М е к т е п баспасы 1965 I. У ш Х кластарда эдебиет тарихын
жүктеу/скачать 4,22 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Туранда дуние еап н ашады елец, влецмен жер койнына шрер денец. 0 м 1 рдеп кызырыц бэр 1 влецмен
| 3
— 4 ), э) еск1 билерше толраушылар (6-шумак), б) мал-дуние ушш жырлап, керкем сездщ к,ад1р!н кет1рушшер (8— 10-шумактар), в) акын ез! жэне тыцдаушы женшде, г) елецге койылатын тал ап ( 1 , 5 -шу- мактар). Осы бел1мдерд1 даралай таныту кажет. Бул — терш талдау, окыту, эцпмелесу. «Мен жазбаймын елецд1 ермек ушш» деген елецшде Абай езш жаца дэстурдеп улкен, кадел1 акын деп бшш, поэзияныц прогрест 1 -б 1 Л 1 мд 1 к, халыктык кызметше, он- дагы жаца мазмунга, екшпй жарынан, тыцдаушыныц жаца, халыктык тишн жасаура токталады. Ертеп, дш, барымташы батыр ендЫ поэзияныц мазмуны бола алмайды, поэзия хальщтыц кезш ашу, «Кею реп сез1мд1, т ш орамды жастарра улп бермек ушш», эс^ресе надан- ныц кезш койып, кецш н ашуга арналатынын айтады. Осы туста акын тасыр тыцдаушы мен талапты тыцдау- шыны карсы койган. Осы ек1 сабак ш ш де «Б 1 реудщ К1С1С1 елее, каралы ол» деген елецд1 косып етем 13 . Мунда Абай — поэзияныц жаратушысы халык, оныц ёгес! де кепш ш к, олар бала туранда ёлец айтады, к ю елее, жоктайды дей келш: Туранда дуние еап н ашады елец, влецмен жер койнына шрер денец. 0 м 1 рдеп кызырыц бэр 1 влецмен, Ойлансацшы бос какдай елец-селец,— дейд1. Осы п1К1рлерд1 терецдету ушш, окушыларра уйде ез бетшше окып, талдап келуге «Бш мдщ ен шыккан сез», 56 «Сэулец болса кеудецде» деген е й елещц берген жен. Сонда бул такырыптагы Абай ойлары, поэзияны калай тусшгеш бурынрыдан да айкынырак болады. 6 - с а б а к,: Пейзаждык формадан «Жаз» елещн ете- М1з. Бул — езшше б!р жанр (оныц у л п а осы автордыц бурынгы ютабында берыген). Соран тек пейзаждык жанрлардыц туу, даму процесш косып, салыстырамыз (Ыбырай, Абай т. б.). 7 -с а б а к : Ж огаргы реалиспк, сатиралык лирика формаларынан баска Абайда езшщ журепн, арманын, 1ШК1 дуниесш заманра карсы коя жырлайтын кецш куЙ1 лирикасы да болган. Бул — Лермонтов сарындас елецде кеп. Муныц ез1— романтикалык характер ж асау («Муц- лы шайтан», «Желкен», «Теректщ сыйы», «Асау той, тентек жиын опыр-топыр»), шабыт пен поэзияны асыра жырлау («©згеге кецш1м тоярсыц», «Адамныц кейб1р кездерЬ), махаббат с э т а з д ш («Жарк етлес кара кещ- л1м не кылса да»), балладалык формаларда («Аска, тойра баратугын»), философиялык лирикалар туршде жырланган. Муныц такырыбы — есю ем1р мен акын ар- маны арасындары кайшылык, идеясы — азаттык., образ д а р ы — адам, табират кершктершен алынран кушт1 каЬарман, соныц б1р! — акынныц субъективтенген ез образы. Осы типтес улпден «Адамныц кейб1р кездерЬ (акын дык шабыт), «©леем орным кара жер сыз болмай ма» (акынныц урпакка жгберген сэлем!) бер жүктеу/скачать 4,22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|