XX ғасырдың 40-50 жылдардағы қазақ лексикасының жаңа
сөздермен толығуы, алдыңғы кезеңдердегі жаңалықтардың орнығуы
не ығысуы да көзге түсерліктей дәрежеде болды. Бұл жылдарда
алдыңғы кезеңдерде жаңалықтар болып танылған кейбір сөздер,
мысалы, откеме, қарайғыр, бейбауырмал, оқымыс, сутуым, отту-
ым т.б. қолданыстан ығысты да олардың есесіне ондаған-жүздеген
жаңа сөз баспасөз беттерінде, оқу-білімге қатысты басылымдар-
да көріне бастады. Ұлы Отан соғысы кездерінде (1941-1945) соғыс
жағдайында пайда болған өндіріс пен техника, әскери құрылыс пен
қару-жараққа, майдан мен тылдағы тіршілікке қатысты көптеген
жаңа қолданыстар пайда болды. Зерттеушілердің материалдарына
қарағанда, бұл жылдарда еңбек майданына қатысты берсиевшілер,
354
мыңшылар (қозғалысы), мұнайшылар, мұнай өндіруші сияқты сөздер
жиі көрінді. Сондай-ақ тікелей соғысқа, әскери құрылымға қатысты
жеңіс (қоры), қорғаныс (қоры) жауынгер, жауынгерлік (тапсыр-
ма), қарақағаз, ұшқыш, барлау, жарылыс сияқты жаңа мағынаға ие
болған неологизмдер де актив қолданылды.
Достарыңызбен бөлісу: |