М. Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан
жүктеу/скачать 0,67 Mb.
|
Адам және жануарлар физиологиясы УМКД
- Бұл бет үшін навигация:
- 6 Лимфаның ағысы
Лимфаның түзілуіЛимфа түзілуі тканьаралық сұйықтықтын, лимфа капилляры-на өтуінен басталады, Қан шығып, тканьаралық сұйықтыққа өт-кен су, плазмада еріген кейбір заттар, тканьаралық зат алмасу кезінде пайда болған заттар одан əрі лимфа капиллярларына етеді. Қезінде лимфа, оның түзілуі туралы бірнеше атап айтқан-да фильтрациялық (сүзілу), секрециялық (шырын шығару) тео-риялар ұсынылды. Олар бірін-бірі толықтырып, кейін лимфа тү-зілуі, оның сыр сипаты (механизмі) туралы ілімнін, негізі болды Қазіргі таңдағы үғым бойынша тканьде лимфа түзілу — өте күрделі, көп салалы процесс. Ол бірнеше кезеңнен тұрады. Вена капиллярларындағы сүйықтық пен онда еріген заттар, (оның ішінде белок) клеткааралық кещстікке өтеді; Аталған заттар дəнекер тканьге өтіп, соны жайлап алады; Вена капиллярлары арқылы сүзінді қайтадан қанға сіцеді (резорбция); Клеткааралық сұйықтық пен онда еріген заттар, айталық, белок лимфа капиллярларына қайта сіңеді. 6 Лимфаның ағысыЛимфа тамырлармен белгілі бір бағытта ағады — ол капил-лярлардан лимфа тамырларына, одан əрі мойын жəне көкірек өзектері арқылы қан тамырлар жүйесінің веналық беліміне ка-рай жылжиды. 1, Ткань сұйығының ұдайы лимфа капиллярларына құйылып Отыруы нəтижесінде тұрақты лимфа ағысы калыптасады. Р. С. Орловтың мəліметі бойынша, лимфа ағысын негізгі димфа коллекторлары магистраліне қарай жылжитын лимфон-'[•цондардьщ фазалық, тонустық жəне өзіндік жиырылу белсенді- дігі қалыптастырады. Олар ағза сыртындағы лимфа тамырларында насос ролін атқарады, минутына 8—10 кейде 20 рет жиырыла-ду. Морфофункциялық ерекшеліктеріне қарай, лимфангиондар-ду бір-бірімен байланысқан лимфа жүрекшелері деп есептеуге болады. Оның қозуы, қызметі əдетте жүрек етінін, жұмысына ұқсас. Лимфангиондар қызметінің жүйке, қан арқылы, сондай-ақ вздігінен реттелуі ағзаларда лимфа түзілуінің өзгеруіне, оған бей- імделуге мүмкіндік береді. Тыныс алу кезінде көкірек қуысында пайда болатын теріс қысым лимфанын, лимфа тамырларына сорылуын қамтамасыз етіп, көкірек өзегінде оның жылжуын күшейтеді. Біркелкі терец дем алу лимфа ағысын жеқілдетеді. Құрсақ қуысы ағзаларынын. қүрамындағы бірьщғай салалы •еттер мен дененің жолақ еттерініқ жиырылуы лимфаның белгілі •бір бағытта ағуына көмектеседі. Мұны аяқ лимфа тамырларынан байқауға болады. Осыған байланысты қаңқа еттерін «ет арасын-дағы лимфа жүрегі» — деп атауға болады. Бұл мəселе бойынша ССРО ҒА-ның корреспондент мүшесі И. Аринчин деректерін кел-тіре кеткен жөн. Ол адамның қан айналысы мен лимфа айналы-сын зерттеп қанқа еттері жиырылуының лимфа түзілуіне тигізе- тін əсерін тəжірибе жүзінде жəне есептеу арқылы анықтады. Ет талшықтарьшын, əртүрлі бағытта жиырылуы лимфа ағысын тез-детеді. Ет пен тканьдерге механикалық жолмен əсер етсе, мəсе-лен, массаж жасаса қан жəне лимфа ай^алысы жақсарады. Қан-Ка еттерінін, лимфа ағысында микронасостық қызмет атқаратыны «портта ескеріледі. Ішек жиырылуы да (перистальтика) лимфа ағысына қаты-сады. Ол күшейсе, көкірек өзегінде лимфа ағысы күшейеді. Лимфа түйіндері жиырылуы лимфа мен қанның айдалуын тездетеді. Қан тамырларының, əсіресе құрсақ қолқасының лүпілі лим-•фаны негізгі коллектор — кекірек езегіне қарай бағыттайды. жүктеу/скачать 0,67 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|