Matematиka жалпы орто билим берүүчү мектептердин 2-классы үчүн окуу китеби

MATEMATИKA
Жалпы орто билим берүүчү мектептердин 
2-классы үчүн окуу китеби
Үчүнчү басылышы
 
Өзбекстан Республикасынын Элге билим берүү
министрлиги бекиткен
TАШКЕНT
«Yangiyo‘l Poligraf Servis» 
2016
Н. AБДУРАХМАНОВA, Л. OРУНБАЕВA
?
46–20
37+12
16:2
2•8

Жооптуу редактору:
Maманазар Жумаев  
—
 Низамий атындагы TМПУнин профессору,   
 
   
   
  
педагогика илимдеринин кандидаты.
Рецензенттер:
Шукур Каюмов  
—
 Беруний атындагы TМTУнин доценти,   
 
 
     физикa-математика илимдеринин кандидаты;
Назира Ахмедова  — РББ башталгыч билим берүү бөлүмү башчысы;
Зиёда Пайзибаева  
—
  Tашкент  шаарындагы  41-мектептин  баш-
 
 
     талгыч класс мугалими.
ISBN 978-9943-979-71-0
© «Yangiyo‘l Poligraf Servis» ЖЧК, 2012, 2016.
© 
Н.Абдурахманова, Л.Орунбаева, 2012, 2016.
UO‘K: 51=512.154(075)
КBK 22.1
A14  
Абдурахманова, Набия
Математика: жалпы орто билим берүүчү мектептердин 2-классы 
үчүн окуу китеби/ Н.Абдурахманова, Л.Орунбаева; жооптуу ре-
дактору М. Жумаев. – Ташкент: «Yangiyo‘l Poligraf Servis», 2016. 
– 208 б.
UO‘K: 51=512.154(075)
ISBN 978-9943-979-71-0  
KBK 22.1ya71
  — oйлоп тап!
  — oозеки аткаруу
     үчүн көнүгүүлөр
  — мультимедиалуу
     тиркеме
  — жазмa аткаруу
     үчүн көнүгүүлөр
  — чоң, кичине, бара-   
     бар белгилерин коюу
  — үй иши үчүн  
     тапшырмалар
  — сабактын аягы
  — бош чакмактаргa 
     керектүү цифра же   
     белгилерди коюу
1, 2, 3
 
...
Шарттуу белгилер:
Республикалык максаттуу китеп фондунун 
каражаттары эсебинен басылды.

3
1-КЛАССТA  ӨТҮЛГӨН MATEРИАЛДАРДЫ 
КАЙТАЛОО ЖАНA  ЖАЛПЫЛАШТЫРУУ
1.  1)  10, 12, 14, 16, 18, 20 сандарынан мурда келген 
кошуна сандарды айт;
  2)  11, 13, 15, 17, 19 сандарынан кийин келген кошуна 
сандарды айт.
 
2.
  Сүрөттүн негизинде маселе түз жана аны чыгар: 
             
6  
 
 
             ?, 4 кө көп
3.
 
Экинчи класста 32 окуучу бар. Алардын 12 си кыздар, 
калгандары болсо эркек балдар. Класста канча эркек 
бала бар?
4.
  20 + 20 
80 – 40 
50 + 10 
60 + 40
 
40 – 10 
30 + 20 
70 – 20 
90 – 50
?

4
5.  Бардыгы бир сөз менен кандайча аталат?
 
1)
2)
3)
4)
6.
  
Эрте¦ менен дүкөнгө 29  л сүт алып келишти. Tүшкө 
чейин 20 л сүт сатылды. Канча литр сүт калды? 
7.
  37 – 7 
40 + 9 
58 – 50 
94 – 90
 
20 + 8 
16 – 6 
30 + 10 
62 – 40
1.  Mисалдын чыгарылышын түшүндүр:
 
 
  67 + 3 = 
 
 
  
    
 
     
 
    
    60   7 + 3 
 
 60 + (7 + 3) = 60 + 10=70 
2.
  Зоопаркка биринчи класстан 27 окуучу, ал эми экинчи 
класстан болсо андан 3 кө көп окуучу барды. Зоо-
паркка экинчи класстан бардыгы болуп канча окуучу 
барган?
3.
  Үлгү боюнча аткар: 65 = 60 + 5.
 
57 = 50 +   
32 = 30 +   
78 = 70 + 
 
45 = 40 +   
96 = 90 +   
29 = 20 + 
4.  Ар бир фигурада канчадан үч бурчтук бар?

5
5.  Сүрөттүн негизинде маселе түз жана аны чыгар:
     
    Бар болчу    
 Дагы сатып алынды
       
     10 
    
жана
      7
 ?
6.
 
Сандардын суммасын тап:
  26 жана 4;  38 жана 2;  57 жана 3;  69 жана 1.
7.
  47 + 3 
68 – 60 
36 + 4 
87 + 3
 
54 + 4 
26– 20 
77 – 7 
58 + 2
1.  Mисалдын чыгарылышын түшүндүр:
 
  38 – 30 = 
  
  30  8    
  (30 – 30) + 8 = 0 + 8 = 8
2.
  46 – 20 
59 – 50 
48 + 2 
37 + 3
 
27 – 20 
63 – 60 
64 + 6 
26 + 4
3.
 
Жыгач  уста  38  тактайды  сүргүлөшү  керек  эле.  Ал 
бир күндө 30 тактайды сүргүлөгөнү aныкталды. Жы-
гач уста дагы канча тактайды сүргүлөөгө тийиш?
 
4.
   
Биринчи  кесинди  экинчи  кесиндиден  канча  сан-
ти метр ге  кыска?  Экинчи  кесинди  биринчи  кесин-
диден  канча  сантиметрге  узун?
 

6
5.
  Сүрөттүн негизинде маселе түз жана аны чыгар:
Бар болчу
Сатылды
Калды
 
18 кг анжир
10 кг анжир
? кг
6.
 
°ч сандын суммасы 96. Биринчи сан 42, экинчи 
сан 24. 
°ч
үнчү санды тап.
7.
  70 – 30 
19 + 10 
58 + 2 
47 + 3
 
50 + 40 
29 – 20 
36 + 4 
24 + 6
1.  Mисалдардын чыгарылышын түшүндүр:
  
57 + 32 = 
 
 
57 – 32  = 
 
 
 
  7  +   2 =    9 
    7 –   2  =
    
5
 
 
50 + 30 = 80 
50 – 30  = 20
 
 
80 +   9 = 89 
20 +   5  = 25
2.
  Ыр конкурсунда 37 кыз бала жанa 22 эркек бала 
катышты.  Конкурста  бардыгы  болуп  канча  бала 
катышкан?
3.  Сүрөттө  берилген  ар  бир  фигуранын  атын  айт. 
Ар  бир  фигуранын  канча  жагы  бар?
 
1)
2)
3)
4)
5)
4.
 
«Нексия» машинасынын бакында 47 л бензин бар 
болчу.  Жолго  32  л  бензин  сарпталды.  Канча  литр 
бензин калды? 

7
5.
  Жадыбалдан жообу бирдей болгон мисалдарды тап:
47 – 22
20 + 20
44 + 15
60 + 40
83 + 17
38 – 30
68 – 43
58 – 50
90 – 50
67 +   3
37 + 22
38 + 32
6.
  70 менен 30 дун, 60 менен 20 нын суммасын жанa 
ошол сандар дын айырмасын тап.
7.
  37 + 12 
67 + 22 
57 – 32 
25 + 14
 
37 – 12 
67 – 22 
57 + 32 
25 – 14
1.  Кайсы усул ыңгайлуу?
  
96 – 44 = 
 
 
96 – 44 = 
 
 
 
 
6 –    4 =   2   
96 – 40 = 56
 
 
90 – 40 = 50 
56 –    4 = 52
 
 
50 +   2 = 52 
96 – 44 = 52
 
 
96 – 44 = 52 
2.
  Анар салынган ящик 12 кг, жүзүм салынганы болсо 
 
андан 2 кг га жеңил. Жүзүм салынган ящик канча 
килограмм?
 
                        12 кг                   ?, 2 кг га жеңил
3.
 
87 – 34 
90 – 50 
98 – 64 
58 – 32
 
38 – 12 
70 – 30 
29 – 13 
46 – 24

8
4.
  Ар  бир  берилген  сандан  мурда  жана  кийин  келген 
сандарды жаз:
 
5.  Оюнчуктар канчага көп же канчага аз экенди гин 
тап.
6.
  Бир топто 18 м атлас бар болчу. Андан 8 м атлас 
кыркып алынды. Toпто канча метр атлас калды?
7.
  78 – 70 
89 + 1 
(54 – 34) + 20
 
39 – 30 
28 + 2 
(60 + 23) – 80
КОШУУНУ ТЕКШЕРҮҮ
1.
   
 
   
  6 + 4 = 10
 
 
 
 
10 – 6 =   4
 
 
 
 
10 – 4 =   6
Кошууну  текшерүү  үчүн  суммадан  кошулуучулардын 
бирин кемитүү керек. Эгерде айырмадa экинчи кошулуучу 
алынсa, жообу туура болот.
48 + 2 = 50         Текшерүү: 50 – 2 = 48
 

9
2.
 
Mисалдарды  чыгар  жана  натыйжанын  тууралыгын 
текшер:
 
34 + 12 
41 + 27 
62 + 3 
56 + 22
 
26 + 13 
27 + 11 
57 + 3 
44 + 32
3.
  Маселелерди чыгар:
  1) Күнөсканада 60 ак түстүү жанa 40 кызыл түстүү 
aтыргүл  ачылган  эле.  Күнөсканада  бардыгы  болуп 
канча атыргүл ачылган?
  2)  Күнөсканада  100  aтыргүл  ачылган.  Кардар  60 
aтыргүл  сатып  алды.  Күнөсканада  канча  aтыргүл 
калды?
4.
 
Кошулуучу
60
32
24
50
26
14
57
Кошулуучу
40
8
13
5
32
6
32
Сумма
5.
 
Сүрөттүн негизинде маселе түз жана аны чыгар:
 
        
             
           
   10 кг                8 кг                   40 кг                ? кг
  
            
             ? кг 
                             70 кг
6.
  60 менен 40 тын, 50 менен 30 дун, 40 менен 20 нын 
суммасын жанa ошол сандардын айырмасын тап.
7.
  47 + 3 
60 + 30  
36 + 4  
54 + 6 
 
50 – 3  
39 – 30  
27 – 7  
63 – 3

10
КЕМИТҮҮНҮ  ТЕКШЕРҮҮ
1.
 
 
  16 – 4 = 12   
  12 + 4 = 16
 Кемитүүнү текшерүү үчүн айырмагa кемитүүчүнү 
кошуу керек. Эгерде суммадa кемүүчү алынсa, жоо-
бу туура болот.
 67 – 6 = 61 
 
Текшерүү: 61 + 6 = 67
2.
 
Мисалдарды  чыгар  жана  натыйжанын  тууралыгын 
текшер:
 
58 – 25 
35 – 4 
88 – 7 
75 – 3
3.
  Маселелерди чыгар:
  1) Бир топто 90 м кездеме бар. Kөйнөк тигүү үчүн 50 м 
кезде ме алынды. Toпто канча метр кездеме калды?
  2) Бир топ кездемеден 50 м кыркып алынгандан ки-
йин 40 м кездеме калды. Топто канча метр кездеме 
болгон?
4.
 
Кемүүчү
90
80
38
57
96
70
49
Кемитүүчү
50
30
30
32
44
10
24
Айырма
5.  Сүрөттүн негизинде төмөнкү туюнтмалар менен чы-
гарылган маселе түз:
 
      
 
 
       
 + 
 
 
                 
6 кг                4 кг
 
 
        
  
 –  

11
6.
  Бир мамычага кошуу амалы менен, экинчи мамычага 
кемитүү амалы менен берилген туюнтмаларды жаз 
жана алардын маанилерин тап:
 
50 + 30,  90 – 40,  57 + 3,  28 – 20,  57 + 12,  76 – 34.
7.
  66 – 44 
96 – 36 
58 + 22 
74 + 23
 
55 + 20 
87 – 47 
57 – 32 
74 – 23
TИК  БУРЧ
1.  Tик бурчтар.   
T и к   б у р ч  т а н   ч о ң 
   
жа на  кичине  бурчтар.
 
 
 
  Б и р   б у р ч у   т и к   б у р ч ,   к а л -
ган  эки  бурчу  тик  бурч  болбогон  үч 
б у р ч  т у к   ф о р м а с ы н д а г ы   с ы з г ы ч
 
гония деп аталат.
  Гониянын жардамында көп бурчтуктардагы тик бурч-
тарды аныкта:
 
1)
2)
3)
4)
2.
  Төмөнкү кыска жазуу боюнча маселе түз жана аны  
чыгар:
  Бар болчу  — 38 кг бадыраң 
  Tуздалды  — 30 кг бадыраң        
  Калды 
—   ? кг бадыраң

12
3.
  Мисалдарды чыгар.
 
90 – 70 
74 + 26 
49 + 1 
39 – 30
 
46 – 40 
45 + 20  
38 + 2 
51 + 19
4.
  Гониянын  жардамында  төмөнкү  бурчтардын 
түрлөрүн  аныкта:
 
 
  1)  тик  бурчтан  кичине  бурчтардын  тартип  номерин 
жаз;
  2) тик бурчтан чоң бурчтардын тартип номерлерин 
жаз.
 
5.
  Дептериңе  ушундай  тик  бурчтарды  чий:
 
6.
  Ашканага  18  чайнек,  20  пияла  алып  келишти. 
Ашканага  бардыгы  болуп  канча  идиш  алып  ке-
лишкен?
7.
  40 + 25 
52 – 30 
57 + 32 
80 – 50
 
68 – 60 
30 + 12 
96 – 44 
50 + 30
1)
2)
3)
4)
5)

13
КӨП БУРЧТУКТУН  ПЕРИМЕТРИ
1.
 
Бул  төрт  бурчтуктардын  бардык  бурчтары  тик 
бурч:
  
 
Көп бурчтуктун бардык жактарынын узундукта
-
рынын суммасы анын периметри болуп саналат.
Tөрт бурчтуктун периметрин тап:
8+ 3 + 6 + 2 = 
19 (см)
2.
  46 + 20 
74 – 30 
67 + 10 
59 – 50
 
50 + 35 
60 + 20 
57 – 32 
36 – 24
3.
  Төмөнкү кыска жазуу боюнча маселе түз жана аны 
чыгар:
 
1- себетте —   8 кг
 
)
  
 
2- себетте — 10 кг  
 
? кг
 
4.
  Ар бир фигуранын периметрин тап:
8 см
6 см
2 см
3 см
4 см
5 см
5 см
5 см
3 см
2 см
3 см
2 см

14
5. 90
 
–50    40 60
 
+
 
40    50 57
 
+
 
3   70
 38
 
+20   70 48
 
+
 
  2
 
   30 53
 
+
 
7   60
6.
  Бир топто 48 м, экинчи топто андан 8 м ге аз шайы 
бар. Эки топто канча метр шайы бар?
7.
  43 + 30 
64 – 20 
57 + 3 
28 – 8
 
43 – 30 
64 + 20 
57 – 7 
20 + 8
ӨТҮЛГӨНДӨРДҮ БЫШЫКТОО
1.
  Сүрөттүн негизинде маселе түз жана аны чыгар:
Бар болчу
Иштетилди
Калды
 
эртең менен – 12 кг 
түштө – 14 кг
?
 
кг
2.   Үлгү боюнча аткар: 53 = 50 + 3.
 
76 = 70 +    
44 = 40 +    
39 = 30 +   
 
96 = 90 +    
28 = 20 +    
67 = 60 +   
3.
  1)  Дептерге төмөнкү сынык сызыкты чий:
 
 
2)  сынык сызыктa канча муун бар экендигин аныкта;
 
3)  бардык  муундардын  узундуктарынын  суммасын   
 
     тап.
30 кг

15
4.
 
4,  5,  9  цифраларынын  жардамында  9  эки  орундуу 
санды жазууга болот: 44, 45, 49, 54, 55, 59, 94, 95, 99.
  3, 7, 8 цифраларынын жардамында алууга мүмкүн 
болгон бардык эки орундуу сандарды жаз.
5.  Эсепте:
 
6.
  50 см +  40 см 
70  дм
  
– 20 дм
  20 дм – 10 дм  
50 сум + 50 сум
  7.
  Биринчи  фигурадагы  3  чийдин  ордун  алмаштыр-
ганыңда, 4 квадрат пайда болсун. Ал эми экинчи фи-
гурадан 3 чийди алганыңда, анын ордунда 4 квадрат 
калсын.
 
8.
  Трактордун  бакында  иш  башталганда  48  литр 
май  бар  болчу,  иштин  аягына  келип  8  литр  май 
калды.  Канча  литр  май  сарпталган?
  9.
  (40 + 10) + 6 
(16 + 14) + 7 
83 + 17
 
(30 – 20) + 9 
(70 – 30) + 5 
25 + 25

16
18 ДИН ИЧИНДЕ БИР ОРУНДУУ САНДАРДЫ  
ОНДУК АРКЫЛУУ ӨTҮП КОШУУ
1.  10 санын алуу үчүн көзөнөктөрдүн ичине кайсы сан-
дарды коюу  керек?
 
10
9 + 
5 + 
8 + 
4 + 
7 + 
3 + 
6 + 
2 + 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                  +   
                    + 
     
   + 2
 
 
 
        9 + 
2
 = 
 
9 гa 2 ни кошуу үчүн 2 саны бөлүктөп кошулат. Бул 
төмөнкүчө аткарылат:
a) Aдегенде 10 санын алуу үчүн канча керек болсо, 
ошончо кошулат: 9 + 
1
 = 10
б) 2 – бул 1 + 1 экендиги белгилүү. 9 гa 1 кошулду, 
10 алынды. 10 го дагы 1 ди кошуу керек. 
Демек, 10
 
+
 
1
 
=
 
11 болот.
       
 9  +  2  =  11    же      9  +  2  = 
 
              
 
 
 
         
 
      1    1 
 
 
       1    1 
 
  
 
   9 + 1 + 1 = 11
2.
  Дилшаттын  9  жаңгагы  бар  болчу.  Aгасы  агa 
дагы  2  жаңгак  берди.  Дилшатта  канча  жаңгак 
болду?

17
3.
  Мисалдарды чыгар:
 
 
34 + 20 
40 – 20 
54 + 30
 
28 + 12 
60 – 40 
60 – 20
 
42 + 25 
30 – 10 
46 + 14
4.
  Кыска жазуу негизинде маселе түз жана аны чыгар:
 
1) Жомок китептер  – 9    
   
? 
 
      Ыр китептер 
– 2 
  2) Жомок китептер  – 9   
              
? 
 
      Ыр китептер 
– ?, 2 ге көп
5.
 
Сызгычтын жардамында көп бурчтуктардын жактарын 
тап:
 
1)
2)
3)
4)
6.
  Кол өнөрчү 9 бешик, ал эми андан 2 ге көп жел-
бешик жасады. Кол өнөрчү бардыгы болуп канча 
желбешик жасаган?
 
7.
 
Aкбар чийген кесиндинин узундугу 7 см, aгасы чий-
ген кесиндинин узундугу андан 2 см ге узун. Aгасы 
чийген кесиндинин узундугу канча сантиметр?
8.
 (40 – 20) + 8 (56 – 6) + 3 20 + (8 – 3)
 (54 –  4) + 7 (39 – 9) + 2 50 + (9 – 4)
 (30 + 20) – 9 (23 + 7) – 6 60 – (7 + 3)

18
1.
 
                 +     
                   +   
 
   + 3
               +     
                   + 
 
 
      9 + 3 =  
 
       
    
           
1   2 
9 + 1 + 2 = 12
    8 + 3 =  
 
     
    2    1 
8 + 2 + 1 = 11
 
Эсте сакта:
9 + 2 = 
11
 
9 + 3 = 
12
 
  8 + 3 = 
11
 
 
2.
  Бир  тарелкада  9,  ал  эми  экинчи  тарелкада  болсо 
 
3 май токоч бар. Эки тарелкада канча май токоч бар?
3.
  8 + 2          8 + 3          9 + 2           9 + 3
4.
 
Сүрөттүн негизинде маселе түз жана аны чыгар:
 
?
? кг
3 кг 
9 кг
 
5. 
8 + 3   11 
9 + 2   12 
9 + 3   11
 
6.
  Наргизанын апасы 8 чакмактуу, 3 сызыктуу дептер 
алып келди. Наргизанын апасы бардыгы болуп канча 
дептер алып келген?
7.
  3 + 9 
28 – 8 
48 + 2 
87 + 3 
 
3 + 8 
54 + 6 
65 – 5 
68 + 2

19
1.
 
 
                 +       
                   +     
  
   + 4
 
             +       
                   + 
    9 + 4 =  
 
      
     1   3 
9 + 1 + 3 = 13
      7 + 4 =  
 
      
     3    1 
7
 
+
  
3 + 1 = 11
4
3
2
1
 
Эсте сакта:
9 + 4 = 
13 
8 + 4 = 
12 
7 + 4 = 
11
2.
  Боёкчу биринчи күнү 7 эшик, экинчи күнү андан 4 кө 
көп эшик боёду. Боёкчу бардыгы болуп канча эшик 
боёгон?
3.
  Кыска жазуу негизинде маселе түз жана аны чыгар:
 
Бар болчу — 8      
 
?
    
      
 
Кошулду 
   
— 4
4.
  8 + 4   12 
7 + 4   12 
9 + 4   11
5.
 
9
13
 
4
12
 
7
11
6.
  Насиба 9 жашта, aгасы болсо андан 4 жашка улуу. 
Aгасы канча жаштa?
7.
  3 + 7 
29 – 7 
33 – 30 
56 + 4
 
2 + 9 
31 + 9 
72 – 70 
24 + 6

20
1.
 
 
                 + 
     
       
   + 5
 
 
               +   
   
 
 
             +     
 
    9 + 5 =  
      
     1   4 
9 + 1 + 4 = 14
    8 + 5 =  
     
    2   3 
8+ 2 + 3 = 13
    7 + 5 =  
     
    3  2 
7+ 3+ 2 = 12
5
1
2
3
4
 
Эсте сакта:
9 + 5 = 
14
     
8 + 5 = 
13
      7 + 5 = 
12   
6 + 5 = 
11
2.
 
6 + 4 
9 + 4 
8 + 4 
7 + 4
 
8 + 3 
7 + 4 
9 + 3 
9 + 2
3.  Сүрөттүн негизинде маселе түз жана аны чыгар:
 
 
 +   = 
 
 
4.  Үлгү боюнча аткар: 11 = 9 + 2.
 
11 = 6 +    
13 = 9 +     
11 = 7 +    
 
11 = 8 +     
12 = 8 +    
14 = 9 +    
 12 = 7 +    13 = 8 +    12 = 9 +  

21
5.
  Сынык сызыкты сызгычтын жардамында чене:
 
6.
  Бир үй-бүлөдө 9 ак түстүү, 5 боз түстүү коён багылып 
жатат. Бул үй-бүлөдө бардыгы болуп канча коён ба-
гылып жатат?
7.
  50 – 46 
40 + 7 
60 + 40 
32 + 8 – 10
 
38 – 30 
64 + 6 
90 – 50 
16 – 6 + 10
1.
  Жадыбалдын негизинде берилген мисалдарды чыгар:
9 + 2
8 + 2
7 + 3
9 + 4
8 + 4
9 + 5
8 + 3
6 + 5
8 + 5
9 + 3
7 + 4
7 + 5
2.
  Tамдa 8 көгүчкөн бар болчу. Дагы 5 көгүчкөн алардын 
алдына  келип  кошулду.  Бардык  көгүчкөндөр  канча 
болду?