Материалтану



бет4/37
Дата10.12.2023
өлшемі5,17 Mb.
#136556
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   37
ҒА материалдары мен жабдықтарына ғарыштық ортаның




      1. Ғарыш кеңістігі факторларын және олардың әсер ету әсерлерін

жіктеу
Ғарыш ортасының ҒА-ға әсер етуі кезінде туындайтын әсерлер туралы мәліметтер кестеде 1.5 келтірілген. Кестенің сол жақ бағанында әсер етуші факторлардың атаулары және олардың негізгі параметрлері берілген. Ортаңғы бағанда осы факторлардың ғарыш кеңістігінде локализация аймақтары немесе олардың шығу тегі, ал оң жақта пайда болатын әсерлер көрсетілген.
Кестенің төменгі жағында қайталама (индукцияланған) факторлар көрсетілген. Бұл топтың факторларының ерекшелігі-олар ҒА-ның бастапқы ҒКФ әсерінен пайда болады, бірақ олардың әрқайсысының өзіндік сипаттамалары және материалдар мен жабдықтарға әсер етудің физикалық механизмдері бар. Екінші факторларға кейде ҒА – ның температуралық режимі де жатады, оның өзіне тән ерекшелігі термоциклдену болуы мүмкін- ҒА-ның үстіңгі бетінің температурасы мен жабдық элементтерінің шамамен 70-тен +100-ге дейінгі диапазондағы өзгеруі.
ҒКФ-ны олар тудырған әсерлермен бірге жиынтық қарау ҒКФ мен бақыланатын әсерлерді әртүрлі сипаттамаларға сәйкес жіктеуге мүмкіндік береді. Сонымен, әсер ету аймағының орналасуы бойынша ҒКФ екі сыныпқа бөлінуі мүмкін.

        1. Аппаратураның ашық элементтеріне және ҒА материалдарының беткі қабаттарына (қалыңдығы бірнеше жүз микрометрге дейін) қауіп төндіретін беттік әсер ету факторлары:

ғарыштық вакуум;
жердің жоғарғы атмосферасындағы Атом оттегі ағыны; ҒА-ның өзіндік атмосферасы;

төмен энергиялы зарядталған бөлшектер (суық және ыстық магнитосфералық плазма мен КЖ плазмасының бөлшектері);
күн сәулесі;
метеорлық заттар мен ғарыш қоқыстарының микробөлшектері.

        1. ҒА ішкі бөліктерінде орналасқан материалдардың терең қабаттарына және жабдық элементтеріне әсер ететін факторлар:

ЖРБ, ҒКС және ГҒС электрондары мен иондары; метеорит пен ғарыш қоқысының үлкен бөлшектері.
Вакуумда кез келген материал бетіне адсорбцияланған және материал көлемінде болатын (сіңірілген) газдар мен буларды бөледі. Соңғы жағдайда газ шығару процесінің алдында атомдар мен молекулалардың бетіне таралуы болады. Сол сияқты, әртүрлі қоспалар мен қоспалардың материалдарынан булану жүреді. Ақыр соңында, негізгі материал бетінен буланып кетеді. Вакуумдық жағдайлар сұйық фазаны айналып өтіп, заттың қатты фазадан газ тәрізді фазаға ауысуымен сипатталады – сублимация. Газ шығару және сублимация процестері материалдардың беті мен беткі қабаттарының күйін айтарлықтай өзгертеді, бұл олардың механикалық, оптикалық және электрофизикалық сипаттамаларының өзгеруіне әкеледі. Аппараттың маңында МІА-да, газ бұлтының қалыптасуы да осы процестерге көп дәрежеде байланысты.
Сондай-ақ, ҒА-ның ішкі атмосферасы туралы түсінік бар. Бұл термин әдетте ҒА-тың ішкі бөліктерінің атмосферасын ғана емес, сонымен қатар электронды және басқа жабдықтардың герметикалық немесе жартылай герметикалық қаптамаларындағы газ ортасын да білдіреді. Бұл газ ортасында ғарыштық радиацияның қаптамаларының ішіндегі аппаратураның материалдары мен элементтеріне әсер етуі нәтижесінде пайда болатын химиялық белсенді компоненттер болуы мүмкін екендігі анықталды. Өз кезегінде, бұл белсенді компоненттер аппараттық элементтердің параметрлерін нашарлататын әртүрлі физика-химиялық процестерді тудыруы мүмкін.


Кесте 1.1. Ғарыш факторлары және олар тудыратын әсерлер

Ғарыш кеңістігінің факторлары

Локализация және шығу тегі

Шыққан әсерлері

Бейтарап атомдар ағыны (О):


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   37




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет