Мәдениеттану және психология



бет6/38
Дата02.12.2023
өлшемі3,5 Mb.
#131594
түріКнига
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   38
Айбаттылық

Уайым
Енжарлық
Көңілсіздік

Жоғары деңгейдегі сезімдер


Адамгершiлiк-моральдық сезiмдер қоғам талабына орай адамның өз мiнезiнiң
лайық не лайық еместiгiн сезiнген көңiл-күйiн бiлдiредi. Адамгершiлiк сезiмi моральдық
сезiм деп те айтылады. "Мораль" - "морале" деген француз сөзi. Мағынасы -
адамгершiлiк. Адамгершiлiк сезiм қоғамның тарихи дамуына байланысты.
Жоғары деңгейдегі сезімдер тек адамға ғана тән:

Аффектілер – кісіні аз уақыт болсын кенеттен булықтыра билеп, бұрқ етіп сыртқа шығатын эмоциялық күй. Мысалы, адамның өзін-өзі қолында ұстай алмай қалуы.

Аффектілер – кісіні аз уақыт болсын кенеттен булықтыра билеп, бұрқ етіп сыртқа шығатын эмоциялық күй. Мысалы, адамның өзін-өзі қолында ұстай алмай қалуы.

Фрустрация – көңілдің бұзылуы межелі істің жүзеге аспай қалуы. Өшпенділік, кейіс пен қаһар тудыруға бейім келеді.

Құмарлық – адамның белсенді іс-әрекетін оятатын күшті сезім. Оның ұнамды, ұнамсыз жақтары болады. Ұнамды жағы оқуға деген құмарлық, ал ұнамсыз құмарлық адамның еркін нашарлатады, жан дүниесін аздырып, бей-берекетсіздікке ұшыратады.


Сезімнің көріну нормалары

Көңіл - күй

Аффект

Құмарлық

Тұрақты, ұзақ эмоционалдық күй.
Ажыратылады:
•ұзақтығы бойынша (қысқа мерзімдік, ұзақ мерзімдік (бірнеше күн, апта));
•анықтық деңгейі бойынша;
•ерік күшімен басқарылуы бойынша.

Аффектінің даму заңы: мотивациялық стимул неғұрлым қарқынды болса, оны жүзеге асыруға соғұрлым көп күш жұмсалады, оның нәтижесі неғұрлым мәнсіз болса, соғұрлым аффект күшті болады.

Құмарлық — адамның белсенді іc-әрекетін оятатын күшті сезім. Оның ұнамды және ұнамсыз жақтары да бар. Мысалы, білімге, өнерге құмарлық -ұнамды қасиеттер. Ал ұнамсыз құмарлық адамнын еркін нашарлатады, жан дүниесін аздырып, бей-берекеттікке ұшыратады.

Біздің сезімдеріміз екі - реттеуші және сигналдық қызмет атқарады. Шамадан тыс күшті тітіркендіргіштер адамдар көбінесе қолайсыз эмоциялар туғызады. Адамның осылайша шамадан тыс зорлануын психологияда стресс деген терминмен белгіленеді. (стресс – ағ. сөзі шамадан тыс зарлану деген мағынаны береді)


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   38




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет