Магнетизм
жүктеу/скачать 3,9 Mb. Pdf көрінісі
|
dokumen.pub 9786010408944
- Бұл бет үшін навигация:
- Қондырғының техникалық сипаттамалары
|
3- сурет . Тізбектеліп қосылған RR тізбек ( а - сурет ), C R тізбек ( ə - сурет ) жəне RL тізбек ( б - сурет ) 98 М . Қ . Досболаев Зерттелетін тізбектерді сипаттайтын негізгі параметр тізбектің шығыс 01 U кернеу амплитудасының тізбектің кіріс 0 U кернеу амплитудасына қатынасы болатын , тізбектің беріліс коэффициенті болып табылады : 0 01 U U k . (17) Тізбектің 1 U шығыс кернеуі 2 R резистордағы кернеудің түсуіне тең : , 2 1 IR U (18) яғни тізбектегі I токқа тура пропорционал жəне онымен бірдей фазада болады . (18) қатынасы негізінде тізбектің беріліс коэффициентін мына түрде жазуға болады : . 0 2 0 U R I k (19) (18) қатынасынан тізбектегі I токпен кіріс кернеуі арасындағы фазалардың ығысу бұрышын өлшеу үшін 1 U жəне U кернеулері арасындағы фазалардың ығысу бұрышын өлшеу жеткілікті болатындығы келіп шығады . 3- суретте көрсетілген электр тізбектері үшін тізбектің k беріліс коэффициенті жəне фазалардың ығысу бұрышы үшін өрнектердің аналитикалық түрін табамыз . Бұл үшін (13), (14) жəне (19)- формулаларды пайдаланамыз . Сонда осы формула - Электр жəне магнетизм 99 ларға əрбір схемаға сəйкес кедергілердің , кернеулердің жəне токтардың мəндерін қоямыз . 1. RR тізбек : 2 1 R R R ; 0 L X ; 0 C X ; . (13) өрнегінен : 2 1 0 0 R R U I . (20) (14) өрнегінен : 0 . (21) (19) жəне (20) өрнектерінен 2 1 2 R R R k . (22) 2. C R тізбек : . ; 1 ; 0 ; 0 0 1 U E C X X R R C L (13)- тен . 1 2 2 0 0 C R C U I (23) (14)- тен 0 0 U E 100 М . Қ . Досболаев . 1 2 C R arctg (24) (19) жəне (23)- тен . 1 2 2 2 C R C R k (25) Жоғарғы жиіліктер жағдайында ) ( : . 1 ; 0 ; 2 0 0 k R U I Осы нəтиже тізбекте C конденсаторы қысқа тұйықталып қосылғандығына сəйкес келеді . Төменгі жиіліктер жағдайында ) ( : C R C R k C U I 2 2 0 0 2 ; 2 ; . (26) Бұл нəтиже тізбекте 2 R резисторы қысқа тұйықталып қосылуына сəйкес келеді . 3. RL тізбегі : . ; 0 ; ; 0 0 2 U E X L X R R C L (13)- тен . 2 2 2 0 0 L R U I (27) (14)- тен . 2 R L arctg (28) Электр жəне магнетизм 101 (19) жəне (27)- ден . 2 2 2 2 L R R k (29) Жоғарғы жиіліктер жағдайында ) ( : . 1 2 ; 2 ; 2 2 0 0 L R L R k L U I (30) Төменгі жиіліктер жағдайында ) ( : . 1 ; 0 ; 2 0 0 k R U I Бұл тізбекте L индуктивтіліктің қысқа тұйықталуына сай келеді . Алынған нəтижелер тізбектердің L C R , , параметр - лерін эксперименттік анықтау үшін қолдануға болады . Қондырғының техникалық сипаттамалары ФПЭ -9 құрылғысының электрлік тізбегі 4- суретте көр - сетілген . Мұнда А коммутаторын ( үзік сызықпен қоршалған бөлік ) қолдану себебі , ол осциллограф экранында бір мезгілде екі синусоидалық сигналды бақылауға мүмкіндік береді . Зерттелетін тізбектің кіріс кернеуі коммутатордың " Кіріс 1- іне беріледі , ал зерттелетін тізбектің шығыс кернеуі коммутатордың " Кіріс 2- іне беріледі . Коммутатордың " Шығыс "- ынан зертте - летін кернеулер осциллографтың "Y" кірісіне беріледі . Бұл жерде генератор гармоникалық ЭҚК көзі болып табылады жəне осы сигналдың кернеуі мен жиілігін кең ау - қымда өзгертуге болады . Осциллограф тізбектің кіріс жəне шығыс кернеулері амплитудаларын өлшеу үшін жəне де 102 М . Қ . Досболаев тізбектегі ток пен кіріс кернеуі арасындағы фазалардың ығысу бұрышын өлшеу үшін қызмет етеді . Тапсырмаларды орындау алдында берілген қондырғыда пайдаланылатын аспаптардың жұмыс істеу принциптерімен мұқият танысып алыңыз . 4- сурет . ФПЭ -9 құрылғысының электрлік схемасы Жұмысты орындау тəртібі ФПЭ -09 модулінің алдыңғы бетіндегі ауыстырып қосқыш тетіктер ажыратылған күйде болуы керек ( бастырмалардың шығып тұрған күйі ). 1. Осциллографтың алдыңғы бетіндегі басқару тетіктерін айнымалы кернеу амплитудасын жəне уақыт бойынша жаймасын өлшеуді қамтамасыз ететін жағдайға келтіріңіз . Жайма синхронизациясы сигналы тумблерін сыртқы сигнал синхронизация жағдайына орнатыңыз ( қосымшаны қараңыз ). 2. Схеманы оқытушы немесе лаборант тексергеннен кейін барлық аспаптарды В U 220 ~ желіге қосып , 3-5 минут қыздыру қажет . 3. Генератордың шығыс сигналының параметрлерін : жиі - лігі кГц 20 ~ , кернеуі В 2 ~ U болатындай етіп орналас - тырыңыз . 4. Осциллограф экранында генератор кернеуінің тербеліс амплитудасын осциллограф экранның шамамен 2/3 бөлігін алатындай етіп орнатыңыз , сол сияқты зерттелетін сигналдың 2- 3 периоды бақыланатындай етіп жайма ұзақтығын алыңыз . Электр жəне магнетизм 103 Генератор сигналы кескінінің осы мөлшерін мүмкіндігінше барлық өлшеулерде тұрақты етіп ұстау керек . 1- тапсырма . Екі резистор бар тізбектегі электрлік процестерді зерттеу . 1. ФПЭ -09 модулінің алдыңғы бетіндегі 1 R резистор бар тізбек тармағын осыған сəйкес тетікті басу арқылы тұйықтаңыз . 2. Осциллограф экранында екі зерттелетін сигналдың орнықты кескінін алыңыз . 3. Миллиметрлік қағазға бақыланған тербелістерді сызып алыңыз . Осылайша , тізбектегі ток пен кіріс кернеуі арасындағы фазалардың ығысу бұрышы нөлге тең екендігіне көз жеткізіңіз . 4. Тізбектің кіріс жəне шығыс кернеулері амплитудаларына өлшеу керек . Бұл үшін əрбір сигналдың амплитуда шамасын экран шкаласының бөліктерінде өлшеп жəне алынған мəндерді осциллографтың вертикал ауытқыту каналының y k ауытқыту коэффициентіне көбейту керек . 5. Тізбектің k беріліс коэффициенті мəнін (17)- формула бойынша есептеңіз . 6. Резистордың R кедергісі шамасын (22) формуласы бойынша анықтаңыз . 7. Тізбектің беріліс коэффициентін жəне резистордың R кедергісін өлшеу кезіндегі қателіктерін бағалаңыз . 8. Өлшеу жəне есептеу деректерін 1- кестеге толтырыңыз . 1- кесте 0 U 01 U , 0 U бөл , y k В / бөл B U , 0 , 01 U бөл , y k В / бөл B U , 01 |