Международная Академия Бизнеса материалы VI международной студенческой научно-практической конференции «Молодые акулы бизнеса»

203
ресурстарының кірісі мен икемділігі, банк ата-
ғын жасап қалыптастыру мен дамыту және т.б. 
істермен айналысады[2]. Себебі банктің жақсы 
атағы, бренді, тіпті,логотипі де оған келетін тұ-
тынушылар санын арттырады. Осы орайда банк 
жүйесіндегі маркетингтің алатын орнын ерекше 
атап  өткен  жөн.  Банк  өзіне  жаңа  клиенттерді 
тарту үшін нарыққа қазіргі заман талабына сай 
апараттық жаңа немесе жаңартылған өнім мен 
қызмет ұсынуы қажет. 
Жаһандану жүйесіндегі интеграциялық про-
цестердің дамуына орай, коммерциялық банк-
тердің  бәсекелестікке  бейімделген  қабілеті 
артуы үшін маңызды факторлардың бірі инно-
вациялы  технологиялар  мен  жаңашыл  банктік 
ақпараттық-компьютерлік  шешімдерді  енгізу 
болып табылады. Осыған сәйкес, банктік жүйе-
де бизнес процестер, ақпараттық жүйелер жә-
не банктің инфрақұрылымы күрделене түсуде.
Соңғы  жылдары  тұтынушылар  назарын  ау-
дарудағы  ең  көп  таралған  әдістің  бірі  ребрен-
динг  болып  табылады.  Алайда  әлемдік  дағда-
рыстан кейін, коммерциялық банктер өз өнім-
дері мен қызметтерін дамытудағы жаңа тәсілді 
ойлап  табуда  және  бұл  әдіс  тұтынушылар  мен 
банк  арасындағы  қатынасқа  негізделген.  Осы 
негізде шет елдерде дамыған, жарнама аясын-
да  өзіндік  орны  бар,  банк  жүйесіндегі  Digital 
Signage  —  жаңа  ақпараттық  экраны  жайында 
ой қозғағанды жөн көріп отырмыз. 
Басқа  маркетингтік  технологиялар  сияқты, 
Digital Signage ақпараттық экраны да банк жү-
йесіне өзге жеке қызметтегі кәсіптік салалардан 
келген. Walmart, Tesco, Orange сияқты шетелдік 
ретейлерлер  мен  O2  сынды  мобильді  опера-
торлар,  өз  бизнестерінде,  тұтынушылар  наза-
рын  аудару  үшін  2000  жылдан  бастап  Digital 
Signage  интеллектуалды  қызметін  падалана-
ды. Сонымен қатар, Digital Signage ақпараттық 
жүйесін қаржылық ретейлерлер де өз клиент-
теріне компания өнімдерін таңдап, көп мағлұ-
маттар беруде пайдалануда. Сол себепті, қазіргі 
бәсеке заманында, өзге ретейлді бизнестегідей, 
банктерде  де  өз  қызметтері  мен  өнімдері  жа-
йында  клиенттерге  керекті  ақпараттар  беретін 
интеллектуалды  ақпараттық  жүйенің  болғаны 
өте  маңызды.  Қазіргі  таңда  тұтынушылардың 
назарын  аударып,  банк  өнімдерінің  сатылым-
дарын  арттыру  аясында  Digital  Signage  неме-
се  Digital  Merchandising  (сандық  мерчандай-
зинг ) ақпараттық экраны қолданылады. Digital 
Signage — бұл маркетинг тәсілдеріне қарағанда 
ауқымды,  өз  функцияларына  мерчандайзинг 
пен  логисканы  енгізген,  заманауи  ақпаратты-
жарнамалық қызмет көрсеетін құрылғы болып 
табылады.
Digital Signage жүйесі —  мониторлар, сен-
сорлы  экран,  әр  түрлі  терминалдар  мен  инте-
рактивті  құрылғылардан  тұратын  программа. 
Digital Signage-тің басқа маркетинг тәсілдерінен 
ең басты артықшылығы — оның үздіксіз басқа-
рылып отырылатын контентінде. Контент кұра-
мына  видеожазбалар,  анимациялық  блоктер, 
кезекпен  пайда  болатын  тексті  хабарламалар 
енеді. Практика барысында кез келген банктің 
әр  бөлімінде  өзіне  тән  орналастырылған, 
жергілікті халықтың талабына сай контент көр-
сетіледі.      Интерактивті  құрылғылар  клиенттер 
тарапынан  түскен  ұсыныстар  мен  ақпараттар-
ды  қабылдауға  мүмкіндік  береді,  ал  бағдарла-
малық қамсыздандыру сол мезетте-ақ контенті 
клиенттің  талабына  сай  сәйкестендіреді.  Бұл 
ретте жүйені басқарудың орталықтандырылға-
нын  ұмытпаған  жөн,  себебі  ешқандай  марке-
тинг құралдары мен тәсілдері мұндай жетістік-
терді қамтамасыз ете алмайды. Жылдан-жылға 
шет  ел  банктерінің  Digital  Signage  техноло-
гиясына  жұмсаған  қаражаттары  екі  еселенуде, 
өйткені  одан  түсетін  пайда  көлемі  де  көбірек. 
Digital  Signage,  қазіргі  таңда,  ең  жоғары  ROI 
коэффицентіне  ие  және  басқа  маркетинг  құ-
ралдарымен салыстырғанда тиімді; теледидар-
ламаның,  сатылым  жеріндегі  баспа  және  сырт 
жарнамасының,  сонымен  қатар  ғаламтордың 
ең үздік қасиеттерін біріктіре отырып, айтылған 
барлық  технологияларға  балама  бола  алатын 
құрылғы.
Даналап  сатуда  Digital  Signage  ақпа-
раттық  жүйесін  пайдаланудағы  шет  ел 
тәжірибесі
Digital  Signage  ақпараттық  жүйесін  сәтті 
енгізіп,  жергілікті  халықпен  ара  қатынасын 
нығайтуды  ең  басты  құндылық  еткен,  испан-
дық  Caja  Mediterraneo  банкін  мысал  ретінде 
қарастырайық.  Банктің  даналап  сату  желісі  үш 
коммуникация  каналы  орналастырылған,  1100 
бөлімнен  тұрады.  Екі  каналдың  экранында  ха-
лыққа  қызықты  ауа-райы  болжамы,  жаңалық-
тар,  заңды  қызметтер,  хабарландырулар  мен 
жергілікті  ауданның  жылжымайтын  мүліктері 
жайлы  жарнамалар  көрсетіледі.  Осыған  орай, 
банк жай төлемдер жасайтын  пунктерге қара-
ғанда  тартымды  әрі  қызықты  жерге  айналған. 
Ал  банктің  жеке  тұлғаларға  қызмет  көрсететін 
бөлімдеріндегі үшінші канал арқылы банк өнім-
дерінің толық тізімдері көрсетіледі. Ең қызығы, 
банк өнімдері жайлы мағлұматтарды Испания-
дағы қолданыста жүрген сегіз тілдің кез келген 
біреуінде алуға болады. Банк басқарушылары-
ның айтуы бойынша, бұл ақпараттық жүйе екі 
жыл көлемінде банктің даналап сату бөлімінің 
80%-зын  құраған  және  маркетологтар  клиент-
термен  интерактивті  қатынас  орнатуға  көп 
мүмкіндік  алған.  Caja  Mediterraneo  банкінде 
Digital  Signage  ақпараттық  жүйесін  тек  бір  ға-
на жұмысшы басқарады. Сонымен қатар Digital 

204
Signage  банк  бөліміндегі  логистиканың  да  өз-
геруіне  ықпал  етеді.  Тағы  бір  мысал,  Малай-
зиядағы  CIMB  банкі  өз  бөлімдерінде  өзіне  өзі 
қызмет көрсету орнату мақсатын жүзеге асыру 
үшін және кезекте тұрған клиенттердің уақытты 
қызықты  әрі  пайдалы  өткізуін  қамтамасыз  ету 
үшін Digital Signage ақпараттық жүйесін қолда-
нысқа енгізген. Бұл тәсіл өз тарапынан банктің 
халықтың қаржы саласындағы білімін арттыру-
да  пайдаланған  жаңа  стратегиясын  дамытуда 
үлкен үлесін қосып,  интерактивті дүңгіршек пен 
электрондық қызметтен тұратын Digital Signage 
жүйесі  банк  стратегиясының  басты  құралы-
на  айналған.  Соның  нәтижесінде    несие  өнім-
дерінің пайыздық мөлшері 97%-ға ал депозит-
тер 68%-ға өскен [3].
