Соған қарамастан, бұл машиналардың негізгі бөліктерінің жалпы констукциясы мен тағайындалуы бірдей. Кез келген синхронды ге- нератордың негізгі бөліктеріне ЭҚК (мұндай белгілеудің орамасы зәкірлідеп аталады) алуға арналған орамасы бар жылжымайтын ста- тор және тұрақты кернеудің қандай да бір көзі арқылы қуат алатын қоздырғыш орамасы бар ротор болып табылады. Мұндай көздің қа- жеттілігі осындай машиналар түрлерінің кемшілігі болып саналады, бірақ қызу тізбегі тұтынатын қуат генератормен өндірілетін қуаттан бар болғаны 0,3...3,0% қуатты құрайды (синхронды генераторлар- дың қоздыру тәсілдері, яғни қоздыру орамасын қуат беру әдісі 11,7
- бөлімде қарастырылған).
Синхронды және асинхронды машиналардың статорлары ұқсас құрылымды және олардың орамаларының қондырғылары да ұқсас (
8.2 - бөлімін қараңыз). Статор диаметрі 1 м-ден асқанда ол дестелен- ген өзекшенің әр сақиналы қабаты жеке тілімшелер – сегменттер- ден тұрады. Көрсетілген түрлердің басты айырмашылығы роторға қатысты. Синхронды генераторда және синхронды қозғалтқышта ротор электромагнит болып табылады, оған қоса оның полюстерінің саны екіге тең болады, кейде бірнеше ондықтарға тең болуы мүмкін. (тіпті 108-ге дейін).
11.1 а- суретте сызбанұсқа түрінде үш фазалы синхронды маши- на бейнеленген, оның роторы екі полюстен тұрады (полюстер жұбы- ның саны р = 1). Ротор орамасы (қоздыру орамасы) дөңгелектердің жылжымалы байланыстары және щетка көмегімен тұрақты ток арқылы жүзеге асырылады. Статордың қарапайым үш фазалы ора- масы – бірқабатты шоғырландырылған, кеңістікте біреуі екіншісі-
11.1.-сурет. Үшфазалы синхронды машинаның сызбанұсқалық бейнесі:
а— екі полюсімен; б— төрт полюспен.
253
не 120° бұрышқа жылжытылған үш AX, BY, CZ шарғысы бар (11.1 суретте сызба жазықтығына перпендикуляр орналасқан шарғының белсенді жақтары ғана көрсетілген (8.3, а суретімен салыстыру)).
11.1 б - суретте бейнеленген машина төрт полюсі бар ротордан тұрады (р = 2). Бұл жағдайда статордың бірқабатты шоғырланды- рылған орамасы алты шарғыдан тұрады – фазаға екі тізбектей қо- сылған шарғыдан: A'X' және A"X" (8.3, б суретімен салыстырыңыз); B'Y' және B''Y''; C'Z' және C''Z''. Әр түрлі фазаларға жататын жақын шарғылар арасындағы орталық бұрыш 60° = 120 эл. град. құрайды ((10.3) өрнегін қараңыз), ол А'Х' және B'Y' шарғылары арасындағы бұрышы секілді болып келеді.