М. Өтемісов атындағы Батыс азацстан
жүктеу/скачать 234,07 Kb.
|
Сауат ашу әдістемесі (1)
№3-дəрісТацырыбы: Бастауыш мектеп о ушыларыныц о у мен жазу дағдыларын алыптастыру арастырылатын мəселелер:О у мен жазу дағдыларын алыптастыру Сауат ашу кезецінде о ушылардыц Yйренетін біліктері мен дағдыларыныц шецбері. Дағды дегеніміз əрекеттіц адам бойында орнығуы. 6рекетке ец алғаш кіріскен кезде адам ола , басы арты к?птеген имыл- озғалыстар жасайды. Мысалы, жоғарыда керсеткеніміздей, бала оку- жазуға Yйрене бастаған кезде аншама имыл- озғалыстар жасайды. Ата ты физик М.Лауэ о у, білім ж?нінде айта келіп: "Білім — бYкіл о ығандарыц Yмытылып алғанда, бойында са талатыны", — дейді. БYл са талып алатын не? Ол — əдет, сенім, бағыт, дағды ж?не абілет — міне, нағыз білім — осылар! "Дағды, — деп к?рсетеді психолог С.Л.Рубинштейн, — саналы тYрде автоматталған имыл-əрекет тYрінде к?рінеді, ал сонан соц əрекеттіц автоматталған тəсілі ретінде ызмет ат арады". +андай да болмасын дағдыға бала бас алармен арым-катынас жасау барысында Yйренеді. Бала Yлкендердіц істеген əрекеттерін к?ріп ба ылап, оған еліктейді, кейін оны ?зі істей бастайды. Ал о ытуда мYғалім дағдыландыратын əркеттерін əдейі корсетеді, тYсіндіреді, балалар оныц орындалуын ба ылайды. Осы процесс, сырт ы əрекеттіц адамныц бойына сіцуі, ішкі психикалы а айналуы — интериоризация деп аталады, яғни сырт ы затты əрекеттіц а ыл-ойға, санаға ?туі. МYндай процесгі о ытуда баланыц а ыл-ой əрекетін алыптастыру саласында психолог П.Я.Гальперин жəне оныц шəкірттері зерттеді. БYл зерттеулер бойынша баланыц а ыл-ой əрекетін алыптастыруға болатыны дəледденді. МYнда дағды мен біліктіліктіц калыптасу Yза тығы да, оныц нəтижесі де (беріктігі, саналылығы, жина тылығы т.б.) а ыл-ой əрекетін алыптастыру процесін Yйымдастыруға байланысты екені к?рсетіледі. Ендеше мYнда да басты жауапкершілік мYғалімге жYктеледі. Ал осы а ыл-ой əрекегін Yйымдастыруға андай талаптар ойылады? Олардыц негізгілерін атап ?телік: ацыл-ой əрекетін бағыттаудыy толыц болуы: яғни андай да болмасын дағдыны алыптастырудыц ?зі балаларға бағыт беру, тYсіндіруден басталады. О ушы осы бағытпен ?здігінен орындауға кіріседі; 2) əрекеттіy материалдыц тYрде цалыптасу кезеyі. О ушы к?ргенін орындайды, біра бYл ?лі сырткы, материалды формада (мысалы, о ушыныц тая ша салуға кірісуі: басын исайтып, иығын бYкірейтіп, бYкіл денесін бір жағына исайтып, шынтағын к?теріп, сауса тарыныц барлығын бYгіп, бар кYшін жYмсауы); 3) əрекеттіy сыртцы сθйлеу ретінде корінуі (балалар дауыстап с?йлеп отырады). БYл кезенде кYрделі əрекеттер б?ліп-б?ліп орындалады (мысалы, сауат ашу барысында бір əріпті жазуға Yйрену Yшін бірнеше элементтерді б?ліп-б?ліп жазып жаттығады); 4) əрекетті ішінен сθйлеп отырып орындайды. Яғни дағды мен шеберлікке саналы Yйренеді, əрбір имылды не Yшін, не ма сатпен орындайтынын біледі. БYл сатыда бір атар арты имыл- озғалыстар жойылып, жина талады; 5) дағды мен біліктіліктіy толыц цалыптасып бітуі оны бас а ситуацияларда ?здіктерінен олдана алуларынан к?рінеді. Сауат ашу кезецінде мYғалімдер балаларды о у-жазу əрекетіне Yйретуде осы к?рсетілген "сатылы алыптастыру" жYйесін са тауға тиіс. жүктеу/скачать 234,07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|