«Физиология, морфология  және биохимия»

 

«5В080400 – Балық шаруашылығы өнеркәсіптік балық аулау» мамандығы студенттеріне 

 «Зоология» пәнінен студенттердің өзіндік жұмысын (СӨЖ) орындауға арналған 

ТАПСЫРМАЛАР 

(барлығы 60 сағат) 

Рет 

№ 

Өзіндік жұмыстарға 

арналған тапсырмалар 

(тақырыптар) 

Сағат 

саны 

Ұсынылған әдебиеттер 

және басқа да әдеби 

көздер 

Есеп беру 

формасы 

1 

2 

3 

4 

5 

1 

Тiрi және өлi табиғат туралы 

жалпы түсiнiк. Негiзгi қасиеттерi. 

 

1 

1. Дәуітбаева К.Ә. Омыр-

тқасыздар зоологиясы.  

1-2 бөлім, А, 2004-2005;  

2. Түсіпова К.С. Омырт-

қасыздар зоологиясы 1-2 

бөлім, 1998-1999;  

Реферат 

2 

Ч.Дарвиннiң эволюциялық 

теориясының мәнi.  

1 

-//- 

Реферат 

3 

А.И.Опариннiң “Жер бетінде 

тiршiлiктiң пайда болуы” 

теориясының негiзгi қағидалары. 

1 

-//- 

Реферат 

4 

Қазақстан Республикасының 

Қызыл кiтабы. 

1 

-//- 

Реферат 

5 

Жануар әлемiндегi сембиоздық. 

1 

 

Реферат 

6 

Жануарлар инстинктi. 

1 

-//- 

Реферат 

7 

Тiршiлiк үшiн күрес. 

1 

-//- 

Реферат 

8 

Омыртқасыз жануарларды 

қорғаудың негiзгi проблемалары. 

1 

-//- 

Реферат 

9 

Қарапайымдылар (Protozoa ) 

1 

-//- 

Реферат 

10 

Споралылар типi (Sporozoa) 

1 

-//- 

Реферат 

11 

Микроспориядиялар типi 

(Microsporidia). 

1 

-//- 

Реферат 

12 

Миксоспоридиялар типi 

(Myxosporidia). 

1 

-//- 

Реферат 

13 

Тақта желбезектiлер типi 

(Placozoa). 

1 

-//- 

Реферат 

14 

Губкалар типi (Spongia). 

1 

-//- 

Реферат 

15 

Медузалар (Scypozoa) . 

1 

-//- 

Реферат 

 

16 

Маржан полиптерi (Anthozoa) . 

1 

-//- 

Реферат 

17 

Ескектiлер типi (Ctenophoda). 

1 

-//- 

Реферат 

18 

Кiрпiкшелi құрттар типi 

(Turbellaria). 

1 

-//- 

Реферат 

19 

Моногениялар класы (Monogenea). 

1 

-//- 

Реферат 

20 

Мысық қос езуi (Ophystorchus 

felineus). 

1 

-//- 

Реферат 

21 

Қой миқұрты (Multiceps multiceps). 

1 

-//- 

Реферат 

22 

Эхинококктар (Echinococcus 

granulosus). 

1 

-//- 

Реферат 

23 

Жалпақ лентецтер 

(Diphyllobothrium latum). 

1 

-//- 

Реферат 

24 

Немертиндер типi (Nemertini). 

1 

-//- 

Реферат 

25 

Паразит жұмыр құрттар. 

1 

-//- 

Реферат 

26 

Ришта (Dracunculus medinensis). 

1 

-//- 

Реферат 

27 

Коловраткалар класы (Rotatoria). 

1 

-//- 

Реферат 

28 

Тiкенбас құрттар (скребеньдер) 

(Acanthocephala). 

1 

-//- 

Реферат 

29

 

Көп қылтанды құрттар 

(полихеталар) (Polychaeta). 

1 

-//- 

Реферат 

30 

Сүлiктер (Hirudinea). 

1 

-//- 

Реферат 

31 

Қатты қанаттылар немесе 

қоңыздар отряды (Coleoptera). 

1 

-//- 

Реферат 

32 

Жартылай қатты қанаттылар 

немесе қандалалар отряды 

(Hemiptera). 

