Литературные теории в поэтическом мире джона китса
УДК413.08 ҚЫТАЙ ТАҢБАЛАРЫ ТУРАЛЫ ҚЫЗЫҚТЫ ФАКТІЛЕР
жүктеу/скачать 1,4 Mb.
|
| УДК413.08
ҚЫТАЙ ТАҢБАЛАРЫ ТУРАЛЫ ҚЫЗЫҚТЫ ФАКТІЛЕР Амангелді Ж. Б.- студент группы Инк19-2 Научный руководитель : преподаватель Тұрсынғали Н. ЦАИУ Резюме: В статье рассматривается обзор китайских иероглифов с целью пробуждения интереса к китайскому языку и о методах, используемых при обучении иероглифам. Summary. The article reviews Chinese characters in order to arouse interest in the Chinese language and the methods used in teaching hieroglyphs. Біз білеміз қытай мемлекетінің экономикасы бізге қарағанда жақсы дамығанын.Қытай экономикасын ауыз екі тілде айтып жеткізе алмаймыз. Қытайда көптеген заттар шығарылып жатыр. Қазіргі таңда қытай мемлекетімен сауда көбейіп кетті. Солай емес па? Туысқан әпкелерімде сол саудамен айналысады. Бірақ қытай таңбаларын білмесе сауда жасай алмайды. Сол себепті саудамен айналысқанда қытай таңбаларын білмегендіктен аудармашы жалдайды. Аудармашы жалдамас үшін қытай таңбаларын үйренуге болады. Қытай тілі көбісі ойлагандай қиын емес. Қазір қытай таңбаларын үйренудің әртүрлі әдістері бар. Мұғалімдер қытай таңбаларының мағынасын түсіндіру үшін әртүрлі әдістерді қолданады. Ең тиімді әдіс таңбаларды кейіпкерлердің сүйкімділігімен түсініп жаттау.Әр таңбаның өзіндік ерекшелігімен әртүрлі бейнеге ұқсату арқылы жаттау әдісі өте тиімды. Қытай таңбалары жиі симметриялы орналасқан және біріктірілген таңбаларды екі бөлікке бөлу арқылы сол таңбалардан әртүрлі мағына ала аламыз. Мысалы: “妈妈” -mǎma ана деген мағына береді. Тек бір “mǎ - 马” таңбасын алсақ жылқы,ат деген мағына, ал “Mǎ - 马” таңбасы адам тегі ретінде қолданылады. Тағы бір мысал: “家-jiā” таңбасы жанұя, үй деген мағына білдіреді. “家” таңбасының соңғы бөлігінің екі таңбасын бөлу арқылы мүлде бөлек мағына аламыз. “狗-gǒu” осылай түрлендірсек ит деген мағына болып аударылады. Қытай таңбалырының логикасын өте әлсіз деп айтуы мүмкін, сондықтан оқытуда кейіпкерлерінің логикасын нақты таба алмайды. Шындығында таңбалардың фонетикалық, конфигурациялық бейнелеу заңдылықтары да бар. Осы заңдылықтарды талдау қытай таңбасын үйретуімізге көмектеседі. Мысалы, қытай тіліндегі дәстүрлі “听 - tīng“ “тыңда” таңбасымен салыстырғанда “聽- tīng”кейіпкерінің мәнерлілігі шынымен де әлдеқайда нашар. Дегенмен “听 - tīng“ “тыңда” кейіпкерінің штрихтары аз, жазылуы оңай және фонетикалық кейіпкер. Оң жақтағы “斤”jīn” бастапқыда балтаға қатысты. Бұл құрал, бірақ бұл қытай таңбасында ол фонетикалық бейнелеудің бір бөлігі, бұл да сөз теориясы, сондықтан студенттерге оны “斥- chì“деп жазбауды айтыңыз.Бәрімізге белгілі, адамдардың білімді есте сақтауы салыстырмалы түрде қысқа мерзімде ғана сақталады.Балалардың есте сақтау жылдамдығы өте жылдам болғанымен, есте сақтау қабілетін қалай бекітуге болатыны мұғалімдердің көп көңіл бөлген мәселесі. Қытай кейіпкерін үйрету мен жаттаудан бастап, осы қытай кейіпкерін соңғы жаттауға дейін үш сабақтан өтеді. Қытай таңбаларын жаттау процесі де бірте-бірте тереңдеп, біртіндеп еніп келеді. Жад тереңдігінің артуына және қытай таңбаларының икемді қолданылуына сәйкес, біз қайталану жылдамдығын арттырып, оны тиімді жолмен толықтыруымыз керек — пиньиньсіз қытай таңбалары карталары.Пиньиньсіз қытай таңбалары карталарының практикалық әдісі қытай таңбаларын есте сақтаудың ең ыңғайлы және тиімді әдісі болып табылады. Біз үйренген қытай таңбаларын жаттау үшін біз кезең-кезеңімен жалғастыра аламыз.Бірінші сыныпта оқушыларға қытай таңбаларын түсінуге үйретіледі, ал оқушылар сұрақ қою арқылы сөз құрап, сөйлемдер құрастырады. Сабаққа қажетті барлық қытай таңбалары үйретілгеннен кейін және тез жаттап алғаннан кейін, пиньиньді өшіріп, студенттерге қытай таңбаларын бірден есте сақтауға мүмкіндік беріңіз. Сабақта меңгеру және есте сақтау қабілеті сабақтан кейінгі кез келген тәжірибемен салыстыруға келмейді.Екінші сыныпта пиньиньсіз карталарды көрсетіңіз және есте сақтаудың үш жинағын орындаңыз. • Бірінші топта проблемалы қытай таңбаларын тануға және оқуға көмектесетін жазбаларды оқи аласыз. • Екінші топта қысыммен оқу және жаттау үшін нотаға сілтеме жасауға болмайды. • Үшінші топ, «Жылдам көрсету карталары» студенттерден өте қысқа уақыт ішінде тез тануды және оқуды талап етеді. Үшінші сынып – білімді тереңдету бөлімі.Пиньинь емес карталарды көрсеткеннен кейін сөздерге қарап, олар туралы сөйлесеміз. Ешқандай проблема жоқ екеніне көз жеткізгеннен кейін қытай таңбаларының емлесін жаттықтыру керек.Бекіту жаттығуларының үш сабағынан кейін студенттер қытай таңбаларын түсіну мен есте сақтауда қиындықтар туғызбайды. Арнайы тіл жүйесі ретінде қытай тілі - пиньинь және қытай таңбаларын біріктіретін тіл символы. Дегенмен, қытайлық құмарлықтың екпіні мен ықпалында болса да, көптеген адамдар әлі де қытай тілінен қорқады.Қытай тілін үйренушілердің көпшілігі үшін қытай таңбалары қытай тілін үйрену жолындағы бірден-бір кедергі болатынын байқауға болады. Шетелдегі қытайлық балалар тобы ретінде мен ата-аналардың көпшілігі балаларына дәстүрлі мәдениетті мұра етіп, «тамырларын ұмытпау» ниетімен қытай тілін үйренуді жалғастырады деп ойлаймын. Дегенмен, шет елдерде тілдік орта жоқ, айтылым мен қытай таңбаларының арасындағы байланыс жаңадан бастаушылар үшін тікелей және тиімді емес.Сондықтан көптеген қытай балалары үшін біз мұндай ортақ құбылысты көреміз: қытай тілін сөйлесу үшін қолданғанда және терминдер қарым-қатынаста балаларда қиындықтар жоқ, бірақ қытай таңбаларын жаттау және жазу жағынан олар әлдеқайда артта қалды. Бастапқы кезеңде біз шынымен де қытай таңбалары бойынша балаларға қойылатын талаптарды төмендете аламыз, бірақ деңгей жоғарылаған сайын қытай таңбаларын жаттау және жазу басты мақсатқа айналды және оған назар аудару керек. Өйткені қытай тілін үйрену тек тіл табыса білу ғана емес, сонымен қатар қытай газеттері мен мерзімді басылымдарын еркін оқи білу, қытай таңбаларымен пікір жазу, мақалалар жариялау және өзінің бәсекелестік артықшылығын арттыру. Психологиялық тұрғыдан алғанда, балалардың есте сақтау қабілеті ересектерден әлдеқайда жоғары, сондықтан қазір қытай таңбаларын үйренудің «алтын уақыты». Пиктографиялар. Егер біз қытай таңбаларының дереккөзіне тереңірек үңілсек, біз қытай таңбаларының үлкен санының шын мәнінде қадағаланатынына көз жеткіземіз және олардың негізгі мағыналарын қытай таңбаларының пішіні мен құрылымына негізделген түсіне аламыз. Қытай таңбаларын жасаудың төрт жолы бар: «пиктографиялық, заттарға сілтеме жасау, түсіну және пиктофониялық». Пиктографиялық кейіпкерлер «күн, ай, ат» сияқты суретті кейіпкерлерден шығады.Пиктографиядағы қытай таңбаларын оқытуда біз қытай таңбаларына сәйкес суреттерді тікелей көрсете аламыз, бұл оқушылардың есте сақтауына көмектеседі.Мысалы, «日» күнді көрсетеді;«月» қисық айды көрсетеді;«马» жылқының суретін көрсетеді.Мұндай кейіпкерлерді үйрену қытай тіліндегі таңбаларды үйренудегі ең қарапайым сонымен қатар есте сақтау оңай, және бұл кейіпкерлердің көпшілігі жеке кейіпкерлер және олардың көпшілігі графикамен тығыз байланысты. Көрсеткіш сөздер. Бірақ салыстырмалы түрде күрделі құрылымды «Жіші» сөзін қалай оқыту керек. Жалпы айтқанда, Жіші кейіпкерлері – «жоғары-төмен» сияқты пиктографиялық кейіпкерлер негізінде мағына білдіру үшін Жіші таңбасын үстейтін сөздер. Қытай таңбаларының бұл түрі үшін балаларға түсіндіру арқылы оларды есте сақтауға көмектесе аласыз.Мысалы, «上» кейіпкерді жасау әдісіне сәйкес жердің жоғарғы жағында көрсетіледі, бұл «жоғарыда» және «下» дегенді білдіреді. жер астында екенін білдіреді.Аздап шығыңқы,”төмен”дегенді білдіреді Түсіну және фонетикалық. Сол сияқты идеографиялық және пиктофонетикалық кейіпкерлерді оқытуда түсіндіру әдісін де оқушылардың мағынасын түсінуге мүмкіндік береді. Мысалы, «ұр, қағып, қағып ал, шайқа, бұлға, таңда...» бұл сөздердің радикалдары бірдей және олардың барлығы біздің қолымызға қатысты. Екі ағаш болса – орман, үш ағашы көп болса – орман. «Сиудың» сол жағы «адам», оң жағы «ағаш».Бүкіл кейіпкердің құрылымы адамның ағашқа сүйеніп, демалуын білдіреді. «Пышақ» пышақтың шетінде аздап, оның пышақ жиегі екенін көрсетеді.Қытай таңбаларын оқытуда мұғалімдер бұл түсінікті оқушыларға түсіндіру және көрсету түрінде береді және әсері өте тамаша. Оқытудың бұл түрі студенттерді қытай таңбалары мен қытай таңбаларының айтылу мен қытай таңбаларарасындағы мағынасын түсінуге талпындырады, қытай таңбаларын тәуелсіз бөлік ретінде бөлек қарастырудың орнына. Менің оқушыларым осы оқыту әдісін қолданғаннан кейін, олар жаңа қытай кейіпкерін үйрену кезінде осы қытай белгісінің мағынасын таңбаларарасындағы мағынасын түсінуге талпындырады, қытай таңбаларын тәуелсіз бөлік ретінде бөлек қарастырудың орнына. Менің оқушыларым осы оқыту әдісін қолданғаннан кейін, олар жаңа қытай кейіпкерін үйрену кезінде осы қытай белгісінің мағынасын талдауға бастамашылық етеді. Сөздерді жаттау, оқу жайлы кішкене мәлімет ала алдық. Ендігі кезек сандарды қалай пайдаланған жаттағаны туралы қызықты деректермен бөлісейін. Қытай мемлекетінде иероглифті сандардың даму тарихы ұқсас. Иероглифті сандар қытай ұлтында алғашқы кезеңдерде заттардың санын анықтау үшін пайда болған делінген. Көне уақытта құнды заттарды, жіп сабақтарын және т.б заттарды санауыш ретінде пайдаланған. Ерте кезеңде ұзақ уақыт бойы бамбук таяқшаларында қолданған. “筹” “chóu”, “ 算” “suàn” санау,есептеу сөздерінен көруге болады. Төбесіндегі кілті “ 竹” бамбук дегенді білдіреді. Сандарды пайдалану әлі күнге дейін жалғасуда. Қазіргі қытай тілінде сандардың таңбалануы: “一”, “二”, “ 三”, “ 四” , “ 五” , “ 六”, “ 七”, “ 八”, “ 九” , “ 十”. Берілген таңбалардан көне қытай тілінің тарихи эволюциясын көре аламыз. Зерттей келе қытайда VIII ғасырда араб цифрлары енгенін байқаймыз. XIII ғасырға дейін қытайлықтар араб сандарын қолданған. Көне кезеңде “Бес” санының мағына ерекше болған демек. Ертедегі қытайлықтар сандарды саусақты пайдалану арқылы көрсеткен. Саусақтағы сызық неге көлденең? - деген сұраққа жауап беріп көрсек. XIV ғасырдың ортасында төрт саны “ 四- sì” “ X” болып таңбаланған, ал бес саны “ 五 - wǔ” “又” алақан деген таңбамен таңбаланған. Суретке мән беріп қарайтын болсаңыздар көне қытай санағы мен қазіргі санағының айырмашылықтарын байқайсыздар. Таңбаларды үйренудегі әдістерге шолу жасап кетсек. «Шыбынды айдау» Балалар үшін ойындар тек көңіл көтеруді ғана емес, сонымен қатар есте сақтаудың ең тиімді және тамаша тәсілі болуы мүмкін.Біріншіден, жеңіске деген ынтасы күшті студенттер үшін жарыс механизмін қолдануға болады.Тақтаға алты қытай таңбасын немесе үйренген сөздерді жазыңыз және оқушылардың есте сақтау әсерін тексеру және оқушылардың есте сақтау жылдамдығын арттыру үшін «ұшатын шыбындар» шағын ойынын пайдаланыңыз.Компьютерлік оқытудың шектеулеріне байланысты мен өз сыныбымда әдетте жасаймын. Мұны студенттеріммен бірге.Мен «1, 2, 3» деп телефон соғудан бастаймын, мен тақтадағы кез келген қытай таңбасын көрсетемін және оқушыларға барлық қытайтаңбаларын тез танып, оқуға мүмкіндік беремін. Барлық қытай таңбаларын оқығаннан кейін, қанша уақыт болатынын қараңыз. оқушылар алады, жазып алады. Одан кейін оқушылар тақтадағы кез келген қытай таңбасын оқып берсін, мен оны тез көрсетемін (әрине, оқушылардың ынтасын ояту және оқушылардың көңіл-күйін азайту үшін біз жылдамдықты тиісті түрде азайта аламыз) Барлық қытай әріптерін көрсеткеннен кейін мен қолданған сөздерді жазып алыңыз . Уақытты аз пайдаланған оқушы жеңіп, жұлдызшаға ие болады. Мұндай шағын ойындар балалардың зейінін шоғырландырып қана қоймайды, сонымен қатар қытай таңбалары мен білімін есте сақтау әсерін күшейтеді. «Миға шабуыл» Бұл ойын қытай таңбаларын жаттауы ұқсас студенттерге арналған. Сондай-ақ бәсекелестік механизмін қолданыңыз, радикалдарға қарап, қытай таңбаларын айтыңыз, мысалы, «ағаш» сөзінің қасында қытай таңбаларын айтыңыз, миға шабуыл жасап, кім көбірек қытай таңбаларын шығаратынын білу үшін жарысыңыз. Бұл ойын атмосфераны белсендіріп қана қоймайды, сонымен қатар мұғалімдерге оқушылардың бұрынғы білімді меңгеруін және қорытуын тексеруге мүмкіндік береді. «Қытай кейіпкерінің жұмбақтары» Көптеген қытай таңбалары бірнеше бөліктерден тұрады. Негізгі білімді түсінуде қиындықтар болмаған кезде, қытай кейіпкерлерінің жұмбақ ойындарын ойнау да оқу нәтижелерін сынау және сабақтың қызығын арттыру әдісі болып табылады. Мысалы: бір адам үлкен, бір адам ет... Пиньинь қытай таңбаларын таңбалау ретін студенттер таңбаларын тыңдау және сөйлеуді толық уйренгеннен кейін ғана оқытылуы керек. Студенттер қытай тіліндегі тез және тиімді тыңдау және сөйлеу қабілетінің қалыптасуы әсер етпеген жөн. Қытай таңбалар арасында бос орындар болмайды. Қорытынды Қытай таңбаларын түсіну – бұл қытай тілін үйренудің маңызы. Таңбалардың тарихы мен мағынасы тереңде жатыр. Қытай таңбалары қытайлықтардың өмірімен тікелей байланысты. Қытай қоғамының дамуында көрнекті рөл атқарады. Иероглиф жазудың таңбасы және тонныңда рөлі маңызды. Сөздерді тон арқылы айтпаса сөздерді басқа мағынада түсінеді. Осыған орай бір қызықты мәлімет айтып кетейін. Қытайлықтар төрт саны бар телефон номер немесе пәтерді алмайды екен. Неліктен десеңіздер төрт саны мен өлім деген сөздің жазылуы бірдей екен. Егерде сіз төрт деген санды басқа тонда айтсаңыз қытайлықтар жек көреді екен деген мәліметтер көп. Қытайтанушы мамандардың бірінші міндеті таңбалардың маңызығ түсініп және үйренушілерге түсіндіре білу. Пайдаланған әдебиеттер тізімі 1.www. HeZi.net 2.eChineseLearning 3. douban.com 4. Абдырақын Н. Қазіргі қытай тілінің грамматикасы 现代汉语语法. 5. http://lingust.ru/chinese/chinese-lessons/lesson. УДК : 373:.1:37.026. жүктеу/скачать 1,4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|