жылғы 17 маусымдағы жалпы жиналысында «Қазақстан Республикасының қоғаммен байланыс саласындағы кəсіби жəне этикалық принциптер» Кодексін қабылдады. Кодекс мақсаты - қоғаммен байланыс нарығының негізгі ойыншылары ұстануға міндетті нақты этикалық жəне кəсіби бағдарларды белгілеу болып табылады. Резюме В данной статье рассматривается формирование и развитие связи с общественностью. Summary In given article the formation and development of public relations is considered. Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы, №3(37), 2011 ж. 115 ПРЕДМЕТ: ОСНОВЫ ОБЩЕСТВОЗНАНИЯ, РУССКИЙ ЯЗЫК К. А. Итжанова - учитель обществознания Восточно-Казахстанская область, с.Новобаженовка, Г. С.Омарова - учитель русского языка Восточно-Казахстанская область, с. Новобаженовка Класс: 9 Тема: Глобальные проблемы Цель: дать представление о глобальных проблемах Задачи: дать понятия «глобальный», «глобальные проблемы», сформировать представление о проблемах человечества, научить разбираться в них, понять причины возникновения и возможные последствия. Развивать интерес к предмету, умение излагать свою точку зрения, мнение. Воспитание в духе бережного отношения к окружающим и природе, основанной на взаимной гармонии. Форма: комбинированная Методы: рассказ, беседа, вопрос – ответ, индивидуальная работа Оборудование: презентация I Орг. момент. Приветствие. II Осн. часть. Учитель обществознания: (слайд 1) На прошлом занятии мы с вами познакомились с цивилизациями. С точки зрения исторического развития их делят на три группы. Назовите их. Какое общество называют традиционным? Как характеризуется отношение человека к природе в традиционном обществе? Какое общество называют индустриальным? Когда состоялся переход к индустриальному обществу? Как характеризуется отношение человека к природе в индустриальном обществе? В чем разница между этими двумя цивилизациями? Слайд 2. В 18 веке начался процесс формирования правового государства, т.е. постепенный переход к современной цивилизации (слайд 3) Одной из особенностей современной цивилизации является высокий уровень научно – технического развития, производство новых материалов, поиск новых источников энергии, освоение космоса. Завоевательное отношение к природе, человеческому обществу приводит к глобальным проблемам. Слайд 4. Итак, тема урока «Глобальные проблемы». Учитель русского языка: Как вы понимаете слово «проблемы»? (ответы учащихся) Тема урока связана с глобальными проблемами. Что означает слово «глобальный»? (2 учащихся работают со словарем) Какие ассоциации возникают у вас при слове «глобальный»? (ответы учащихся) Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», №3(37),2011 г. 116 Глобальный - связанный с территорией всего земного шара, охватывающий весь земной шар: всемирный, всесторонний, полный, всеобщий, универсальный (от франц. – «глобал» - всеобщий, от лат. «Globus» - шар) Слайд 5. Слайд 6. А теперь послушаем точное толкование из словаря. Составление словосочетаний со словом глобальный. Учитель обществознания: Что же относится к глобальным проблемам? (слайд 7) Их можно разделить на 3 группы (слайд 8) Одна из таких проблем – проблема экологии (слайд 9) Человек обязан относиться к природе, как часть ее, беречь и охранять. Неправильное отношение приводит к экологическим катастрофам. Например, высыхание рек и озер. Приведите примеры таких в случаев в нашей республике? (проблема Арала) слайд 12 – 13 Неуважительное, потребительское отношение человека проявляется не только к воде, но и лесу. В частности, вырубка ленточного бора (слайд 14). К каким последствиям может привести вырубка леса? (ответы учащихся) Истребление лесов, в частности Семипалатинского ленточного бора на территории Казахстана - огромная проблема нашего времени. Человечество приблизилось к той черте, когда жизненно необходимо найти компромисс между промышленными потребностями в древесине и сохранением лесных ландшафтов. Пока же вырубка лесов намного опережает их возобновление. Физминутка. Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы, №3(37), 2011 ж. 117 На территории Казахстана есть еще одна болевая точка – Семипалатинский испытательный ядерный полигон (слайд 15). Что повлияло на начало строительства полигона? В каком году начались ядерные испытания? Полигон расположен на стыке 3- х областей (слайд 16). Глобальная проблема в Казахстане – последствия ядерных испытаний на Семипалатинском полигоне Информация о полигоне (слайд 17). Испытания повлияли на здоровье людей, нанесли ущерб земле и загрязнили атмосферу (слайд 18). Указом Президента Республики Казахстан от 29 августа 1991 года полигон был закрыт(слайд 19). Учитель русского языка: Среди нас есть учащиеся, которые написали стихи к 20-летию закрытия полигона на тему «Эхо далеких взрывов» (чтение стихов Фоменко Анастасией и Починчук Юлией). Учитель обществознания: Еще одно испытание для человечества – терроризм (слайд 20). Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», №3(37),2011 г. 118 ПРИВЕРЖЕННОСТЬ К КРАЙНИМ ВЗГЛЯДАМ И МЕРАМ АКТЫ НАСИЛИЯ, СОВЕРШАЕМЫЕ ЛЮДЬМИ, ПРЕСЛЕДУЮЩИЕ ПОЛИТИЧЕСКИЕ ИЛИ КОРЫСТНЫЕ ЦЕЛИ Различные политические, националистические и религиозные группировки стремятся добиться своих притязаний не человеческим способом (слайд 21-«Норд – Ост», 22-«США», видеоролик 23- «Беслан») Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы, №3(37), 2011 ж. 119 III Закрепление. (слайд 24) Учитель русского языка: на уроке вы познакомились с глобальными проблемами человечества. Сейчас, я предлагаю вам написать эссе «Я люблю мир!». Чтение нескольких работ. Учитель обществознания: Итак, какие проблемы относятся к глобальным? Какие последствия возможны? Какие пути решения возможны? Какими должны быть взаимоотношения человека и природы? Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», №3(37),2011 г. 120 IV. Учитель русского языка: На сегодняшнем уроке вы познакомились с глобальными проблемами, узнали о том, каким будет отношение человека к природе, созидательным или потребительским, зависит будущее человечества. Учитель обществознания: аш урок мне хочется завершить словами Маленького Принца из произведения С. Экзюпери «Есть такое твердое правило. Встал поутру, умылся, привел себя в порядок – и сразу же приведи в порядок свою планету» д 25) Н (Слай Д/з: § 11 ( основы обществознания) Эссе (русский язык) Итоги. Оценки. Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы, №3(37), 2011 ж. 121 Опись № 168 Вестник. Серия «Филологические науки» №3(37) ТІЛ БІЛІМІ . ЛИНГВИСТИКА Кажигалиева Г.А. Педагогическая инноватика в языковой подготовке будущих учителей-предметников...................................................................................................... Жумагулова Б.С. Компонент «адресность» в структуре полемического дискурса…………………………………………….........................................…………… Саяхова Л. Г. Русский язык в системе подготовки учителя-предметника................. Жиренов С.А. Лингвотерминологияның концептуалды мазмұны.................................. Бектұрғанова Ж.М. Мектеп стилистикасының оқытылу жайынан........................... Қасенов Е. 1990 жылдан бергі ақындар айтысы мəтініндегі фразеологизмдердің қо лу сипаты................................................................................................................. лданы Маймакова А.Д. О проблеме овладения вторым (неродным) языком в психолингвистическом аспекте......................................................................................... Ли Молодежный сленг в современном русском языке.................................................. Насыритдинова Ə. Ғылыми-техникалық мəтінді аудару ісіндегі мəселелер............. Қоспағарова Е. Ж.Баласағұнның «Құтты Білік» ескерткішіндегі түбірлердің семантикалық-морфологиялық даму ерекшеліктері....................................................... Серикбаева У.Б. «Адам», «Қоғам» жəне «Табиғат» саласына қатысты түр- түстер...................................................................................................................................... Смирнова Л. Концепт ′еда/пища′ как один из основных фрагментов языковой картины мира (на примере русских пословиц и поговорок)...........…………………… 12-111 Ин Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», №3(37),2011 г. 122 Рахимжанова А.К. Өзбек жəне қазақ фразеологизмдерінің тарихи .... Айдосова Н. Қыпш Урмат Маккамбай Cемантическая функция неопределенного артикля и соответствующие ему кыр ....................................... . .... та, .. ... Л Ис ва ви ер у ... сабақтастығы....... .............................................................................................................. ақ-ноғай тобындағы тілдердің даму тарихы................................... гызские языковые единицы............. Алтынбаев Н. Сущность и классификация обстоятельства в английском и кыргызском языкознании..................................................................................................... ƏДЕБИЕТТАНУ. ЛИТЕРАТУРОВЕДЕНИЕ Əбдіғазиұлы Б. Шəкерім жəне шығыс поэзиясы............................................................. Əліпхан М. Шəкəрім ақын ақыл туралы........................................................................... Кенжеғараев Н. Абай өлеңдеріндегі невротикалық дискурстың сипаты.................... Ибраева А.Д. Қаламгер шеберлігінің кейбір қырлары................................... Қапаған Э. Түркі халықтары (қырғыз, қазақ, түрік) фольклорындағы алғыс (ба тілек, дұға) сөздердің тарихи-мəдени негіздері................................................. ............. Тулепбергенова Е.Ж. Шекспир и его время................................................................... Есбосынов Е.З. Бауырлас ел тарихына шағын шолу............................................................ ПЕДАГОГИКА МЕН ƏДІСТЕМЕ МƏСЕЛЕЛЕРІ Даркулова К.Н. Методика обучения фонетическому транскрибированию................. Кадырова Г.Р. Дискуссия как эффективная форма организации интерактивной деятельности студентов на занятиях практического русского языка............................. Ертаева Л.А, Мысекеева А.Б. Ағылшын тілін оқытудағы танымдық- коммуникативтік əдіс.......................................................................................................... Михайлова .О. пользо ние деомат иалов на среднем этапе обучения............................................................................................................................... ЖУРНАЛИСТИКА Бақбергенова Ғ.С. Журналист позициясын көрсет əдістері жəне психологиялық тəсілдері................................................................................................................................ Мұсатаева Ф.С. Журналистік мəтін жəне əлеуметтік шынайылық................................. Дəуренбекова А.А. Қоғаммен байланыстың қалыптасуы мен дамуы............................ ТІЛ БІЛІМІ . ЛИНГВИСТИКА Кажигалиева Г.А. Педагогическая инноватика в языковой подготовке будущих учителей- Жумагулова Б.С. Компонент «адресность» в структуре полемического дискурса………… енов С.А. б у предметников...................................................................... …………………………………………………… Саяхова Л. Г. Русский язык в системе подготовки учителя-предметника. Жир Лингвотерминологияның концептуалды мазмұны..................... Бектұрғанова Ж.М. Мектеп стилистикасының оқытылу жайынан................. Қасенов Е. 1990 жылдан ергі ақындар айтысы мəтініндегі фразеологизмдердің қолданыл сипаты.......................................................... Маймакова А.Д. проблеме овладения вторым (неродны ) языком в псих лингвис О м о тическом аспекте......................................................................... Ли Ин Молодежный сленг в ке.................................. рова Е. қ даму современном русском язы Насыритдинова Ə. Ғылыми-техникалық мəтінді аудару ісіндегі мəселелер Қоспаға Ж.Баласағұнның «Құтты Білік» ескерткішіндегі түбірлердің семантикалық-морфологиялы ерекшеліктері........................................... Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Хабаршысы, «Филология ғылымдары» сериясы, №3(37), 2011 ж. 123 Серикбаева У.Б. «Адам», «Қоғам» жəне «Табиғат» саласына қатысты түр-түстер "Адам" саласына қатысты түр-түстер................................................. Л. Смирнова Концепт ′еда/пища′ как один из ос вных фрагментов языковой картины мира (на примере русских пословиц и поговорок)…………………… Рахимжанова А.К. Өзбек жəне қазақ фразеологизмдерінің тарихи сабақтастығы.......................................................................... ........................ Айдосова Н.Қыпшақ-ноғай тобындағы тілдердің аму тарихы..................... Урмат Маккамбай Cемантическая функция не ределенного артикля и соответствующие ему кыргызские языковые единицы............ ........ ВЕДЕНИЕ ............................ . рғыз, қазақ, түрік) фольклорындағы алғыс (бата, тілек, дұға) сөздер ................................................... ия фонетическому транскрибированию........ ях практического русского языка оқытудағы танымдық-коммуникативтік əдіс... ........ ........ ...... на среднем этапе обуче сын көрсету əдістері жəне психологиялық тəсілд . .. Дəуренбекова А.А.Қоғаммен байланыстың қалыптасуы мен дамуы.................. . но .... д оп ........................ Алтынбаев Н.Сущность и классификация обстоятельства в английском и кыргызском языкознании.......................................................................... ƏДЕБИЕТТАНУ. ЛИТЕРАТУРО Б. Əбдіғазиұлы Шəкерім жəне шығыс поэзиясы............................................... М.Əліпхан Шəкəрім ақын ақыл туралы................................ Кенжеғараев Н. Абай өлеңдеріндегі невротикалық дискурстың сипаты.......... Ибраева А.Д. Қаламгер шеберлігінің кейбір қырлары................................... Қапаған Э. Түркі халықтары (қы дің тарихи-мəдени негіздері...................................... Тулепбергенова Е.Ж. Шекспир и его время.. Есбосынов Е.З. Бауырлас ел тарихына шағын шолу............................................. ПЕДАГОГИКА МЕН ƏДІСТЕМЕ МƏСЕЛЕЛЕРІ К.Н. Даркулова Методика обучен Кадырова Г.Р. Дискуссия как эффективная форма организации интерактивной деятельности студентов на заняти ................................................................................................................... Ертаева Л.А, Мысекеева А.Б Ағылшын тілін ........................... ............ .............. ........... Михайлова Л.О. Использование видеоматериалов ния............................................................................................................. ЖУРНАЛИСТИКА Бақбергенова Ғ.С. Журналист позиция ері................. ................................................................ Мұсатаева Ф.С. Журналистік мəтін жəне əлеуметтік шынайылық.................... Вестник КазНПУ им.Абая, серия «Филологические науки», №3(37),2011 г. 124 Document Outline
жүктеу/скачать 2,91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|