Digital Signage ақпараттық жүйесін пайдала-
нудың тиімділігі
Банк  саласының  көптеген  қызметкерлері 
Digital  Signage  жүйесіне  жұмсалған  қаражат-
тардың қанша уақытта ақталатынын алдын ала 
білгісі келетіні сөзсіз. Сол себепті Digital Signage 
бағдарламасының  тұтынушы  шешіміне  тікелей 
әсер  етпейтіндігін  айта  кеткен  жөн.  Өйткені 
банк  өнімін  пайдалануға  маркетингтен  басқа 
да ықпал келтіретін факторлар бар.  Сонда да, 
John  Ryan  зерттеу  жобасына  сүйенсек,  Digital 
Signage  жүйесін  пайдаланғаннан  кейін  орын 
алған,  мынадай  қызықты  ақпараттарға  назар 
аударуға болады:
 ▪ 100% — банк ұсыныстарын толық түсіну 
көрсеткіштерінің өсімі;
 ▪ 89% — банк клиенттері тарапынан түсетін 
ақпараттардың өсімі;
 ▪ 20–97% — жарнамадағы банк өнімдерінің 
сатылуының өсімі; 
 ▪ 90%  —  жеке  шоттардың  ашылуының 
өсімі; 
 ▪ 83% — банк бөлімдеріндегі кезекте зерігіп 
тұрған клиенттер санының төмендеуі.
Жыл  сайын  John  Ryan  зерттеу  командасы 
Digital Signage жүйесін өз тәжірибелерінде қол-
данатын Еуропаның ең үздік банктерінен сауал-
нама  (Digital  Signage  Survey)  алады.  Бұл  шара 
Digital  Signage  ақпараттық  жүйесінің  қанша-
лықты тиімді екеніне көз жеткізу үшін жасалы-
нады. Нәтижесінде, АҚШ еліне қарағанда (37%), 
Еуропада Digital Signage құрылғысы банктердің 
60%  –нда    орнатылған.  Әлем  банктері  Digital 
Signage маркетинг тәсілін теледидарлар арқы-
лы  емес,  клиенттер  шешім  қабылдайтын  банк 
бөлімдерінде белсенді қолдануда. 
Бірақ  та,  әлем  банктерінің  маркетинг  ая-
сындағы  жаңалықтарына  қарамастан,  Қазақс-
тандық банктер бұл тәсілден әлі күнге тысқары 
жүр.  Оның  басты  себебі—  «жұмсалған  қара-
жаттың ақталмай қалу қаупі» деген қорқыныш, 
сонымен  бірге,  әлемдік  дағдарыстың  қаржы-
лай  туғызған  қиындықтары.  Алайда  еліміздегі 
бүгінгі күндері енген жаңа банктік қызметтерді 
назардан  тыс  қалдыруға  да  болмайды.  Қа-
зақстандағы  нарықтық  экономикаға  көшумен 
байланысты  банк  жүйесiнде  ұлттық  экономи-
каның өзге секторларымен салыстырғанда ай-
тарлықтай өзгерiстер болып жатқаны баршаға 
аян.  Банк  жүйесiн  реформалау  қажетiлiгi  рес-
публикамыздың  дамуының  сапалы  және  жа-
ңа  деңгейіне  жетуiнiң  қажеттiлігiнен  туындап 
 
10
20
21
4
4
5
14
12
5
6
биржадағы ақпараттар
банктің корпоративті иммиджі
банк өнімдерінің жарнамасы
банк қызметкерлеріне арналған 
хабарламалар
интерактивті хабарламалар
жергілікті аудан жаңалықтары
теледидар және интернет
жаңалықтар мен ауа‐райы
банк қызметкерлерінен арнайы 
келген хабарламалар
тағы басқалары
1-сурет. Коммуникациялық стратегия: банк клиенттеріне арнайы дайындалған көрсетілімдер
Ақпарат көзі: John Ryan 2011 European Digital Signage Survey қорытындылары

205
отыр.  Нарықтық  экономикаға  көшкен  жылдар 
аралығында  Қазақстанның  банк  жүйесi  ре-
формалаудың ұзақ әрі қиын кезеңiнен өтті. Бұл 
аралықта  отандық  банк  жүйесiнде  тек  сандық 
емес,  сапалы  да  өзгерiстер  болғанына  күмән 
келтірмейміз. Мәселен, сан алуан карточкалар 
мен смс-хабарлама банкингі, интертет-банкинг 
немесе  автоматтандырылған  төлемдерге  ар-
налған терминалдар отандық банк нарығының 
басты  жаңалықтары  болып  табылады.  Бірақ 
бұл  жаңа  өнімдер  мен  қызметтерді  жергілікті 
халыққа жоғары дәрежеде жеткізу үшін заман 
талабына  сай  ақпараттық  технологияларды 
қолдану керек. Ол технологиялар көп қаражат-
ты  қажет  еткенімен,  берер  табыстары  да  мол. 
Сол себепті, әлемдік үздік банктер қатарына ену 
үшін  қазіргі  таңда  отандық  банктер  пайданың 
көзін өздеріне ұтымды инвестициялардан іздеуі 
қажет. Ол үшін бүгінгі нарық заманында бәсе-
келестерді басып озу үшін тұтынушылардың сұ-
раныстары  мен  талаптарын  жақсы  білу  қажет.
Ал  Digital  Signage  сынды  ақпараттық  құрылғы 
—  мақсатқа жетудің барынша тиімді әрі үлкен 
мүмкіндігі.
Деректер:
1.  Иванов В., Угрына В., Банки и клиенты: вне времени и расстояния // Банковские технологии, 
№ 5, 2003
2.  Robert  E.  Braun,  Guide  to  Selling  Products  and  Services  for  Financial  Institutions:  Products, 
Service, E-Banking// Loose-leaf – January, 2006
3.  Чумак Н.В., Новое в маркетинге финансовой розницы // Методикалық журнал, № 4, 2011
4.  FDIC Consumer News: “A shoppers Guide to bank products and services”, 2010
5.  Dwight S Ritter//Relationship Banking: Cross-Selling the Bank’s Products & Services to Meet Your 
Customer’s Every Financial Need, second edition//Probus Publishing Co.,2009

ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ 
МӘДЕНИАРАЛЫҚ ҚАРЫМ-
ҚАТЫНАСТАР
МЕЖКУЛЬТУРНЫЕ 
КОММУНИКАЦИИ В УСЛОВИЯХ 
ГЛОБАЛИЗАЦИИ
INTERCULTURAL 
COMMUNICATION IN THE 
CONTEXT OF GLOBALIZATION
6

208

209
Trinity of languages
In  the  17-18  centuries  Great  Britain  played  a 
leading role, and English was the language of the 
dominant  colonial  power.  In  the  18-19  centuries 
English became the language of the leader of the 
industrial  revolution  .In  the  20th  century  thanks 
to  economical  development  of  the  USA  English 
became  the  language  of  international  economic 
relation.  As  a  result,  English  predominates  in  in-
dustry  and  politics,  contributing  to  its  spread  to 
other areas of public life - media, advertising, cin-
ema, sound recording, transport and communica-
tions. If it happened that the economic and mili-
tary power of the U.S. has been chattered it would 
inevitably affected on the status of the language. 
Millions of people who speak English in order to 
have access to the achievements of the powerful 
state,  would  look  the  other  way,  and  if  this  new 
political  magnet  used  a  different  language,  they 
would changed quickly their language preferences. 
In different periods of human development, many 
languages have been favorites and had to go away 
into oblivion. Now it is time of English. Luckily, its 
grammatical structure and lexical features are cor-
responded to current needs of technocratic civili-
zation. By unhappy coincidence for others, these 
processes have coincided with globalization, leav-
ing them no chance to have such universal impor-
tance. Let consider the data of»map of cultural mi-
gration» - Voices of the World. Here are 10 of the 
most  spoken  languages  in  the  world  (in  millions 
of informants): Chinese (Mandarin) - 885, English 
- 322, Spanish - 266; Bengali - 189, Hindi - 182; 
Portuguese - 170; Russian - 170, Japanese - 125, 
Germany - 98, Chinese (Wu dialect) – 77
Today there are about 1.5 billion people who 
speak English.
In  themessage  to  2007,  «New  Kazakhstan  in 
the  new  world,»  NursultanNazarbayevsuggested 
a  project  «Trinity  of  languages.»  Along  with  the 
moral development of people in Kazakhstan, this 
project  was  selected  as  a  separate  direction  of 
domestic  policy.The  president  said:»Kazakhstan 
should be interpreted in the world as a highly ed-
ucated country, with population which uses three 
languages.  They  are:  Kazakh  -  official  language, 
Russian language - as the language of internation-
al communication, and English - the language of 
successful integration into the global economy.»
In  a  multi-national  developing  Kazakhstan,  a 
trinity  of  languagesis  one  of  the  essential  factor 
in consolidation of the social and national agree-
ment in the independent country.
Today English language opens a window into a 
big global world with the huge flow of information 
and innovation, and we can say that it opens com-
pletely new doors into the future. Learning English 
language allows to study abroad in the best uni-
versities of the world and gives the opportunity for 
gaining  practical  experience  in  developed  coun-
tries  in  the  worldLearning  foreign  language  we 
reach new high levels and make a valuable contri-
bution into development of our country. Ability to 
speak English well - is a mandatory requirement 
for networking and doing business everywhere in 
the world. English is spoken all over the world. So 
we  can  say  that  it  is  a  language  of  future.  Every 
successful person has to learn this language be-
cause he knows that this is the beginning of a new 
day!
At  the  moment  English  is  developing  very 
quickly. A manwho wants to improve himself and 
to know himself in a new side, aims at feature of 
novelty. Of course it isa knowledge of language.
In our country, thistheme is very important. All 
the more this is the age of new discoveries.
There are many different ways of learning lan-
guage. For example: there are a lot of English lan-
guage  training  schools.Peoplewho  cannot  study 
there,have an opportunity to have online lessons. 
Except  of  that,  at  the  moment  everyone  has  in-
ternet  access  .Information  flows  in  the  Internet 
in English. This is also one of the keys to develop 
language skills. Another big advantage of online 
lessons is you can use them without payment. And 
the easiest way is at least to learn 20 wordsa day. 
The richer your vocabulary, the richer your speech.
This is the main aspect of the business.
But, there is a big problem!  Let handle it...
According  to  many  politicians  and  experts  in 
Kazakhstan  the  role  of  the  Russian  language  is 
higher than the state one. Nobody will argue with 
this, because it is true. Perhaps the problem is that 
for many years in Kazakhstan English has not be-
ing  taught  in  Kazakh    In    some  Kazakh  schools, 
whetherthey are located in the countryside or in 
the  city,  English  language  was  not  taught  in  Ka-
zakh.  And  it  so  happened  that  children  did  not 
master  Russian  language,  even  begin  to  under-
stand his mother tongue, the child begins learning 
a foreign language in Russian. This situation was 
not only in schools but also in universities.
As our president of State says: «The proportion 
of Kazakhs who speak Russian will be at least 90% 
in  2020.The  share  of  the  population  who  speaks 
Адилбеккызы А.
МАБ, «Оценка», 1курс, г. Алматы
Научный руководитель: 
Люткова Н. Г.

210
English will be 10% in 2014,by 2017 - 15%, 2020 
- 20%. Proportion of population that owns three 
languages (Kazakh,  Russian  and English)  in 2014 
will be 10%, by 2017 - 12%, by 2020 - 15% «
Thus,  beg  the  following  questions:”Does  the 
development  of  English  threaten  Kazakh?”  and 
“Whether it will be the third language in our coun-
try?” On the first question there are a lot of de-
bates.They  say  thatyoung  people  speak  English 
better  than  their  native  Kazakh.  However,  many 
experts believe that learning English will develop 
Kazakh language.
If we consider the second question, I think eve-
ryone answers «Yes! » without doubt.
Today  in  Kazakhstan  the  question  of  a  third 
language is- the sphere of free choice of citizens. 
The  right  choice  is  personal  for  every  citizen  of 
Kazakhstan, which will be linked to vital strategy. 
Perhaps  representatives  of  small  ethnic  groups 
will try to maintain their native language. It is the 
first language for them, then Kazakh and Russian 
- that is typed 3 languages. Of course, the degree 
of knowledge of all three languages will be differ-
ent. Along with English, the urgent language for 
development of economic ties and knowledge is 
Chinese.
For  example,  the  International  Academy  of 
Business  (IAB)  teaches  students  in  Kazakh,  Rus-
sian,  English,  Chinese  and  Spanish  languages. 
There  is  a  big  adoption  of  trilingualism  environ-
ment. In particular, all activities are conducted in 
three languages.
The  President  of  Kazakhstan,  NursultanNaz-
arbayev, has approved the State program of de-
velopment and using languages in the Republic 
of Kazakhstan for 2011-2020.
State  program  of  development  of  languages   
will be implemented in three phases. In the first 
phase, for the years 2011-2013, it is assumed a 
complex of measures aimed at the improvement 
of  the  legal  and  methodological  framework  of 
the  continued  operation  and  development  of 
languages.
In  the  second  phase,  which  will  be  in  the 
years 2014-2016, is planned to implement a set 
of practical measures for the introduction of new 
technologies and methods in study and applica-
tion of state language, as well as the preservation 
of linguistic diversity
In the third stage - 2017-2020 years – it will 
consolidate the results achieved through the sys-
tematic monitoring of the degree of relevance of 
state  language  in  all  spheres  of  public  life,  the 
quality  of  its  proper  application  and  proficien-
cy  in  further  maintaining  the  position  of  other 
languages.
The  question  about  the  role  of  bilingualism 
and  trilingualism  in  human’s  life  and  society  as 
a whole is relevant, as shows researches this field 
of study, and the possibilities of a bilingual and  
trilingual person incomparably more than mono-
lingual  opportunities,  and,  therefore  bilingual 
and  trilingual  personality  is  more  demanded  in 
today’s society.
Sources:
1.  http://ru.wikipedia.org/
2.  http://www.quorum.kz/ab/news/socium/30092011123337
3.  http://www.neotech.kz
4.  http://www.rusnauka.com
5.  Бодуэн де Куртенэ И.А. О смешанном характере всех языков // Бодуэн де Куртенэ И.А. Из-
бранные труды по общему языкознанию. - М., 196

211
Мемлекеттік тілде бизнес терминдердің  
жасалу жолдары
Қазақстан Республикасының нарықтық эко-
номикаға  көшіп,  бизнестің  дамуына  байла-
нысты мемлекеттік тілде жаңа бизнес термин-
дер  жасалып,  қалыптаса  бастады.  Олардың 
қолданыс аясы күн өткен сайын кеңейіп, тіпті 
күнделікті  тұрмыста  жиі  еститін,  қолданатын 
сөздерге  айналды.  Экономика  мен  бизнестің 
жекелеген салаларын жетілдіру үшін олардың 
терминдер жүйесін саралап, зерттеудің маңы-
зы  зор.  Өйткені  терминсіз  ғылыми  ой-пікірді 
өрбітуге, дамытуға болмайды. Термин – ғылым 
саласының даму сатысын, деңгейін пайымдау-
ға көмектесетін негізгі көрсеткіштердің бірі.  
Термин дегеніміз – ғылым мен техниканың 
арнаулы бір саласында қолданылатын арнайы 
лексика [1, 11]. Яғни, ол заң жүзінде бекітілген 
ұғым атауы. 
Зерттеуші  Ө.  Айтбаевтың  айтуы  бойынша 
терминдер  әлеуметтік  өмірдің  қатынас  құра-
лындық  қажетін  өтеп  отырғандығы  даусыз. 
Яғни, терминсіз сөз қолданыс болмайды. Білім 
беру, білім алу, ақпарат алмасу, ғылымдар жү-
йесінің дамуы терминсіз жүзеге аспайды.
Ал  терминдер  қандай  болуы  қажет?  Тер-
миндер қатарына қандай сөздер қабылданады 
деген  сұраққа  жауапты  А.  Байтұрсынұлының 
қағидаттарынан  бастау  қажет.  Себебі  қазақ 
терминологиясы  А.  Байтұрсынұлының  зерт-
теулерінен басталады. Өйткені ол өзі жүздеген 
термин жасап, оларды қолданысқа енгізіп, ұлт 
тілінде  термин  жасаудың  үлгісін  көрсетті  [2, 
28].  Оның  қаламынан  туындаған  терминдер 
әлі күнге дейін қоладныста. Олардың ғылыми 
қағидаттарға негізделіп жасалғандығын дәлел-
деп  жату  артық.  Себебі  олар  уақыт  сынынан 
өткен.
Ұлттық  ғылыми  терминологияның  негізін 
қалаған А. Байтұрсынұлы мынадай негізгі қағи-
даттарды ұсынды:
1.  Ең алдымен термин ретінде ұғым мағы-
насын толық беретін қазақ сөздерін алу.
2.  Ондай  сөздер  қазақ  тілінде  болмаған 
жағдайда оларды туыстас тілдерден алу.
3.  Жаппай қолданылатын әлемдік термин-
дер қолданыла алады, бірақ олар қазақ 
тілінің  табиғатына сәйкес өзгертілуі қа-
жет.
4.  Қазақ  тілінің  табиғатына  сәйкесейтін 
барлық өзге тілдердің сөздері дәл қазақ 
айтылуына өзгертілуі керек [3, 39-40].
Термин қандай болуы керек деген сұраққа 
Ө.  Айтбаевтың  еңбектерінен  мынадай  жауап 
алуға болады:
Терминдер  алдымен  дәлдікке,  қысқалыққа, 
жүйелілікке ие болуы керек. 
Ш.  Құрманбайұлы  анықтасына  сәйкес  тер-

жүктеу/скачать 4,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: