М. К. Ахметова Мәтін лингвистикасы


алда, аргы бет, тагы бір тұста, сол аргы бетте, осы бергі бетте



бет40/126
Дата25.11.2023
өлшемі0,6 Mb.
#126489
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   126
алда, аргы бет, тагы бір тұста, сол аргы бетте, осы бергі бетте,
тагы бір жерде
деген мекендік ұғымды білдіретін сөздерді қолданған.
Егер осы сөздерді алып тастайтын болсақ, онда мәтіндегі сөйлемдер
бір-бірімен байланыспай, тұгасымды түзбеген болар еді. Сондықган
автор не кейіпкер бір нүктеде тұрып, айналасындағы нэрселердін
орналасу қашыкшғына, орналасу ретіне қарай қоршаған орта сипаты
беріледі.
Шылаулар - лексикалық мағынаға не болмағанымен, мәтінде
ерекше қызмег асгқарады. Соның
ішіқце 
жалғаулыкты
шыааулар - өзара
байланысқан сөйлеудің бірліктері арасында орнайтын түрлі
логика-
семантикалық қатынастарды эксплицшті түрде білдіретін тілдік кұрал
эрі олардың арасындағы байласымды жүзеге асырудьщ бірден-бір
тәсілі болып саналады. Жалғагуяыктар жекелеген дербес сөйлемдердін
арасындағы мағыналық байланысты күшейте түседі. Ол
мағыналык
байланыстьщ түрі шылаудьщ білдіретін фамматикалык
мағьшасымен
(қарсылықты, талғаулыкты, себептік т.б.) сипатталады.
Сондай-ак
мәтіндегі бірліктердің арасындағы байласымды жүзеге асыруда
кыстырма күрылымдардың атқаратын қызметі зор.
Қыстырма
қүрылымдар сөз, сөздердіңтіркесі жэне сөйлем түрінде де
кездеседі.
Қыстырма құрылымдар арқьшы біріншіден, сөйлемдер
арасындағы
байласым нығая түссе, екіншіден, мэтіндегі ойға автордьщ
қатынасын
білдіріп, мәтіннің модальдылығын айкындайдьі. Бұл ретге автордын
осы элементтер аркылы оқиғаға т.б. жағдайға әр түрлі
қатынасын
білдіруіне мүмкіндік туады. Мәселен, мәтінде айтылған
ой ды 
кұптайтындыгы, оған куанатындығы, күмәнданатыны,
сенетіндігі,
растайтьіны, ренжшіні т.б. анық көрініп түрады. Осындай
мағьшалык
фекшелнстеріне байланысты ғылыми еңбектерде (З.Базарбаева /4/,
.Қайшыгұлова) шегендеуіштер (шылау, кыстырма


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   126




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет