Синхрондыгенераторлардыңтәуелсізэлектромашиналықоздыруы (11.16, асуреті). Бірқатар кемшіліктері бар, бірақ, қазіргі уақытқа дейін қуаттылығы 100 МВт-қа дейінгі генераторлар үшін қолданылып келеді. Қоздырғыш ретінде бұл қоздыру жүйесінде тұрақты ток генераторы қолданылады, оның тірегі синхронды гене- ратордың тірегімен қосылған (бұл жағдайда генераторлар бір тіректе
284
11.16.-сурет. Тәуелсіз қоздырудың қысқартылған жүйелері:
а — тұрақты ток генераторының электромашиналығы; б — компаундтау- мен бірге; в — көмекші индукторлы генераторды қолдана отырып жоғары жиілікті; г— тиристорлы
285
болады). Сызбанұсқада Gәрпімен синхронды генератор белгіленген. Сызбанұсқадан көрінгендей, синхронды генератордың қоздыру ора- масы LGболып қоздырғыш жүктемесі саналады GE(бұл белгідегі Еәрпі excitation дегенді білдіреді— генератордың қоздыру). GEқозды- рғышында параллельді қоздырғыш бар; оның қоздыру орамасы LGEдеп білгіленген. 11.16, а суретінде электр машина қоздырғышының қарапайым сызбанұсқасы берілген, онда генератор қоздыруының
кернеуін реттеу қоздырғыштың қоздыру тізбегінде Rрегреттегіш рео- статымен жүзеге асырылады. Қоздыруды үдету Rрегкедергісін ұшта- стыру арқылы жүзеге асырылады, яғни оның шығымдарын нөлдік
кедергімен тұйықтау арқылы (сызбанұсқада ұштастыру тізбегі көр- сетілмеген).
Генератор кернеуін автоматты ұстап тұру үшін тұрақты деңгейде қоздыру жүйесі ав т о м а тты қоз дыр у реттегішімен то- лықтырылады, ол генератор шығымындағы кернеуге қоздыруға әсер етеді (қоздырудың автоматты реттегіштері энергия жүйелерінің ав- томатика жүйелерінде қарастырылады).
Қоздыруды компаундтау(11.16, б сурет). Синхронды генера- тордың тұрақтылығын арттыру үшін және ЭҚК автоматты реттелуін қамтамасыз ету үшін қоздыруды компаундтау керек. (тұрақты ток генераторлары үшін компаундтау және аралас қоздыру 2.5 бөлімін- де қарастырылған). Синхронды генератор қоздырғышын компаунд- тау кезінде магнитті ағын автоматты түрде генератор зәкірінің то- гымен автоматты түрде реттеліп отырады. Компаундтау тізбегіне ТАток трансформаторлары және VDүшфазалы диодты түзеткіші кіреді. Ток өзгергенде синхронды генератор зәкірінде LGE қоздыру орама- сында GE электр машинасының қоздырғышының тогы өзгереді, со- ның салдарынан қоздырғыштың кернеуі және G синхронды генера- тор орамасындағы ток өзгереді.
Қоздыруды компаундтау генератор тогының өзгерісіне әсер ететінін байқауға болады, бірақ, кернеу мен қуат коэффициентінің өзгерісіне cosφ әсер етпейді. Сондықтан да, генератор шиналарын- дағы кернеуді ұстап тұрады, егер ол өзгерсе ток бұл кезде өзгеріс- сіз қалады. Қуат коэффициенті өзгерген кезде кернеу қалыпты дең- гейден тікелей ауытқуы мүмкін. Осы себептен компаундтау тізбегі, өз кезегінде, магнитті үдеткіш негізінде орындалған а в т о м а т т ы к о р р е к т о р л ы қ у а т берумен толықтырылады.
Электр машиналарының қоздырғыштары бар қоздыру жүйе- лерінің бір кемшілігіне желідегі кернеудің терең төмендеуі жағдай-