М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан
жүктеу/скачать 0,67 Mb.
|
Адам және жануарлар физиологиясы УМКД
| қан плазмасынан формалық элементтердібөлу жəне фибрин жіпшелерш алу
жүмысқа кажетті қүрал-жабдықтар: пробиркалы центрифуга, пробиркасы бар штатив, центрифугалық пробиркалар салмағын елшейтін қүралдар (весы), келем өлшейтін пипеткалар, оксалатты қан, 0,2% кальций хлориды ерітіндісі. жүмыстың барысы: қан плазмасын формалық элементтерден бөліп алу үшін центрифуга пробиркасының 2/3 бөліміне дейін оксалатты қан құяды. пробиркаларды елшегіш таразыда теңестіреді де центрифугаға орналастырады. қанды 15-20 минут бойы центрифугалау қажет. одан кейін центрифуганы тоқтатын, пробирканы алып, оның ішіндегісіне назар аударады. пробиркадағы плазманы пипетка арқылы екі ігробиркаға қүю қажет. əр пробиркаға 0,5 мл. 0,2 % кальций хлоридін қосу керек. бүдан кейін екі пробирканың біреуін штативке орналастырып, жіңішке шыны таяқшамен фибрин жіпшелері пайда болғанша араластырады. пайда болған фибрин жіпшелері жіңішке таяқшаға оралады. фибрин жіпшелерін, пробиркада қалған сыворотканы қарау жөне оны екінші пробиркадағы плазмамен салыстыру. жүмысты қорытындылау: 1. плазма мен сыворотканың айырмашылығы неде? фибриноген пайда болу этаптарын жазу. 3. қанды үйытушы жəне үюға қарсы факторларды атау. 4. кальций жөне оның түздары қан үю барысының қай деңгейіне өсер етеді? жүмысқан топтарын анықтау бір жануардың қанының эритроциті екінші жануардың қанының сары суымен (сыворотка) желімдесіп (склеиваться) қалуы мүмкін. бүл мынадай жағдайда жүреді: бір жануардың қанында агглютиндеуші (жабыстырғыш) заттар - агглютининдер, екінші бір жануарлар қанындағы эритроциттерде (олардың бетінде белок түрінде) жабысқыш заттар - агглютиногендер болады. агглютининдер гшазмада а жөне р, ал, агглютиногендер эритроциттерде а жөне в түрінде кезедеседі. агглютинация реакциясы (эритроциттердің желімделіп түйіршіктер түзілулері) бір аттас агглютининдер мен агглютиногендерді араластырған кезде жүреді. мысалы, а мен а немесе в мен в өзара түйіскен жағдайда. қан беретін адамды донор, ал қанды қабылдайтын адамды реципиент деп атайды. егер донор қанындағы эритроциттерде реципиент қанындағы агглютининдермен аттас агглютиногендер болса, мүндай қандарды бір-біріне қүйған кезде агглютинация (желімдесу) болады. бүл процесс гемолиз бен гемотрансфузиондық шок деп аталатын ауыр жағдайға екеп соғады. бір адамның қанын екінші адамға сол уақытта қүюға болады, егер агглютиноген мен агглютинин əр аттас болса ғана. мүндай қандарды өруақытта қолдануға болады. осыған байланысты донор мен реципиент қандары бір группаға жатулары аса қажет. жүмыстың максаты: қан топтарын анықтау тесілімен танысу. жүмысқа қажетті қүрал-жабдықтар: i, ii, iii топтағы сывороткалар, зат шынысы, шыны таяқшалар, стерилизацияланған инелер, спирт, эфир, йод, мақта. жүмыс адам немесе күні бүрын дайындалған жануарлар қанымен жүргізіледі. жүмыстың барысы: ақ парақ қағаздың үстіне қойылған зат шынысына таза таяқша арқылы қатарлап бірінші, екінші жəне үшінші топтағы сыворотка тамшыларын орналастырады. əр тамшының түсына өз тобын көрсететін цифрлар қояды. саусақтан шыққан қанды үшы жіңішке түтікшеге сорып алып, əр сыворотка тамшысының жанына бір тамшыдан орналастырады. шыны таяқша арқылы қан мен сыворотканы қосып араластырады. бір топтағы сыворотканы басқа топтармен араластырмау үшін өр тамшының өз таяқшасы болу керек. сыворотка мен қан тамшысын қызғылт-сары түс пайда болғанша араластырады. агглютинация реакциясы 1- 5 мин. ішінде пайда болу керек. агглютинация жүргенде эритроциттер бір-бірімен жабысып түйіртпек пайда болады да тамшы түссізденеді. қан топтарын тамшылардағы агглютинацияның бар немесе жоғымен анықтайды. егер агглютинация үш тамшыда пайда болмаса, қан бірінші топқа жатады. егер агглютинация үш тамшыда пайда болса, қан төртінші топқа жатады. егер агглютинация i жөне iii тамшыда пайда болып, екінші тамшыда пайда болмаса, қан екінші топқа жатады. егер агглютинация сыворотканың i жене ii тамшысында пайда болып, үшінші тамшысында жоқ болса, ондай қан үшінші топқа жатады. жумысты қорытындылау: 1. жүмыс мазмүньш көшіріп жазу. 2. анықтаған қан қай топқа жатады? 3. анықтаған топтың агглютинин іжөне агглютиноген қүрамын анықтау. 4. сіздің қаныңызды қай топтағы адамның қанына құюға болады? 5. донор мен реципиенттің айырмашылығы неде? жүмысжүктеу/скачать 0,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|