Әдебиеттер тізімі:
1.
http://www.akorda.kz/kz
2.
Л. Есжанова. Ұлы мұратты ел. // Қазақстан тарихы: әдістемелік журналы
№ 7 2015ж. 15 б.
3.
Г.В. Кан, Н.У. Шаяхметов. Қазақстан тарихы. Оқулық. - Алматы:
«Алматыкітап баспасы», 2009 -36 б.
4.
https://surak.szh.kz
5.
http://www.rusnauka.com/
«МӘҢГІЛІК ЕЛ» ИДЕЯСЫ
-
ЖАС ҰРПАҚТЫҢ БАСТЫ ҚҰНДЫЛЫҒЫ
Ш. Н. Ергешбаева,
«Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы»
АҚФ ОҚО бойынша педагогикалық қызметкерлердің
біліктілігін арттыру институты, п.ғ.к.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан
жолы-2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» және «Нұрлы жол -
болашаққа бастар жол» атты Жолдауларындағы «Мәңгілік Ел» ұлттық
идеясын қалыптастыру туралы ойы Қазақстан халқының қолдауына ие
болды.
Тәуелсіз ел атанып, шекарамызды белгілеп алған сәттен бастап ұлттық
идея мәселесі белсенді қолға алынды. Бұл тұрғыда көптеген ұсыныстар
айтылып, ортаға салынды, қоғамда қызу пікірталастар болғаны да белгілі.
Бұл туралы Н.Ә. Назарбаев: «Мен қоғамда «Қазақ елінің ұлттық идеясы
қандай болуы керек?» деген сауал жиі талқыға түсетінін көріп жүрмін. Біз
үшін болашағымызға бағдар болатын, ұлтты ұйыстырып, ұлы мақсаттарға
жетелейтін идея бар. Ол - «Мәңгілік ел» идеясы» деген едi.
«Өрлеу» БАҰО» АҚФ ОҚО бойынша педагогикалық қызметкерлердің
біліктілігін арттыру институтында «Мәңгілік Ел» ұлттық идеясы төңірегінде
үлкен жұмыстар атқарылып жатыр. «Мәңгілік Ел» ұлттық идеясын оқу
үдерісіне енгізу, сол арқылы жас ұрпақтың дүниетанымын қалыптастыру
52
жолға қойылып отыр. Курс барысында «Мәңгілік Ел» ұлттық идеясын
жүзеге асыру Отан тарихын оқыту мазмұнын жаңартудың негізі ретінде»
тақырыбындағы тарих пәні мұғалімдеріне арналған білім беру бағдарламасы
ұлттық құндылықтарымызды болашақ жастардың бойына сіңіруге,
қазақстандық патриотизмді қалыптастыруға, тарихи ойлау қабілеттілігін
дамытуға, ұлттық дәстүріміз бен мәдениетімізді сақтауға, құрметтеуге,
азаматтық жауапкершілік пен құқықтық мәдениетті қалыптастыруға
бағытталған.
«Мәңгілік ел» идеясы аясында: білім беру жүйесіндегі инновациялық
идеялар» атты республикалық ғылыми-практикалық конференцияның
жинағында институт қызметкерлерінің ғылыми мақалалары жарияланып,
«Мәңгілік Ел» ұлттық идеясы негізінде семинарлар өткізіліп, оқу құралы
жазылуда.
Президент «Қазақстан-2050» жаңа стратегиялық бағытын жүзеге
асыруда басты жауапкершілікті мемлекет құрушы ұлт ретінде қазақ халқына
жүктеді және Елбасы ұлттың тілі, руханияты, дәстүрлері сақталғанда ғана
заман ағымына ілесе алатынымызға ерекше көңіл бөлген болатын. «Ұлт
өзінің мәдени кодын жоғалтатын болса, ұлттың өзі де жоғалады. Абыройлы
тарихымыз, даңқты ата-бабаларымыз туралы жады естеліктері ғана бізге
алдағы уақытта қиындықтарға төтеп беруге көмектеседі» деп атап көрсетті.
Сондықтан, жас ұрпаққа тек білім ғана беріп қоймай, «Мәңгілік Ел»
идеясы аясында лайықты тәрбие де беруіміз керек. Қазір әлемде жаhандану
үдерісі жүріп жатыр. Сол құндылықтардың ішіндегі ең бастысы - қазақ тілін
мемлекеттік тіл ретінде нығайту, үш тілде еркін сөйлеуіне жағдай жасау.
Осыған орай, осы жылдың 17 мамырында «Үш тілде білім беруді ендіру
жүйесіндегі инновациялар: әдіснамасы мен даму мүмкіндіктері» атты
педагогикалық шығармашылық фестивалі облыс көлеміндегі білім
саласындағы педагогтердің қатысуымен өткізілді.
Педагогикалық шығармашылық фестивалдің барысында мемлекеттік
тілде сөйлеу қазақ халқының ішкі тұрақтылығын нығайтып, өркениеттік,
мәдени бағытын арттыратындығы айқын екендігі жөнінде айтылды.
Елбасының Жолдауы жастарға да үлкен сенім мен міндеттер жүктеп
отыр. Елбасы өз сөзінде: «Біріншіден, барлық дамыған елдердің сапалы
бірегей білім беру жүйесі бар. Ұлттық білім берудің барлық буынының
сапасын жақсартуда бізді ауқымды жұмыстар күтіп тұр. 2020 жылға қарай
Қазақстандағы 3-6 жас аралығындағы балаларды мектепке дейінгі біліммен
100 пайыз қамту жоспарлануда. Сондықтан оларға заманауи бағдарламалар
мен оқыту әдістемелерін, білікті мамандар ұсыну маңызды. Орта білім
жүйесінде жалпы білім беретін мектептерді Назарбаев зияткерлік
мектептеріндегі оқыту деңгейіне жеткізу керек. Мектеп түлектері қазақ,
орыс және ағылшын тілдерін білуге тиіс. Оларды оқыту нәтижесі
оқушылардың сындарлы ойлау, өзіндік ізденіс пен ақпаратты терең талдау
машығын игеру болуға тиіс» деді.
53
Сонымен қатар, «Біздің балаларымыз бен немерелеріміз сырт елден гөрі
Отанында өмір сүргенді артық көретіндей, өйткені, өз жерінде өзін жақсы
сезінетіндей болуға тиіс» деп Елбасы ерекше атап өтті. Біз еліміздің
болашағын сенімді жастардың қолына тапсыруымыз тиіс, сондықтан да,
жастардың сапалы білім мен саналы тәртіп алуына, қажетті мамандықты
игеруіне мүмкіндіктер жасалынып отыр.
Елбасы ұсынған елімізді өркендетудің бағыттары білім саласының
қызметкерлері үшін өте маңызды болып табылады. Ол - жоғары білімді ұлт
қалыптастыру қажеттігі. Бұл бағыт білім беру саласында еңбек етіп жүрген
ұстаздарға жаңа міндеттер жүктейді. Оқыту әдістемелерін жаңғырту,
отандық білім беру жүйесіне инновациялық әдістерді, шешімдерді және
құралдарды қарқынды енгізу - заман талабы.
Қорыта айтқанда, «Мәңгілік Ел» жалпыұлттық идеясын жүзеге
асырудың өзектілігі білім беру ұйымдарының ұлттық мәдениетті меңгерту
барысында білім алушының тұлғасын рухани, ұлттық теңестіру мен
әлеуметтендіруге бағдарлау қажеттілігімен айқындалады. Сондықтан,
жастардың санасында білімнің беделділігі, өз денсаулығын сақтаудағы
экономикалық мүдделілік, ұлттық тәрбие беру қажеттілігін түсіну мен
балалар мен жастарда азаматтық көзқарас, патриоттық сезім, ұлттық
құндылықтарды қалыптастыру көзделеді. Мектеп өз тәрбиеленушілерін
Қазақстан тарихының бастауларына, туған елінің мәдениетіне, ана тіліне,
қазақ әдебиетіне толық бейімдеу қажет. Мектеп бағдарламаларында
оқушылар тұрып жатқан өңірдің табиғаты, мәдениеті және экономикасының
жергілікті ерекшеліктерімен байланысты материалдарға жеткілікті дәрежеде
көңіл бөлуі маңызды болып табылады.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан
халқына жыл сайын жариялайтын Жолдауын әрбір қадамын сенімді басқан
мемлекетіміздің әлемдік қауымдастықтар қатарынан қалмай, болашақты
оптимисттік көзқараспен болжамдап, өзінің бәсекеге қабілеттілігін дәлелдей
алатын, өркениетті даму жолындағы жаңа бағыттарын айқындаудың жолы
деп білеміз.
Пайдаланған әдебиеттер:
1. Қазақстан Республикасының Президенті - Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың
«Қазақстан-2050» Стратегиясы - қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси
бағыты» Жолдауынан. 14 желтоқсан, 2013ж.
2. «Нұрлы жол» - болашаққа бастар жол» Жолдауынан. Егемен Қазақстан.
12 қараша, 2014ж.
3. Мәңгілік Ел болудың жаңа межесі. Егеменді Қазақстан. 2013ж.
4. Қазақстан жолы-2050: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ. Оңтүстік
Қазақстан.18 қаңтар, 2014ж.
5. «Қазақстан жаңа жаһандық нақты ахуалда: өсім, реформалар, даму»
Жолдауынан. 30 қараша, 2015ж.
54
«СОВРЕМЕННЫЕ ТЕОРЕТИКО
-
МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ
ПОДХОДЫ К АКТУАЛЬНЫМ ПРОБЛЕМАМ ОТЕЧЕСТВЕННОЙ
ИСТОРИИ В УСЛОВИЯХ МОДЕРНИЗАЦИИ СИСТЕМЫ
СРЕДНЕГО ОБРАЗОВАНИЯ»
Жазильбекова Раушан Олеговна,
старший преподаватель ФАО «НЦПК «Өрлеу»
ИПК ПР по г. Алматы raushanzhazilbekova@bk.ru
История Казахстана как учебный предмет неразрывно связана с историей
как наукой, так как учебный предмет есть изложение основ науки.Как и
методика всякой другой дисциплины, методика преподавания истории
Казахстана имеет свою специфику. В системе методики преподавания
отечественной истории можно выделить две основные части: общую методику
курса и частные методики преподавания отдельных разделов курса. Общая
методика преподавания истории Казахстана имеет в виду весь процесс
изучения отечественной истории в средней школе в рамках неполной средней и
средней школы, а частные методики занимаются разработкой особых вопросов
преподавания отдельных разделов. Например, методика преподавания истории
древнего Казахстана, методика преподавания средневекового Казахстана и т.д.
Как содержание курса истории Казахстана, так и его методы
определяются задачами, которые стоят перед школой вообще и преподаванием
данного предмета в частности. Ведь педагог, не осознавший конечных целей и
задач преподавания отечественной истории, не отдающий себе отчета в
построении школьного курса истории Казахстана, в принципах отбора
материала, ценности различных методов, неизбежно ведет свою практическую
работу без глубоко продуманного плана. Как бы хорошо не знал он историю
Казахстана, его работа будет лишена целенаправленности. Порою приходится
встречать молодых учителей, сомневающихся в ценности теоретической
методики. Они исходят из того, что главное - это знание предмета, а остальное
«приложится». Чаще всего такие учителя пытаются преподавать так, как их
учили в школе или в вузе, нередко непродуманно перенося в школу приемы
вузовской работы. Наиболее инициативные из них пытаются найти более
рациональные пути преподавания, однако не знакомые с методической теорией,
они тратят время и силы на поиски того, что уже давно известно.
В практике преподавания отечественной истории общие принципы
методики конкретизируются с учетом определенного класса, личности самого
учителя, в зависимости от раздела программы или от наличия учебного
оборудования. Работа учителя приобретает целенаправленность, если педагог
ясно осознает стоящие перед ним образовательные, воспитательные и
развивающие задачи каждого урока. Общая задача школьного обучения
заключается в подготовке активных, самостоятельных, образованных граждан
нашей страны. Преподавание отечественной истории расширяет кругозор
учащихся. Обогащенный знаниями прошлого школьник начинает по-новому
55
подходить к современности, он приучается сравнивать настоящее с прошлым,
понимать исторические корни многих явлений. Сейчас, когда историческое
образование в Республике Казахстан постепенно становится плюралистическим
и многообразным, учитель истории сталкивается с проблемами не только
дидактического или информационного характера. При еще нестабильной
Концепции исторического и обществоведческого образования учителя сами
активно участвуют в поиске и формировании новой структуры и содержания
школьного образования, целей и приоритетов образовательной политики. Вот
почему осмысление целей и задач современного исторического образования,
содержания и структуры его, анализ качества подготовленных учебников по
отечественной истории и моделирование учебного процесса на основе новых
технологий обучения должны помочь определиться в перспективах развития
истории Казахстана как учебного предмета.
Поэтому только с 1991 г. мы можем говорить о целенаправленной работе
казахстанских ученых, учителей, авторов и разработчиков программ и
учебников по истории Казахстана по созданию совершенно новой системы
исторического образования, включающей два самостоятельных исторических
курса - историю мира и историю Казахстана. В настоящее время происходит
становление научного изучения отечественной истории в средней школе,
начинается разработка методов эффективного обучения учащихся истории
Казахстана, в исследовательской литературе говорится о состоянии кризиса в
системе образования, делаются прогнозы ее дальнейшего развития.
Кроме
того,
особенностями
программы
являются
отказ
от
европоцентризма, принцип историзма, функциональная полнота знаний,
непрерывность образования и др.
Что касается программы по отечественной истории, то она определяет
следующие цели и задачи обучения истории Казахстана в школе:
овладение учащимися основами знаний об историческом пути
человечества на территории Казахстана с древности до нашего времени, о
социальном, духовном, нравственном опыте, накопленном людьми;
развитие способностей учащихся на основе анализа осмысления событий
и явлений действительности в их уникальной и органической принадлежности
к единому потоку исторического движения;
восприятие
идей
гуманизма
и
демократических
ценностей,
взаимопонимания между народами;
развитие уважения учащихся к истории и культуре своего и других
народов, стремления сохранять и приумножать культурное наследие своей
страны и всего человечества;
уделять больше внимания проблемам идейных и политических течений,
характеристикам исторических личностей; всесторонне раскрывать сущность
идейно-политической борьбы в 2030 годах в Казахстане, а также политические
позиции их активных участников; по возможности сокращать учебные
материалы, посвященные истории кровавых войн, переворотов, хозяйственной
жизни, а также статистическим данным;
56
знакомить учащихся с достижениями казахстанской исторической науки,
показывать многосторонние аспекты исторических процессов и наличие
альтернативных концепций по тем или иным историческим проблемам;
уделять больше внимания истории культуры и искусства казахского
народа, культурным связям между народами и их взаимообогащению;
по-новому подходить к изучению религии, раскрывая ее прогрессивную и
реакционную деятельность в многовековой истории;
дать объективную оценку экономическим и культурным достижениям
Казахстана в годы Советской власти, а также последствиям тоталитарного
режима для казахского народа;
осуществлять органическую связь изучения истории Казахстана с
историей соседних стран, с всемирной историей;
реализовывать межпредметную связь с такими учебными курсами, как
родная речь, литература, география, окружающий мир, философия, экономика,
экология и др.6.
Развитие Республики Казахстан предъявляет чрезвычайно возросшие
требования к подготовке молодежи, а поток научных знаний неудержимо
нарастает. Все чаще общество выражает неудовлетворенность качеством
подготовки выпускников школ, трудностями в овладении большим объемом
знаний. Налицо противоречие между возросшими задачами обучения, с одной
стороны, и его содержанием и способами - с другой. Чему учить, как научно
определить действительно необходимый состав и объем исторических знаний?
Как усовершенствовать познавательный процесс, опираясь на его внутренние
закономерности в соответствии с развитием казахстанского общества? Эти
вопросы сохраняют актуальность и имеют первостепенное значение для
реформирования средней общеобразовательной школы РК.
Главная проблема кризисной ситуации исторического образования
заключается в медленном реформировании. Мы недооцениваем последствия
замедленной перестройки преподавания истории Казахстана и все больше
отстаем от мирового уровня развития школы.
Особенность изучения отечественной истории в средней школе
заключается в том, что учитель истории почти не располагает разнообразными
источниками, средствами обучения для раскрытия неповторимых черт эпохи,
психологии, мыслей и чувств участников событий, для ознакомления
школьников с условиями, в которых жили и трудились люди на территории
Казахстана. Эффективно решать образовательно-воспитательные задачи уроков
по истории Казахстана можно лишь при комплексном использовании
имеющихся в распоряжении учителя средств обучения, при умелой
организации познавательных действий школьников. Как же осуществляется
комплексное использование средств обучения? Прежде всего, учителю истории
необходимо составить учебно-методический комплекс по конкретному курсу.
Конечно, определенная работа в Республике Казахстан ведется, но очень
медленно и лишь по некоторым направлениям. До сих пор школы испытывают
острый недостаток в исторических картах и атласах, отсутствуют комплекты
57
учебных картин, хронологические и синхронистические таблицы, справочники
по археологии, отечественной геральдике, нумизматике и т. д. Между тем
различные средства обучения, обладая специфическим воздействием на
учащихся, выполняют определенные дидактические функции и являются
важным условием активизации познавательной деятельности на уроке.
Источниками новых знаний по истории Казахстана могут быть: документы
эпохи, хрестоматии по курсу; книги для чтения; фотохроники (новейшее
время); учебные документальные кинофильмы (о конкретных событиях или
людях); серии цветных учебных картин по курсам истории Казахстана;
комплекты портретов исторических деятелей по каждому периоду (с
характеристикой); комплекты исторических карт большого формата; материалы
по культуре Казахстана разных эпох (жилище, типы одежды и утвари,
украшения, оружие и орудия труда); звукозаписи казахских музыкальных
произведений; рабочие тетради по истории для индивидуализации обучения,
тесты, которые значительно облегчат учителю проверку темы, раздела, курса и
подготовят школьников к поступлению в вузы; карточки-задания, карточки-
инструкции для групповой работы; методические пособия по курсам
(разработки уроков); варианты планирования блоков уроков; сборники мифов,
легенд, преданий казахского народа, героического эпоса и социально-бытовых
поэм на русском языке; хронологические таблицы, логические схемы, графики,
диаграммы; родословные казахских ханов; справочники по вспомогательным
историческим дисциплинам.
Решение образовательных, воспитательных и развивающих задач в
системе личностно-ориентированного обучения направлено на развитие и
саморазвитие личности, строящей и совершенствующей себя. В связи с этим
изменяется роль и характер деятельности как учителя, так и ученика. Помощи
со стороны взрослых не должно быть слишком много, иначе она станет
тормозом активности ребенка. Постепенный переход от педагогической
помощи к педагогической поддержке, а затем к педагогическому продвижению
предполагает изменение акцента с методов и приемов работы учителя - к
способам учебной деятельности самого ученика. Методами и приемами,
стимулирующими развитие познавательного потенциала учеников, будут:
1) педагогическая
помощь - поощрение и порицание, технология
педагогического требования, игры и игровые формы организации учебной
деятельности;
2) педагогическая поддержка - аргументированный выбор учебного
содержания, темы, источников, способов ее выполнения, формы отчетности,
режима работы, определения наиболее рационального способа выполнения
задания;
3) педагогическое продвижение - самооценка по плану, схеме, самоанализ
содержания, самооценка своих познавательных способностей и выбор
коррекционных занятий по развитию памяти, самостоятельное составление
опорных схем по изучаемому материалу.
Таким образом, мы можем говорить о том, что учебный процесс является
58
очень сложным процессом объективной действительности, включающим
большое количество разнообразных связей и отношений. Обучение как
специально организованная деятельность значительно ускоряет темпы
индивидуального развития каждого школьника.
Список литературы:
1.
Турлугулов Т.Т. Раскрытие в процессе преподавания истории Казахской
ССР особенностей перехода казахского народа от феодализма к социализму//
Сб. НИИ содержания и методов обучения АПН СССР. - М., 1979.
2.
Программы по истории 5-11 классы. - Алматы, 1994.
3.
Программы по истории 5-11 классы. - Алматы, 2000.
4.
Там же. - стр. 57-58.
«МӘҢГІЛІК
ЕЛ»
ҰЛТТЫҚ
ИДЕЯСЫН
ЖҮЗЕГЕ
АСЫРУДА
ҰЛТТЫҚ
ПСИХОЛОГИЯНЫҢ
МАҢЫЗЫ
Жарылкапова Айжан Шырынхановна,
магистр, аға оқытушы «ӨРЛЕУ» біліктілікті арттыру
ұлттық орталығы» акционерлік қоғамының филиалы
«Оңтүстік Қазақстан облысы бойынша педагогикалық
қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты»
aijan_01_85@ inbox.ru
«Тәуелсіздікке қол жеткізгеннен гөрі оны ұстап тұру аса қиын екені
баршаға мәлім. Бұл - әлем кеңістігінде ғұмыр кешкен талай халықтың
басынан өткен тарихи шындық. Өзара алауыздық пен жан-жаққа тартқан
берекесіздік, талай елдің тағдырын құрдымға жіберді. Тіршілік тезіне
төтеп бере алмай жер бетінен ұлт ретінде жойылып кеткен елдер қаншама.
Біз өзгенің қателігінен, өткеннің тағылымынан сабақ ала білуіміз керек.
Ол сабақтің түйіні біреу ғана, ол - Мәңгілік Ел», - деді Елбасы.
Елбасымыздың «100 НАҚТЫ ҚАДАМ» жолдауының 89-қадамы
«НҰРЛЫ БОЛАШАҚ» ұлттық жобасын әзірлеу және жүзеге асыру.
Достарыңызбен бөлісу: |