Ғылыми-жаратылыстану сауаттылығы – жаратылыстану ғылымындағы білімін қолдана білу, қоршаған ортаны және адамзат енгізген өзгерістерді түсіну үшін, табиғи-ғылыми мәселелерге қатысты және ғылыми дәлелдермен негізделген сұрақтарды анықтап тану және негізделген қорытынды жасай білу қабілеттері.
2
11-12
дәріс
Дәріс 11. Оқу мен оқытудағы жаңа әдістер Дәріс 12. Оқытуды ұйымдастырудың негізгі формасы ретінде сабақты жобалау және зерттеу. Бүгінде ЖОО ғасырлар бойы жинақталған білім даналығының келбеті болып табылады және өскелең ұрпақ студенттердің тынысы мен қуаты, заманауи ғылыми мектептер мен болашақ кәсіби мамандыққа ұмтылған жастар, зерттеу мен оқудың ынтымақтастығы, рух еркіндігі және жастар мен алдыңғы буынның диалогы, бұл үнемі сурақтарға жауап іздеу, динамикалық даму мен жаңалық ашудың қуанышты сәттері, жастықтың жалыны, даналық ой мен өмір тәжірибесінің қайнаған ортасы.
Сабақты қалай өміршең, қызық және пайдалы қылып өткізген абзал? «Рух даналығын» қалай сақтап оны жас буынға жеткізбек керек?
Осы сурақтардың жауабын алудың қарапайым тұғыры – оқытудағы инновацияларды белсенді қолдану, немесе оқуытудың инновациялық әдістері ұстаздың жаңа «қаруына» айналу керек.
Оқытудағы инновация деп біз нені түсінеміз? Оқытудың инновациялық әдістері деген не?
Инновациялар (лат.ауд. in – ішінде, nove – жаңа) – жаңалық енгізу, жаңа бастама, жаңалық жаршысы. Инновация – жаңалықты меңгеру және енгізу. Жаңалық – жаңаның мәні, тәсілі, әдістемесі, технологиясы және мазмұнын жеткізу құбылысы. Инновациялық үрдіс – білім мазмұнын қалыптастыру және дамытуға қажетті жаңалықты енгізудің ұйымдағы кешенді әрекеті.
Жаңалық енгізу, жаңалық ретінде, және практикаға жаңалық енгізу үрдісі ретінде мақсатты, новатор атайтын адамдардың әрекеттерін ұйымдастыру үрдісі.
Оқытудың инновациялық әдістері – «оқытушы – студент» қатынастарының жаңа тәсілдерін тасымалдаушы жаңа әдістер, практикалық жұмыс пен оқу материалдарын меңгеру үрдісіндегі жаңалықтар.
Оқыту әдістері ойдағы мақсат, міндеттер, оқытудың мазмұны мен қағидаларын жүзеге асыру тетіктері болып табылады.
Оқу үрдісінде инновациялық оқу әдістерін қолдану қажеттілігі келесіге сәйкес:
1) Қазіргі таңда – инновациялар, жаңалықтар, жаңашылдық уақыты. Күнделікті біз жаңа тауар мен өнім, жаңа білім, тың идеялар көреміз. Демек оқу үрдісі мен оқыту әдістері соған сәйкес болу керек.
2) Оқытудың инновациялық әдістеріне бейімдеу, оларды тұрақты қолдану студенттердің ойлауын жаңалыққа ашық болуларын, алысқа меңзеп оқытуға мүмкіндік береді, өйткені осы қабілеттер инновациялық оқытудың ерекшеліктері болып табылады.
3) Оқытудың инновациялық әдістері – бұл белсенді оқыту әдістері және Х.Е. Майхнерды, педагогикалық эксперименталды деректерінде олардың оқу үрдісіндегі тиімділігін дәлелдейді. Тәлімгерлер ақпаратты келесідей есте сақтайды:
10% оқығанын;
20% естігенін;
30% көргенін;
50% естіп, көргенін;
ақпаратты белсенді қабылдағанда 80% есте қалады, 90% өздері жасаған есте қалады.
Оқыту құралдарын түрлі негізде топтастыруға болады. Мысалы, нысандар құрылымы бойынша материалды және идеалды оқыту құралдары бар. Материалды құралдарға оқулықтар, көрнекі құралдардың барлық түрлері, оқу–техникалық құралдар, жабдықтар және жиһаз тсс жатады. Идеалды оқу құралдарына жаңа оқу ақпаратын меңгергенде оқытушы мен оқушылардың алдыңғы алған білімдері және дағдыларын қолдану, оқушылар ұжымындағы ахуал әсер етеді.
Барлық дамыған елдерде оқытуды ұйымдастырудың негізі формасы сыныптар бойынша сабақ болып табылады (сыныптық сабақ формасы), сол жерде оқушылардың оқу–танымдық әрекетін тиімді ұйымдастыруға жағдай жасалған. Сабақ – оқу үрдісінің элементі (кезеңі, буыны), өйткені мағыналық, уақыттық және ұйымдастыру жағынан аяқталуы болады. Оқу үрдісін ұйымдастырудың сыныптық–сабақ формасы мұғалімнің белгіленген мерзімде сыныптың, тұрақты құрамдағы жас ерекшелігі мен дайындық деңгейң бірдей оқушылар тобымен оқу–танымдық әрекетін ұйымдастыру.
Сабақ (сыныптық–сабақ формасы) мұғалім мен оқушының топтық–жеке қатынаспен шектеледі. Бұл қарым қатынас оқушылардың білім, білік, дағдыларды меңгеруді қамтамасыз ету керек, олардың әрекет және қатынас орнату тәжірибесін дамыту қажет. Сабақ оқытуды ұйымдастыру формасы ретінде және оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру формасы болып табылады. Сабақтың қызметі оқу мақсатының бөлшегіне қол жеткізу.
Сандық білім беру ресурсы (СБР) білім беру компьпютерді қолдануын қажет ететін өнім.
СБР сабақтың барлық кезеңінде қолданған орынды: білімді өзектендіру, білім, білік, дағдыны бақылау және бағалаудан үй тапсырмасын орындауға дейін. СБР қолдану және жаңасын құрастыру көп жоспарлы.
Метатанымның үш құрылымды бөлшегі ұсынылады:
