М. С. Кульгильдинов К. Ә. Жүсіпов Р. Ә. Қозбағаров Көлік техникасын өНдіру және жөНдеу техНоЛоГИясы негіздері оқулық

жүктеу/скачать 6,42 Mb.

бет	67/142
Дата	12.01.2023
өлшемі	6,42 Mb.
	#61135
түрі	Оқулық

1 ... 63 64 65 66 67 68 69 70 ... 142

Жинақтық өлшемдік тізбектер. Машинадағы детальдар, торап- тар және агрегаттар өзара дұрыс әсер етуі және машинаның толығымен сенімді жұмыс істеуі үшін оны белгілі бір дәлдікпен жинау керек. Жинау бірліктерінің дәлдік дәрежесі өлшемдік тізбектер көмегімен анықталады.
Бірнеше детальдардың беттерін байланыстыратын және тұйық контур бойынша белгілі бір кезекпен орналасқан өлшемдер өлшемдік тізбек деп аталады (5.1-сурет).
Ал өлшемдік тізбекті құрайтын детальдардың барлық өлшемдері өлшемдік тізбек буындары болып саналады. Өлшемдік тізбекті шешу барысында, мысалы, жанасқан детальдар арасындағы саңылаудың берілген шамасына қолжеткізуге болады. Мынадай мысал келтірелік: торап қорабындағы оське еркін айналатын тісті дөңгелекті орналас- тыру қажет делік. Қамтитын детальдың (тұрқы) шақтамасы d₀деп
белгіленсе, қамтылатын детальдың (тісті дөңгелек) шақтамасы – d ; ең
б

үлкен саңылау – _max және ең кіші саңылау – _min .

5.1-сурет. Өлшемдік тізбек:
а – қарапайым; ә – күрделі; А, В – тісті дөңгелектер; Б – втулка; в – тісті дөңгелектің максимал өлшемі;
с – корпустың минимал өлшемі.

Бұл жағдайда (5.1-сурет а) ең үлкен саңылау:

^max ^^min ^^d0 ^
б

ал құрастыру шақтамасы:
d ; (5.1)

_c _min _min d₀
d ; (5.2)

Құрастыру кезінде ең соңында орналасқан өлшемдік тізбек буыны тұйықтаушы деп аталады.
б

Күрделі өлшемдік тізбектегі максимал саңылау:

немесе
^c.max ^^^max ^^^m^ax ^^^m^^ax ^;

^max ^^^min ^^^m^in ^^^m^^in ^^d1 ^^d2 ^^d3 ^^d0 ^{; (5.3)}

Құрастыру шақтамасы _max  _min  d₁ d₂ d₃ d₀; (5.4)
Берілген күрделі тізбекте үш буын бар (А, Б және В). Өлшемдік тізбекке кіретін детальдардың дәлдік дәрежесін барынша азайтып жа- сау үшін өлшемдік тізбекке жылжитын немесе жылжымайтын компен- саторлар енгізеді.
Жылжымайтын компенсатор – бұл қажетті саңылауларды алу үшін өлшемдік тізбекке енгізілетін тығырықтар немесе аралық төсемдер. Кей кездері бір аралық төсемнің орнына қалыңдықтары әртүрлі аралық төсемдер жиынтығы қолданылады. Оған мысал ретінде мойынтіректер қақпақтарының арасына қойылатын реттегіш аралық төсемдерді айтуға болады.
Көбінесе жылмымайтын компенсатордың орнына жылжымалы (реттегіш) компенсатор қолданылады. Бұл жағдайда қажетті саңылауды компенсатордың жылжуы есебінен алады, мысалы, тірек бұрандасы не- месе гайканың.

жүктеу/скачать 6,42 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 63 64 65 66 67 68 69 70 ... 142