тқышта айналу бағытына кері қозғалту керек. Ығыстыру бұрышын көзбен белгілейді: щеткаларды зәкір тогының белгілі бір мәнінде ұшқындауы тоқтағанға дейін ығыстырады.
Қарастырылған коммутацияны жетілдіру әдістің кемшіліктерінің бірі, бұл өзіндік индукцияның ЭҚК өтемдігі зәкір тогының тек бір мәніне ғана байланысты болуы. Бұдан басқа, бұл әдісті айналу бағы- тын өзгертетін машиналарда қолдануға болмайды.
Коммутацияланған бөліктің кедергісін ұлғайту.Коммутация- лайтын бөліктің кедергісін ұлғайтқан кезде қосымша isток азаяды. Бөліктің кедергісіне оның белсенді сымдар мен маңдайлы қосылу-
лар кедергісі жатады; коллекторлы тілімшелермен бөлікті қосатын сымдар кедергісі; щеткалар мен коллекторлы тілімшелер арасында ауыспалы кедергісі, сонымен қатар щеткалар кедергісі. Коммутаци- ялайтын бөліктің кедергісі, ауыспалы кедергі мен щеткалар кедергісі арқылы жиі ұлғаяды. Ол үшін, тұрақты ток машиналарында ауыспа- лы кедергісінің жоғарғы мәні бар щеткаларды қолданады. Қара- пайым қызмет ету машиналарында графит щеткалар қолданылады, төмен вольтты машиналарда – мыс- графитті және қола-графитті щеткалар, ауыр режимде жұмыс істейтін машиналарда көмір-гра- фитті және электр графитті (электрографит немесе жасанды гра- фит көміртек түрі болады; әдетте ол жұқа ұнтақталған мұнайдың кокс және көміртекті қосылулар қоспасын электр пешінде шамамен 3 000 °С температураға дейін қыздыру арқылы дайындалады).
Өзіндік индукцияның ЭҚК азайту.Қосымша полюстерсіз ма- шиналарда es мәнін төмендету үшін, әр зәкірде ораулар санын азай- ту мақсатымен зәкір орамаларының бөліктер санын көбейтуге тыры- сады, өйткені бұл жағдайда бөліктер индуктивтілігі азаяды. Үлкен және орта қуатты машиналарда, бөліктегі ораулар саны әдетте бір- лікке тең болады.
Сол мақсатпен де айналымның номиналды жиілігін төмендетеді. Сонымен бірге, магнитті өрістің күш сызықтарының орамалардың белсенді жақтарын қиып өтетін жылдамдығы азаяды.
Зәкір ойықтарының терең емес, бірақ ашық кең ойықтары пай- далынады. Осының себебінен, коммутациялайтын бөліктермен жа- салған сейілту ағындары үшін магнитті кедергі ұлғаяды.
Е с к е рту лер.
Сейілту ағыны бұл, зәкірмен түйіспей, полюстер арасында тұйықталатын машинаның магнитті ағын бөлігі.
Магниттітізбектіңбіртекті аймағының магнитті қар-