Мазмұны І- кіріспе ІІ- негізгі бөлім і-тарау. Дәрігерлік-педагогикалық бақылауға түсініктеме

жүктеу/скачать 101,75 Kb.

бет	4/18
Дата	31.03.2023
өлшемі	101,75 Kb.
	#77858

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 18

Байланысты:
ККК

1.3. Өзін-өзі бақылау түсінігі

Өзін-өзі бақылау-бұл дене шынықтырумен және спортпен шұғылданудың әсерінен өз денсаулығы мен дене дамуының жай-күйін және олардың өзгерістерін үнемі бақылау. Өзін-өзі бақылау дәрігерлік бақылауды алмастыра алмайды, тек оған қосымша бола алмайды.

Дене жүктемелерінің ағзаға әсерін бағалау үшін жүйелі түрде өзін-өзі бақылау жүргізу қажет, бұл жаттығу сабақтарын дұрыс жоспарлауға және өткізуге және переренденттілік жағдайын болдырмауға мүмкіндік береді.
Өзін-өзі бақылау қарапайым жалпыға қол жетімді бақылауларды, субъективті көрсеткіштерді есепке алуды (ұйқы, тәбетит, көңіл-күй, тершеңдік, жаттықтыру ниеті және т. б.) және объективті зерттеулердің деректерін (ТЖС, дене салмағы, жж, қылқалам және стой динамометрия) және т.б. қамтиды.
Өзін-өзі бақылауды жүргізу кезінде күнделік жүргізу қажет, онда жаттығу жүктемесінің көлемін (километр, килограмм, ұзақтығы және т.б.) жазуға болады.
Өзін-өзі бақылау күнделігі көрсеткіштерінің сипаттамасы.
Субъективті көрсеткіштер:
1.Көңіл-күй бүкіл ағзаның жағдайы мен қызметін көрсетеді. Көңіл-күй мен көңіл-күй жақсы, қанағаттанарлық және жаман деп бағаланады.
2. Жұмыс қабілеттілігі жоғары, әдеттегі және төмен деп бағаланады.
3.Ұйқы-маңызды көрсеткіш. Ұйқы кезінде күш пен жұмысқа қабілеттілік қалпына келтіріледі.
Қалыпты жағдайда тез ұйықтау және өте күшті ұйқы. Нашар ұйқы, ұзақ ұйықтау немесе жиі ұйқысыздық, ұйқысыздық қатты шаршау немесе шаршау куәландырады.
4. Аппетит дененің жай-күйі туралы айтуға мүмкіндік береді. Және т. б. тәбетте көрсетіледі. Ол қалыпты, жоғары немесе төмен.
5.Жаттығуға ниет сау адамдарға тән. Денсаулық жағдайында ауытқулар болған, қайта шыңдалған кезде жаттығуды қалауыңыз төмендейді немесе жоғалады.
Өзін-өзі бақылау күнделігі көрсеткіштерінің сипаттамасы.
Объективті көрсеткіштер:
1.Жүрек жиырылу жиілігі – жүрек-қантамыр жүйесі жұмысының маңызды көрсеткіші. ЖЖЖ тыныштық у тренированного адам төмен нетренированного.
Пульсті 10 С-ға есептейді және 6-ға көбейтеді, бірақ егер ырғақтың бұзылуы болса, онда бір минут ішінде есептейді. Спортшының пульсі жаттығудан кейін жаттығудан гөрі жылдамырақ келеді.

2.Терлеу адамның жеке ерекшеліктері мен функционалдық жағдайына, температуралық режиміне, сондай-ақ бұлшық ет жүктемесінің түріне байланысты. Бірінші жаттығу сабақтарында терлеу жоғары болуы мүмкін, ал жаттығу кезінде азайуы мүмкін. Терлеу мол, үлкен, орташа және төмен деп бағаланады. Терлеу күні бойы спортшының тұтынатын сұйықтықтың мөлшеріне да байланысты.

3. Дене шынықтырумен және спортпен шұғылданғанда жекелеген бұлшық ет топтарында (ең көп жүктелген бұлшық еттер) немесе жаттығуларда ұзақ үзілістен кейін, сондай-ақ қатты топырақта жаттығуларда ауырсыну пайда болуы мүмкін.
Жүрек аймағындағы ауырсынуға және олардың сипатына; бас ауруына, бас айналуына, оң жақ қабырға астындағы ауырсынудың пайда болуына, әсіресе жүгіру кезінде назар аудару қажет, өйткені мұндай ауырсыну созылмалы холецистит және бауырдың басқа да ауруларын жиі көрсетеді. Мұның бәрі өзін-өзі бақылау күнделігінде көрсетілуі тиіс. Жаттығуды қаламау, тершеңдік, ұйқысыздық, бұлшық еттердің ауыруы перертенизацияны куәландырады.
4. Дене салмағының өзгеруі жүктеме көлеміне және жаттығу кезінде табиғи салмақ жоғалтумен тығыз байланысты. Бірақ кейде салмағы ақуызды жоғалту есебінен түседі. Бұл тауларда жаттығуларда, жануарлардың ақуыздарын жеткіліксіз тұтынғанда орын алады.
Өзін-өзі бақылау күнделігінде жаттығу сипатының сипаттамасын, оларды өткізу уақытын, спорттық нәтижелерді енгізу керек. Әйелдер күнделікте етеккір кезеңділігі мен сипатын айтады.
Спорт дәрігері немесе жаттықтырушы спортшыға күнделік қалай жүргізетінін, өзінің көңіл-күйінің қандай да бір көрсеткіштерін, оның денсаулыққа әсерін қалай бағалайтынын түсіндіруі тиіс.
Кейде дене шынықтыру сабағы баяу өткізгенде, жалпы жүктеме жеткіліксіз болуы мүмкін, дене жаттығуларымен айналысатын адамдар көп тұрады немесе отырады, ал жаттығуларды тек жеке айналысатын адамдар орындайды. Мұндай жағдай сабақ үшін Мүкәммалдың жетіспеуі немесе сабақ дұрыс құрылмауы кезінде пайда болуы мүмкін. Бұл ретте сабақ хронометражының әдісі өзін ақтайды. Дәрігер сабақ бойы 1-3 дене шынықтыруды қадағалайды.
Секундомердің көмегімен ол әр түрлі жаттығуларды орындауға жұмсалған уақытты атап өтеді. Демалысқа жұмсалған уақытты, оқытушының түсініктемесін, өз кезегін күтуді және т. б. жеке атап өтеді.
Дене тәрбиесіндегі дәрігерлік-педагогикалық бақылаудың негізгі мақсаты - оқушылардың денсаулығын сақтау, нығайту және кәсіби қызметке дайындау үшін тиісті дене шынықтыру құралдарын мақсатты пайдалануға ықпал ету.

жүктеу/скачать 101,75 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 ... 18