1 

-//- 

Реферат 

33 

Қабыршақ қанаттылар немесе 

көбелектер отряды (Lepidoptera) . 

1 

-//- 

Реферат 

34 

Тiк қанаттылар (Orthoptera). 

1 

-//- 

Реферат 

35 

Шыбын-шiркеймен биологиялық 

әдiспен күресу. 

1 

-//- 

Реферат 

36 

Құршаяндар отряды (Scorpiones). 

Өкiлдерi. Олардың биологиясы 

мен дене құрылыс ерекшелiктерi . 

1 

-//- 

Реферат 

37 

Қарақұрт – улы өрмекшi. 

1 

-//- 

Реферат 

38 

Пiшеншiлер отряды (Opiliones). 

Өкiлдерiнiң биологиясы мен дене 

құрылыс ерекшелiктерi  

1 

-//- 

Реферат 

39 

Акариформды кенелер отряды 

(Acariformes). Олардың ауыл-

шаруашылығына тигiзетiн әсерi. 

1 

-//- 

Реферат 

40 

Паразитоформды кенелер отряды 

(Parasitiformes). Олардың ауылша-

руашылығына тигiзетiн әсерi. 

1 

-//- 

Реферат 

41 

Пiшеншi–кенелер отряды 

(Opolioacarina немесе Noto-

sigmata). Олардың ауылшар-

уашылығына тигiзетiн әсерi. 

1 

-//- 

Реферат 

42 

Тарақандар отряды (Blattodea). 

Олардың сипаттамасы. Күресу 

жолдары. 

1 

-//- 

Реферат 

43 

Термиттер отряды.  

1 

-//- 

Реферат 

44 

Биттер отряды (Anaplura). Негiзгi 

өкiлдерi және келтiретiн негiзгi 

әсерi. 

1 

-//- 

Реферат 

45 

Қосқанаттылар отряды (Diptera). 

Олардың негiзгi өкiлдерi. 

Зиянкестермен күресу жолдары. 

1 

-//- 

Реферат 

45 

Бал арасының халық 

шаруашылығындағы маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

47 

Iрi қара малдың терi асты бөгелегi. 

1 

-//- 

Реферат 

48 

Жылқылардың қарын бөгелегi. 

1 

-//- 

Реферат 

49 

Бүргелер отряды (Aphaniptera). 

1 

-//- 

Реферат 

50 

Тамаққа пайдаланылатын 

1 

-//- 

Реферат 

моллюскалар. 

51 

Каракатицалар. 

1 

-//- 

Реферат 

52 

Осьминогтар (сегiз аяқтылар). 

1 

-//- 

Реферат 

53 

Басаяқты моллюскалардың халық 

шаруашылығындағы маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

54 

Тiкен терiлер типi (Echinoder-

mata). Теңiз лалагүлдерi 

(Crinoidea). 

1 

-//- 

Реферат 

55 

Голотуриялар немесе теңiз 

қиярлары (Holothuroidea). 

1 

-//- 

Реферат 

56 

Дұрыс және дұрыс емес кiрпiлер 

(Redgularia). 

1 

-//- 

Реферат 

57 

Теңiз жұлдыздары (Asteroidea). 

Негiзгi өкiлдерi. 

1 

-//- 

Реферат 

58 

Жыланқұйрықтылар немесе 

офиуралар (Ophiuroidea). 

1 

-//- 

Реферат 

59 

Паразиттiк ескек аяқты шаян 

тәрiздiлер (Copepoda). 

1 

-//- 

Реферат 

60 

Онаяқты  шаян тәрiздiлер отряды 

(Decapoda). Олардың табиғаттағы 

және адам өмiрiндегi маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

Рет 

№ 

Өзіндік жұмыстарға 

арналған тапсырмалар 

(тақырыптар) 

Сағат 

саны 

Ұсынылған әдебиеттер 

және басқа да әдеби 

көздер 

Есеп беру 

формасы 

1 

2 

3 

4 

5 

1 

Акулалар 

отрядүстi 

тармағы 

(Selachomorpha). Негiзгi өкiлдерi. 

 

1 

1. Махмұтов С.М. Зооло-

гия . А., 2006;  

2. Наумов С.П. Омыртқа-

лылар зоологиясы (ауд. 

Ш.Ғ.Ибраев, Т.Х.Күлте-

баев). А., 1970 

3. Қайроллаев К.Қ., 

Несіпбаев Т.Н. Қазақстан 

құстары. Алматы, 2007 

Реферат 

2 

Скаттар отрядтүстi тармағы 

(Batomorpha). Негiзгi өкiлдерi. 

1 

-//- 

Реферат 

3 

Шемiршектi балықтардың сүйектi 

балықтардан ажыратылатын 

белгiлерi. 

1 

-//- 

Реферат 

4 

Бекiре тәрiздiлер отряды 

(Acipenseriformes). Негiзгi 

өкiлдерi. Маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

5 

Лососьтәрiздiлер  отряды.  Негiзгi 

өкiлдерi. Маңызы. 

1 

 

Реферат 

6 

 Камбала тәрiздiлер отряды 

(Pleuronectiformes). Негiзгi 

өкiлдерi. Маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

7 

Алабұға тәрiздiлер отряды 

(Perciformes). Негiзгi өкiлдерi. 

Маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

8 

Құйрықты  қосмекендiлер  (Urodela 

1 

-//- 

Реферат 

немесе Candata).  

 Нағыз саламандралар тұқымдасы 

(Salamandridae). 

9 

 Құйрықсыз 

қосмекендiлер 

(Anura). Нағыз бақалар (Bufonidae) 

және 

бақылдауық 

бақалар 

тұқымдасы. 

1 

-//- 

Реферат 

10 

Теңiз тасбақалары. 

1 

-//- 

Реферат 

11 

Қазақстанда кездесетiн улы 

жыландар. 

1 

-//- 

Реферат 

12 

Теңiз жыландары (Hudrophidae). 

1 

-//- 

Реферат 

13 

Хамелеондар отряды 

(Chamaeleonidae). Негiзгi 

өкiлдерiне сипаттама. 

1 

-//- 

Реферат 

14 

Нағыз крокодилдер (Crocodylidae). 

1 

-//- 

Реферат 

15 

Су құстары (Impennes). Негiзгi 

өкiлдерi. 

1 

-//- 

Реферат 

 

16 

Қырсыз  төстi  құстар  (Ratitae). 

Негiзгi өкiлдерi. Маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

17 

Страустәрiздiлер отряды 

(Struthioniformes). Өкiлдерi. Халық 

шаруашылығындағы маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

18 

Буревестниктәрiздiлер 

немесе 

түтiктұмсықтылар 

отряды 

(Procellariformes немесе Tubinares). 

1 

-//- 

Реферат 

19 

 Бiрқазантәрiздiлер 

немесе 

ескекаяқтылар 

отряды 

(Pelikaniformes 

немесе 

Stiganopodes  ).  Биологиясы  және 

негiзгі  құрылыс ерекшелiктерi. 

1 

-//- 

Реферат 

20 

Дегелектәрiздiлер отряды 

(Ciconiiformes). Өкiлдерi. 

Ерекшелiк белгiлерi. 

1 

-//- 

Реферат 

21 

Жыртқыш құстар отряды 

(Falconiformes). Негiзгi өкiлдерi. 

1 

-//- 

Реферат 

22 

Тауықтәрiздiлер отряды 

(Galliformes). Өкiлдерi. Халық 

шаруашылығындағы маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

23 

Тырнатәрiздiлер отряды 

(Gruiformes). Негiзгi өкiлдерi. 

Ерекшелiк белгiлерi. 

1 

-//- 

Реферат 

24 

Көгершiнтәрiздiлер 

отряды 

(Columbiformes). 

Өкiлдерi. 

Биологиясы  мен  дене  құрылыс 

ерекшелiктерi. 

1 

-//- 

Реферат 

25 

Жапалақтәрiздiлер 

отряды 

(Strigiformes). 

Өкiлдерi. 

Биологиясы  мен  дене  құрылыс 

ерекшелiктерi. 

1 

-//- 

Реферат 

26 

Торғайтәрiздiлер 

(Passeriformes) 

отряды.  Сайрауықтар  (oscines) 

отрядасты 

тармағы. 

Негiзгi 

1 

-//- 

Реферат 

өкiлдерi. 

27 

Торғайтәрiздiлер 

(Passeriformes) 

отряды.  Жартылай  сайрауықтар 

(menurea) 

отрядасты 

тармағы. 

Негiзгi өкiлдерi. 

1 

-//- 

Реферат 

28 

Пайдалы орман құстары. 

1 

-//- 

Реферат 

29

 

Жыл құстары. 

1 

-//- 

Реферат 

30 

Қалталы  сүтқоректiлер.  Негiзгi 

өкiлдерi. Ерекшелiк белгiлерi. 

1 

-//- 

Реферат 

31 

Жыртқыш  қалталы  сүтқоректiлер 

(Dasyuridae). 

1 

-//- 

Реферат 

32 

Кенгуру тұқымдасы 

(Macropodidae). 

1 

-//- 

Реферат 

33 

Коала 

немесе 

қалталы 

аю 

тұқымдасы (Phascolaretidae). 

1 

-//- 

Реферат 

34 

Мүкi тістi сүтқоректiлер (Edentata). 

Сауыттылар 

тұқымдасы 

(Dasypodidae). 

1 

-//- 

Реферат 

35 

 Құмырсқажегiш 

сүтқоректiлер 

(Mermicophagidae). 

1 

-//- 

Реферат 

36 

Насекомқоректi 

сүтқоректiлер 

(Insectivora) 

отряды. 

Кiрпiлер 

тұқымдасы (Echinaceidea). 

1 

-//- 

Реферат 

37 

Насекомқоректi 

сүтқоректiлер 

(Insectivora) 

отряды. 

Қөртышқандар 

тұқымдасы 

(Talpidae). 

1 

-//- 

Реферат 

38 

 Қолқанатты  сүтқоректiлер  отряды 

(Chiropera). 

Шошқа 

тұмсық 

жарғанаттар 

тұқымдасы 

(Gasconycteridae). 

1 

-//- 

Реферат 

39 

Қолқанатты  сүтқоректiлер  отряды 

(Chiropera).  Кожан  тұқымдасы 

(Vespertionidae). 

1 

-//- 

Реферат 

40 

.Қолқанатты  сүтқоректiлер  отряды  

(Chiropera).  Вампир  тұқымдасы 

(Destodontidae). 

1 

-//- 

Реферат 

41 

 Приматтар  отрядына  (Primates) 

сипаттама. 

Олардың 

басқа 

сүтқоректiлер  ортасына  алатын 

орны. 

1 

-//- 

Реферат 

42 

Жартылай  маймылдар  отрядасты 

тармағы (Prosimili). 

1 

-//- 

Реферат 

43 

Маймылдар 

немесе 

жоғары 

сатыдағы  приматтар  отряд  асты 

тармағы (Arthropoidae). 

1 

-//- 

Реферат 

44 

Адам 

тәрiздес 

приматтар 

(Hominoidea). 

1 

-//- 

Реферат 

45 

 Кемiргiштер  отряды  (Rodentia). 

Олардың  биологиясы  мен  дене 

құрылыс  ерекшелiктерi.  Негізгi 

1 

-//- 

Реферат 

өкiлдерi. 

45 

Қасқыр 

тұқымдасы 

(Canidae). 

Биоценоздағы    жыртқыштардың 

ролi. 

1 

-//- 

Реферат 

47 

 Мысықтар тұқымдасы (Felidae). 

Ерекшелiк белгiлерi. 

1 

-//- 

Реферат 

48 

 Ескекаяқтылар 

отряды 

(Dinnipedia).  Өкiлдерi  .  Ерекшелiк 

белгiлерi. 

1 

-//- 

Реферат 

49 

 Киттәрiздiлер  отряды  (Cetacea).  

Негiзгi  өкiлдерi.  Биологиясы  мен 

дене құрылыс ерекшелiктерi. 

1 

-//- 

Реферат 

50 

 Еттұмсықтылар 

отряды 

(Proboscidae). 

Негiзгi 

өкiлдерi.Маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

51 

Көнтабандылар отряды (Tylopoda). 

Өкiлдерi.  Биологиясы  мен  дене 

құрылыс ерекшелiктерi. 

 

1 

-//- 

Реферат 

52 

 Жираф  тұқымдасы  (Giraffidae). 

Биологиясы  мен  дене  құрылыс 

ерекшелiктерi. 

1 

-//- 

Реферат 

53 

Қуысмүйiздiлер 

тұқымдасы 

(Bobidae). 

Сайгақтар 

тұқымдасасты  тармағы  (Saiginae).  

Олардың 

адам 

тіршілігімен 

табиғаттағы маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

54 

Қуысмүиiздiлер 

тұқымдасы 

(Bobidae).  Текелер  және  қой 

тұқымдасасты  тармағы  (Caprinae). 

Олардың 

адам 

тіршілігімен 

табиғаттағы маңызы. 

1 

-//- 

Реферат 

55 

Бұғы 

(Cervidae) 

тұқымдасы. 

Негізгі өкілдері. 

1 

-//- 

Реферат 

56 

Жыртқыш  сүтқоректілердің  дене 

құрылыс 

ерекшеліктері 

және 

биологиясы. Өкілдері. 

1 

-//- 

Реферат 

57 

Тақтұяқты  сүтқоректілердің  дене 

құрылыс 

ерекшеліктері 

және 

биологиясы. 

1 

-//- 

Реферат 

58 

Жұптұяқты 

дене 

құрылыс 

ерекшеліктері және биологиясы. 

1 

-//- 

Реферат 

59 

Омыртқалы жануарларды қорғау. 

1 

-//- 

Реферат 

60 

ҚР 

қорықтары 

мен 

ұлттық 

парктері. 

1 

-//- 

Реферат 

 

 

Құрастырғандар, Тасмағамбет А.Т.,                       б.ғ.к., аға оқытушы 

                  Сағидолдина Ж.Е.                               ассистент 

 

 

 

 

ЗООЛОГИЯ 

 

Лекция  

 

Тақырып: Зоология – жануарлар туралы кешенді ғылым.  

 

Лекцияның жоспары: 

 

1. 

Кіріспе. 

Жануарлар систематикасы. 

 

2. Зоология ғылымының қысқаша даму тарихы. 

 

3. Зоологияның арнайы пәндерге бөлінуі.

 

 

4. 

Зоологияның ветеринария мен мал шаруашылығындағы маңызы. 

 

Пайдалынатын әдебиеттер: 

Негізгі әдебиеттер: 

1.

 

Махмұтов С.М. Зоология. Алматы, 2006. 

2.

 

Дәуітбаева К.Ә. Омыртқасыздар зоологиясы. 1-2 бөлім, Алматы, 2004-2005. 

3.

 

Түсіпова К.С. Омыртқасыздар зоологиясы 1-2 бөлім, 1998-1999. 

4.

 

Наумов  С.П.  Омыртқалылар  зоологиясы  (ауд.  Ш.Ғ.Ибраев,  Т.Х.Күлтебаев). 

Алматы, 1970. 

5.

 

Лукин Е.И. Зоология. Агропромиздат. Москва, 1989. 

6.

 

Догель В.А. Зоология беспозвоночных. Высшая школа. М.,1981. 

7.

 

Наумов Н.П., Карташов Н.Н. Зоология позвоночных. Ч.1-2. М., 1979. 

Қосымша әдебиеттер: 

8.

 

Догель В.А., Полянский Ю.И., Хейсин Е.М. Общая протозоология. М.,  1967. 

9.

 

Хаусман К. Протозоология. М., 1988. 

10.

 

Серавин Л.Н. Простейшие... что это такое ? М., 1984.  

11.

 

Мариковский П.И. Тайны мира насекомых. Алма-Ата, 1966. 

12.

 

Живые сокровища Казахстана. Алма-Ата, 1979. 

13.Красная книга Казахстана. Т.1. Животные. Ч.1.Позвоночные. А., 1996. 

14.  Қайроллаев  К.Қ.,  Несіпбаев  Т.Т.  Қазақстан  құстары.  Оқу  құралы.  Агроуниверситет. 

Алматы, 2007. 

 

Зоология (грек тілінде zoon - жан-жануар, logos - ілім деген сөз) — жан-жануарлар туралы 

ғылым,  яғни  ол  жануарлар  мен  жәндіктердің  құрылысын,  дамуын,  өмір  сүретін  ортасымен 

қарым-қатынасын,  географиялық  таралуын,  систематикасын,  келіп  шығу  тарихын  және 

басқа да қасиеттерін зерттейді. 

 

 

ЖАНУАРЛАР СИСТЕМАТИКАСЫ 

 

Қазіргі  кезде  жануарлар  дүниесі  төмендегідей  23  типке  бөлінеді,  олардың  22-сі 

омыртқасыздарға жатады: 

1.

 

Саркомастигофоралар типі 

2.

 

Споралылар типі 

3.

 

Книдоспоридиялар типі 

4.

 

Микроспоридиялар типі 

5.

 

Кірпікшелілер немесе инфузориялар типі 

6.

 

Пластинка тәрізділер немесе тақталылар типі 

7.

 

Губкалар типі 

8.

 

Ішекқуыстылар типі 

9.

 

Ескектілер типі 

10.

 

Жалпақ құрттар типі 

11.

 

Немертиналар типі 

12.

 

Жұмыр құрттар типі 

13.

 

Скребнилар немесе тікенбас құрттар типі 

14.

 

Буылтық құрттар типі  

15.

 

Буынаяқтылар типі  

16.

 

Онихофоралар типі 

17.

 

Моллюскалар немесе жұмсақ денелілер типі 

18.

 

Қармалауыштылар типі  

19.

 

Тікентерілілер типі 

20.

 

Погонофоралар типі 

21.

 

Жаққылқандылар типі  

22.

 

Жартылай хордалылар типі 

 

 23.     Хордалылар типі. 

 

Зоологияның негізін салушы, атақты грек ғалымы Аристотелъ (б.э.д. 384-322 жылдар) жан-

жануарлардың 500 түрін сипаттап жазған. Ол жан-жануарларды төмендегідей үлкен 2 топқа 

жатқызады: 

1.

 

Қаны бар жан-жануарлар. 

2.

 

Қаны жоқ жан-жануарлар. 

Қаны  бар  жануарлар  қатарына  ол  аңдарды,  құстарды,  балықтарды  және  хайуандарды  (қос 

мекенділер, бауырымен жорғалаушыларды) жатқызады.

 

Қаны  жоқ  жан-жануарлар  қатарына  ол  насекомдарды,  шаян  тәрізділерді,  моллюскаларды 

және басқа төменгі сатыда дамыған организмдерді жатқызады.

 

Аристотельден  кейін  жан-жануарларды  жүйелеу  швед  ғалымы  Карл  Линнейдің  "Табиғат 

жүйесі"  деген  еңбегінде  жан-жақты  талданды.  К.  Линней  (1707-1778  жылдар)  өзіне  белгілі 

жан-жануарларды 4200 түрге және 6 класқа жатқызды:

 

1.

 

Сүт қоректілер 

2.

 

Құстар 

3.

 

Хайуандар (қос мекенділер, бауырымен жорғалаушылар) 

4.

 

Балықтар 

5.

 

Насекомдар 

6.

 

Құрттар. 

К.  Линнейдің  зоология  ғылымына  енгізген  тағы  бір  жаңалығы,  ол  жан-жануарды  бинарлы 

атаумен  (латынша  би  —  екі  деген  сөз),  яғни  оның  туысы  мен  түрінің  атауларын  латынша 

қосарлап  айтуды  енгізді.  Мысалы,  Homo  sapiens  -  саналы  адам,  Passer  domesticus  -  үй 

торғайы.

 

Француз  ғалымы  Жан  Батист  Ламарк  (1744-1829  жылдар)  өзінің  "Зоология  философиясы" 

деген  еңбегінде,  организмдердің  сыртқы  ортаның  әсерінен  үздіксіз  өзгеріп  отыратынын 

көрсетеді.  Ол,  сондай-ақ,  жан-жануарларды  классификациялауға  да  өз  үлесін  қосты.  Ол 

жануарларды 2 топқа бөлді:

 

1.

 

Омыртқасыз жануарлар 

2.

 

Омыртқалы жануарлар. 

Омыртқасыз жануарлар 10 класқа топтастырылды:

 

1.

 

Инфузориялар класы 

2.

 

Полиптер 

3.

 

Сәулелілер 

4.

 

Құрттар 

5.

 

Насекомдар 

6.

 

Өрмекші тәрізділер 

7.

 

Шаян тәрізділер 

8.

 

Буылтық құрттар 

9.

 

Мұртаяқтылар (төменгі сатыдағы шаян тәрізділер) 

10.

 

Моллюскалар. 

Омыртқалы жануарлар 4 класқа топтастырылды:

 

1.

 

Балықтар класы 

2.

 

Қос мекенділер мен бауырымен жорғалаушылар 

3.

 

Құстар 

4.

 

Сүт қоректілер.  

           Франсуз ғалымы Жорж Кювье (1769-1832 жылдар) және оның шәкірті Блинвиль 1825 

жылы "тип" ұғымын енгізді.  

Атақты  ағылшын  ғалымы  Чарльз  Дарвин  (1809-1882  жылдар)  өзінің  эволюциялық 

теориясын  "Табиғи  сұрыпталу  жолымен  түрлердің  пайда  болуы  немесе  тіршілік  үшін 

күресте  көбірек  бейімделгендердің  тұқымдарының  сақталуы"  (1859  жыл)  деген  еңбегінде 

жариялады.

 

XIX ғасырдың екінші жартысында неміс ғалымдары Фриц Мюллер (1822-1897) және Эрнест 

Геккель (1834-1919 жылдар) биогенетикалық заңды ашты. Заңның тұжырымы: "Әрбір жеке 

организм  өзінің  жеке  дамуында  өз  түрінің  даму  тарихын  қысқаша  қайталайды,  немесе 

онтогенез — филогенездің қысқаша да шапшаң қайталануы. 

 

Онтогенез дегеніміз организмнің ұрықтан дамуынан бастап, оның дүниеге келуі мен өмірінің 

соңына дейінгі кезеңді айтады.

 

Филогенез дегеніміз бір түрдің пайда болу тарихы.

 

Зоология  ғылымының  дамуына  үлкен  үлес  қосқан  ғалымдар  қатарында,  сондай-ақ 

А.Н.Северцев  (1866-1936),  Е.Н.Павловский  (1884-1965),  В.А.Догель  (1882-1955), 

К.И.Скрябин (1878-1972) және басқа да ғалымдарды атауға болады.

 

Қазіргі заманда зоология ғылымына жан-жануарлардың 2,5 млн аса түрі белгілі, оның ішінде 

1 млн аса түрі насекомдарға жатады (салыстырыңыз: ботаникада - өсімдіктердің 0,5 млн түрі 

ғана белгілі). Олар төмендегідей негізгі систематикалық бірліктерге — таксондарға бөлінеді: 

түр,  туыс,  тұқымдас,  отряд,  класс,  тип.  Бұл  таксондар  арасында  аралық  бірліктер  де  бар. 

Мысалы, түр тармағы (подвид) — түрден төменгі бірлік; отряд үсті (надотряд) — отрядтан 

жоғарғы бірлік және т.б. 

Зоология  ғылымы  зерттеу  обьектілеріне  байланысты  төмендегідей  арнайы  пәндерге 

бөлінеді: 

Протозоология - қарапайымдыларды (бірклеткалы жәндіктерді), 

Гельминтология - құрттарды, оның ішінде: 

Трематодология - сорғыш, 

Цестодология - таспа, 

Нематодология - жұмыр құрттарды зерттейді. 

Арахнология – буын аяқтыларды, 

Энтомология - насекомдарды, 

Акарология - кенелерді, 

Карцинология  - шаянтәрізділерді, 

Малакология  - моллюскаларды, 

Ихтиология  - балықтарды,  

Герпетология  - қосмекенділер мен бауырымен жорғалаушыларды, 

Орнитология  - құстарды, 

Маммология  - сүтқоректілерді, 

Териология  - аңдарды зерттейді. 

 

жүктеу/скачать 1,11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: