Механиканың физикалық негіздері
жүктеу/скачать 1,81 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 39. Өзара индукция құбылысы
- 40. Фуко тоқтары
| 38. Өздік индукция құбылысы
Өздік индукция – өткізгіш контурдағы ток күші өзгергенде сол контурда индукциялық ЭІК-нің пайда болу құбылысы. Өздік индукция эл.-магн. индукцияның дербес түрі. Контурдағы ток өзгергенде осы контур қоршап тұрған бет арқылы өтетін магнит ағыны өзгеріп, со-ның салдарынан контурда өздік индукцияның ЭІК-і (E) пайда болады. Өздік индукцияның ЭІК-нің бағыты Ленц ережесімен анықталады: тізбектегі ток күші өскенде өздік индукцияның ЭІК-і (E) токтың көбеюіне кері, ток күші кемігенде токтың азаюына кері әсерін тигізеді. 39. Өзара индукция құбылысы Өзара индукция (взаимная индукция) — екінші тізбектегі ток күші өзгерген кезде және керісінше индукция ЭҚК бір тізбекте пайда болу құбылысы. Өзара индукция-электромагниттік индукцияның ерекше жағдайы 40. Фуко тоқтары Құйынды токтар немесе Фуко токтар (ж.б. л. Фуко құрметіне) — олардың енетін магнит ағыны өзгерген кезде өткізгіштерде пайда болатын құйынды индукциялық токтар. Алғаш рет құйынды токтарды француз ғалымы Д.ф Араго (1786-1853) 1824 жылы айналмалы магниттік жебенің астындағы осьте орналасқан мыс дискіде ашты. Құйынды токтардың арқасында диск айналды. Араго құбылысы деп аталатын бұл құбылысты бірнеше жылдан кейін M. Фарадей өзі ашқан электромагниттік индукция Заңы тұрғысынан түсіндірді: айналмалы магнит өрісі мыс дискіде магниттік көрсеткімен әрекеттесетін токтарды (құйынды) тудырады. Құйынды токтарды француз физигі Фуко (1819-1868) егжей-тегжейлі зерттеп, оның есімімен аталған. Ол магнит өрісінде айналатын металл денелерді құйынды токтармен қыздыру құбылысын ашты. Фуко токтары ауыспалы электромагниттік өрістің әсерінен пайда болады және физикалық табиғатта сызықтық сымдарда пайда болатын индукциялық токтардан еш айырмашылығы жоқ. Олар құйынды, яғни сақиналарға жабылған. Жаппай өткізгіштің электрлік кедергісі аз, сондықтан Фуко токтары өте үлкен күшке жетеді. Ленц ережесіне сәйкес, олар дирижердің ішінде оларды тудыратын себепке қарсы тұру үшін осындай бағыт пен жолды таңдайды. Сондықтан күшті магнит өрісінде қозғалатын жақсы өткізгіштер Фуко токтарының магнит өрісімен әрекеттесуіне байланысты қатты тежелуді сезінеді. Бұл қасиет гальванометрлердің, сейсмографтардың және т.б. жылжымалы бөліктерін демпфирлеу үшін, сондай-ақ кейбір пойыз конструкцияларында тежеу үшін қолданылады. Фуко токтарының жылу әсері индукциялық пештерде қолданылады-өткізгіш денені жоғары жиілікті жоғары қуатты генератормен қоректенетін катушкаларға орналастырады, оны ерігенге дейін қыздыратын құйынды токтар пайда болады. Фуко токтарының көмегімен вакуумдық қондырғылардың металл бөліктерін газсыздандыру үшін қыздыру жүзеге асырылады. Көптеген жағдайларда Фуко токтары қажет болмауы мүмкін. Олармен күресу үшін арнайы шаралар қолданылады: трансформаторлардың өзектерін жылытуға энергия шығынын болдырмау үшін бұл өзектер оқшаулағыш қабаттармен бөлінген жұқа тақталардан алынады. Ферриттердің пайда болуы бұл өткізгіштерді үздіксіз өндіруге мүмкіндік берді. жүктеу/скачать 1,81 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|