Международная Академия Бизнеса материалы VI международной студенческой научно-практической конференции «Молодые акулы бизнеса»

224
действие: старшекурсники желают удачи, а для 
других – это имеет важное значение. Да, снача-
ла сталкиваешься с трудностями в учебе, у тебя 
не  так  уж  много  друзей.  Но  после  «Посвяще-
ния» почти каждый становится близким. Обще-
ние  налаживается,  настроение  улучшается,  а 
тут и к большой научной работе недалеко. Ког-
да наступают каникулы и заканчивается зимняя 
сессия, студент может вздохнуть полной грудью 
и расслабиться. Для третьего курса третий год 
не так банален. Он должен пройти традицион-
ный  студенческий  фестиваль  под  названием 
«Меридиан» или «Экватор», который символи-
зирует середину студенческой жизни.
Как  ни  странно,  но  многие  не  слышали  об 
этой  традиции  или  еще  не  знают.  Некоторые 
знают  только  то,  что  когда  суда  прибывают  к 
экватору, моряки прыгают в воду, чтобы запом-
нить  это  момент.  Молодые  студенты  делают 
проще – никто не будет прыгать в воду, а если 
кто- то хочет подмокнуть, то вперед к ближай-
шему крану.
В  это  время  есть  возможность  хорошо  от-
дохнуть  на  вечеринке,  можно  подвести  итоги 
прошедших лет, посмеяться над теми момента-
ми, когда было страшно идти на первый и по-
следний экзамен. На празднике часто обмазы-
вают пастой тех, кто спит, затем устраивают им 
аттракцион «Огненные пятки», для этого обли-
вают пятки духами, затем зажигают. Нет боли, 
нет ожогов, так как кожа на пятке плотная. На-
стоящий студент всегда найдет шанс провести 
хорошо время. Но не всегда есть время на под-
готовку к сдаче экзаменов. И тут, не помешало 
бы  попросить  помощи  у  «Шары».  Оказалось, 
звать удачу самый известный студенческий об-
ряд. Так, например, студенты политехнического 
киевского  университета,  зовут  «Шару»,  когда 
стрелки  часов  бьют  ровно  в  полночь.  Очень 
важно,  не  забывать,  чтобы  ровно  в  полночь, 
надо  открыть  окно,  а  затем  сильно  крикнуть: 
«Приди ко мне, Великая Шара!». Те, кто оказал-
ся  во  время  сессии  у  студенческого  городка, 
не завидуют тем, кто кричит из окна. Если ка-
жется, что экзамен будет не из легких, можно 
попытаться  выйти  во  двор  в  платье  или  же  в 
кальсонах,  и  прокричать  «О  Шара».  Студенты 
Национального института кафедры философии 
советуют так делать для привлечения удачи [3]. 
В этом же университете есть и другой обычай: 
передсессией  сооружают  небольшой  престол. 
Любой, желающий успешно сдать сессию, дол-
жен что-нибудь принести. Это может быть что 
угодно:  жвачка,  мелочь,  пачка  сигарет  и  т.  д. 
Студенты могут собрать все, что там есть, толь-
ко после окончания экзаменов.
Студенты гуманитарных факультетов молят-
ся на святого Нестора, первого летописца Ки-
евской Руси. Многие старшекурсники факульте-
та  журналистикипосещают  реликвии,  которые 
находятся  в  подземельях  Киево-Печерского 
монастыря. Считается, если посетил это место, 
то    учеба  становится  проще  и  более  занима-
тельной.  Экономисты,  например,  ставят  мет-
лукверху. Некоторыйстудентинститута имени Т. 
Рыскулова рассказывал, что такой обычайпри-
носит успех.Надо вечером доэкзаменасобрать 
на зачетную книжку малуюгорсточкумусора, а 
наутро до выходом , поставить метлу кверху.
Студенты  физкультурного  института  сдела-
ли наблюдение и выяснили - зачет по физиче-
ской  подготовке  помещать  первым  не  нужно, 
так как набегаешься потом. Обряды с зачетной 
книжкой  проводятся  и  после  просьбыу  «Ша-
ры». Промолвитьтайные слова, необходимопо-
казать местоположениев зачетке.
Во  всем  мире  есть  такая  традиция  до  эк-
замена; не сбривать бородуи не мыть голову. 
Есть и те, которые после успешной сдачи экза-
менов , снова одевают ту же одежду на другой 
день. В день  экзамена, никто не моет тарелки. 
Еще  одна  примета,  если  хочешь  получить 
хорошую оценку по экзамену, надо подержать-
ся за того, кто только что успешно сдал экзамен. 
После  чего  необходимо  сделать  крест  указа-
тельным и средним пальцем, дабы не сглазить. 
Но можно также и списать у друга. Правда то, 
что  традиции  содействуют  создавать  дни  сту-
дентов легче, рассуждатьнелегко, а сделать ее 
намного интереснее, живее – да [4].
Необходимость  зарождения  внутривузов-
ской  традиции  в  МАБ  заключается  в  том,  что 
это станет прыжком в культурном развитии мо-
лодежи Казахстана. Так как в казахстанских ву-
зах отсутствуют свои культурные традиции по-
священия в студенты. На наш взгляд, подобные 
традиции сплотят и объединят студентов МАБ.
Лабораторией  Межкультурных  коммуника-
ций было проведено исследование, целью ко-
торого является разработка и введение внутри-
вузовской традиции в МАБ. Для чего мы про-
вели исследование. В анкетировании приняли 
участие 300 студентов; из них 200 студентов 1- 
го курса и 100 студентов 2- го курса.
Под руководством доц. Шахгулари В. В. не-
посредственное участие в этом процессе при-
няли  участие  авторы  данной  статьи.  Многие 
традиции  были  использованы  из  книги  Б.  Ка-
ирбекова «Национальные обычаи и традиции. 
Казахский этикет».
Необходимость  введения  традиций  в  МАБ 
заключается в том, что ни в одном казахстан-
ском вузе нет внутривузовских традиций. В на-
шей статье мы затронули традиции, касающие-
ся непосредственно «Посвящения в студенты». 
Бытует  ошибочное  мнение,  что  стереотипное 

225
посвящение в клубе является традицией, на са-
мом  же  деле  это  лишь  обыденное  мероприя-
тие, проводимое во всех вузах страны. Данной 
статьей  мы  хотим  предложить  новшество  для 
казахстанских  вузов,  в  частности  для  Между-
народной  Академии  Бизнеса,  то  есть  связать 
«Посвящение в студенты» с традициями и обы-
чаями  казахского  народа  и  с  историей  горо-
да.  Следуя  из  вышесказанного,  Лабораторией 
Межкультурных Коммуникаций было проведе-
но анкетирование.
Вопросами анкеты оказались:
1)  Традиция,  связанная  с  историей  города 
Алматы.  Мы  предлагаем  для  «Посвяще-
ния в студенты» высаживать саженцы де-
ревьев в городе с целью восстановления 
былой  красоты  города  Алматы.  В  буду-
щем создание аллеи МАБ.
2)  Обряд,  взятый  из  казахских  народных 
традиций, Тұсаукесер (перерезание пут). 
Этот  обряд  проводится  для  того,  чтобы 
ребенок, который самостоятельно и уве-
ренно  стоит  на  ножках,  быстрее  пошел. 
Так же как и студент, делающий первые 
шаги во взрослую жизнь
3)  «Ақ  жол».  Шествие  первокурсников  по 
белому полотну ври входе в МАБ. Что оз-
наменовывает  их  гладкую  и  чистую  до-
рогу, ведущую к знаниям.
4)  Обряд заимствованный из древней тра-
диции  казахов  Шілдехана.  Пир,  посвя-
щенный первокурсникам. Первокурсник, 
вкусив национальные кушанья и напитки 
до полуночи, пополняет ряды студентов 
Международной Академии Бизнеса.
5)  Крещение абитуриента в студенты соле-
ной водой. Право осветить новобранцев 
предоставляется  старшекурсникам,  они, 
обливая будущих студентов соленой во-
дой  и  произнося  напутственные  слова, 
посвящают их в студенты.
6)  «Ант»  -  присяга,  клятва  первокурсника 
Международной  Академией  Бизнеса. 
Знак  ручательства,  выражение  доверия. 
Обещание,  несмотря  не  на  что,  гордо 
нести  звание  студента  Международной 
Академии  Бизнеса  и  вопреки  всему  не 
отступаться от светлой цели- учения.
7)  Посвящение в студенты через силу Огня. 
Разжигаются костры по обе стороны до-
роги, пройдя по которой первокурсника 
ожидает успех в учебе и светлый жизнен-
ный путь.
8)  Посвящение  в  студенты  через  танец  с 
многовековой историей «Қара жорға».
9)  «Шашу»  -  осыпание  первокурсников 
конфетами с легкой руки старшекурсни-
ков.
10)  Другое.
По  результатам  исследования  выяснилось, 
что студенты МАБ заинтересованы в создании 
собственной традиции. Это объясняется их ак-
тивностью  в  процессе  анкетирования.  Резуль-
таты  представлены  в  виде  диаграммы  (смо-
треть диаграмма 1 и 2).
По итогам проведенного опроса традицию, 
которую  поддержало  большее  количество 
студентов,  стала  идея  создания  «Аллеи  МАБ». 
Респондентам-студентам 1 и 2 курсов предла-
галось распределить традиции в порядке воз-
растания,  то  есть,  распределить  традиции  по 
важности от 1 до 12, 1 место набирало 12 бал-
лов, и 12 место 1 балл соответственно. Из 300 
респондентов за традицию «Аллея МАБ» было 
отдано 874 балла, «Ақ жол» - 850, « Шілдехана» 
- 844, «Ант» - 768, «Огонь» - 653, «Тұсаукесер» - 
620, «Қара жорға» - 586, «40-й день» - 558, «Со-
леная вода» - 536, «Асар» - 493, «Некесу» - 478.
Изучение данного вопроса долгая и кропот-
ливаяработа,  потому  каккаждодневныеотно-
шения как межличностные, так и международ-
ные, находятся в процессе изменения.
Становясь  участниками  любого  вида  меж-
культурных  контактов,  студенты  взаимодей-
ствуют  с  другими  культурами,  которые  суще-
ственно различаются между собой.
Основная  преграда,  которая  препятствует-
верному и успешному решению этой пробле-
мы заключается в том, что мы воспринимаем 
прочиеуровни  культур  при  помощи  культуры, 
которая  принадлежит  нам,  следственно,наши 
наблюдения и выводынаходятся в пределах ее 
границ.  С  огромным  затруднением  мы  созна-
емзначимостьслов, дел, нехарактерные для нас. 
Наши взгляды и идеи предотвращают межкуль-
турное  общение,  и  их  нелегко  разобрать,  по-
скольку это бессознательное движение.
Тем не менее, эта тематика универсальна и 
интересна. Мы разобрали основные моменты-
данной статьи, фокусирующиеся на фундамен-
тальных понятиях, типах и теориях межкультур-
ной коммуникации.
В заключение статьи можно сделать вывод 
о том, что:
 ▪ формирование  межкультурной  компе-
тентности  студента  университета  до-
вольно эффективно при внедрении куль-
турной миссии университета;
 ▪ межкультурная  компетентность  студента 
университета  является  самым  важным 
результатом университетского образова-
ния, основным индикатором его качества 
в контексте глобальных тенденций инте-
грации образовательного пространства в 
современном мире;
 ▪ формирование  межкультурной  компе-

226
 
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
Категория 1
Аллея
Тусаукесер
Ақ-жол
Шілдехана
Сол. вода
Ант
Огонь
Қара-жорға
Шашу
Некесу
40-й день
Асар
 
Түсаукесер
8%
Ақ-жол
11%
Шілдехана
11%
Соленая вода
7%
Ант
10%
Огонь
8%
Қара жорға
7%
Шашу
8%
Некесу
6%
40-й день
7%
Асар
6%
Аллея Маба
11%
Результаты анкетирования  в %  
тентности  студента  университета  вклю-
чает  сложное  понимание  «Родной»  и 
«Иностранной» культуры, воспитание то-
лерантности;  способности  моральной  и 
духовной ориентации в обществе; овла-
дение языком, этикетом, невербальными 
средствами общения иной культуры.
Диаграмма 1. Результаты выбора студентами традиции МАБ
Диаграмма 2. Результаты выбора студентами традиции МАБ в процентом соотношении
Источники: 
1.  http://mirknig.com.
2.  http://www.countries.ru/library/terms/trad.htm.
3.  Каирбеков Б. Национальные традиции и обычаи. Казахский этикет. –Алматы, 2012. – 107 с.
4.  Самовар Л. А., Портер Р. Е. Межкультурная коммуникация. - Нью-Йорк, 2003. С. 110.

227
Шәкәрімнің адам мұраты
Шәкәрімнің  адам  мұраты  жайлы  шығарма-
ларын қарастыра келіп мынадай екі жағдайды 
анықтадық:  біріншіден,  өз  заманының  саяси-
әлеуметтік  жағдайларына  байланысты  білім-
нен,  биліктен,  бостандықтан  айрылып,  надан-
дықтың,  қанаушылықтың  салдарынан    еркін-
сүйгіштік  сезім,  жалпыхалықтық  дәстүр  ұмы-
тылып,  рухани  құлға  айналған  халқын,  оның 
мәңгүрт  адамын  Шәкәрім  Құдайбердіұлы  жа-
ны  егіле  отырып  бейнелейді.  «Елге  көнсем,  ақ 
жолдан адасамын», «Партия адамдары»,«Жыр-
ларым»,«Қазақтың  жаманы  болмас»,  «Қулар» 
«Мал жимақ», «Жұрт не десе, үй десін», «Қырық 
жылдан өтіп жасым», «Жолама қулар маңайға», 
«Насихат»,  «Шын  бақ  қайсы?»,  «Күншіл  кім?», 
«Епті тышқан бидайды таси берген», «Мен қор-
қамын,  қорқамын»,  «Сынатарсың  өзіңді»,  «Ей 
көп  халық»,т.б.  қырыққа  жуық  өлеңдері  мен 
«Әділ-Мария»  прозалық  шығармасында  алыс-
тағы  патшаға  бодан  болған  ұлттың  көзге  ілін-
бейтін  көп  кіріптарының  біріне  айналған,  өз 
елінің мемлекеттік мәселелері мен қабылдана-
тын  шешімдерінен  қалыс  қалған,  мемлекеттің 
өз азаматынан жаттанған, бар билік халық қа-
мынан көрі жеке басын күйттеген қазақтың бай 
атқамінерлері мен отарлаушы орыс чиновник-
терінің қолына тиген заман, патриотизм орнын 
космополитизм  басып,  ұлттық  бостандықтың 
жойылып,  жеке  бас  бостандығының  азайып, 
қоғамдық өмірдегі жеке адам мәнінің төменде-
ген кезі көрсетілген. Шәкәрім «Тойымсыз нәпсі, 
тұрақсыз дүние», «Адамның ең жақсысы», «Ата-
дан  қалған  ақ  сауыт»,  «Ойлансын  ұлан  болса 
сөз ұғарлық», «Ескіден қалған сөз теріп», «Ғай-
садай жан беретін таңның желі», «Айна қойдым 
алдыма»,  «Қазақ»,  «Тағы  сорлы  қазақ»,  «Қош», 
«Адам  немене?»,  «Партия  қуған  өңкей  қырт» 
өлеңдерінде ұлттық сезімнің, азаматтық жауап-
кершіліктің  жоғалып,  адамға  құрмет,  еркіндік, 
батылдық, адалдық сияқты адамшылық қасиет-
тердің  құны  жойылып,  тұлғалық  бастаманың 
ыдырауына аландаушылық білдіреді.
Қазақ даласындағы бұл құбылыс ғылым мен 
өнер  саласында  да  айтылып,  жазылып  келді. 
Абайдың «Мәз болады болысың», «Интернатта 
оқып  жүр»  өлеңдері,  А.Байтұрсыновтың  «Қы-
рық  мысалы»,  М.Әуезовтың  «Қорғансыздың 
күні»,  «Жуандық»,  «Жетім»,  «Барымта»  әңгіме-
лері, Б.Майлиннің «Күлпаш», «Түйебай» әңгіме-
лері,  «Шұғаның  белгісі»  повесі,  М.Дулатовтың 
«Оян  қазақ!»  жинағында,  С.Мұқановтың  «Сұ-
лушаш»  романы,  «Батырақ»  поэмасында,  т.б. 
шығармаларда  бойында  білімі,  қолында  өнері 
жоқ,  сенер  өкіметі,  қорғар  заңы  тағы  жоқ  қа-
зақтың  бәрі  бірдей  байы  да,  кедейі  де  -  тұтас 
бір  ұлт  әлеуметтік  қорғансыздар  жағдайына 
қойылғандығы, осыдан келіп оның өкілдерінің  
бipi   одақтас күш, қорған іздеймін деп басқаға 
құл болып жатса, екіншілері бас қорғау секілді 
табиғи инстинкт  билеп тіршілік, бақ таласына 
кipiciп, қиянатшылдық, зорлықшылдық, бәсеке-
лестік күресіне тартылғандығы арқау болған.
Екіншіден,  Шәкәрім  eкi  жақты  қанау  мен 
құлдырауға душар болып, табиғаты ішкі қайшы-
лықтарға толған қоғамға, адамға - дәру, шешім 
ретінде өзінің адам мұратын үлгі етіп - рухани 
тоқырауды  тұлға  тұтастығына,  ал  оны  өз  ке-
зегінде жеке адамның рухани бостандығы мә-
селесіне әкеліп тірейді.
Ойшыл  өзi  арман  еткен  адам  мұратын    iзгi 
қасиет,  азаматтық  қыр-сипаттардан  сомдады. 
Күрделі  этикалық  мәселелерді  қамтып,  қисын-
ды философиялық жүйе жасайды.
Шәкәрімнің адам мұратының негізгі сипаты-
на келетін болсақ ойшыл адамшылықтың басы, 
азаматтықтың белгісі деп еңбекқорлықты атай-
ды.  Сондықтан  Шәкәрімнің  армандағаны  -  ең 
алдымен - еңбексүйгіш адам.
Еріншектен - салақтық, 
Салақтықтан - надандық... 
Бірінен - бipi туады, 
Жоғалар сүйтіп адамдық [1].
Өзін-өзі  жеңіп,  жалқаулыққа  бой  алдыр-
май,  тәннің  емес,  жанның  тілегін    бipiнші  қо-
йып әдеттенген адам ғана - азамат. Әркімнің өз 
өмірін ойдағыдай  өткізуі - өз бойын билеуден 
басталмақ.
Шәкәрім  -  зор  пайым,  асқан  парасат  иесi. 
Ауыл  байының  жағдайын  түсініп, кедейге де 
жаны  ашып ықылас көрсеткенмен құр «аттан-
дап»  ешкімнің  сойылын  соққан  емес.  Әділетті 
ғана  жақтап,  «нашардың  мұңын,  жуанның  зұ-
лымдығын  қанша  айтсақ  та  ұғушы  аз»,    деп 
налиды.
Адамшылық  қасиеттерде  де  солай.  «Жан 
мақсұты  -  ар  мен  адал  еңбек»1  болғанымен, 
«еңбектің де еңбегі бар. Орнына    жұмсалма-
ған еңбек, зұлымдыққа жұмсалған ақыл  - отқа 
түскен көбелекпен бip есеп».
Еңбек,  Шәкәрім  түсінігінде  абстрактылы 
процесс  емес,  ең  алдымен  ол  адам  жанына 
нәр беретін, рухын ұштап, тәнін шынықтырып, 
Рақымбаев С.Қ., Алқожаева Б.Ж.
ХБА, «Қаржы», 2  курс, Алматы қ.
Ғылыми жетекші: 
Абдрасилова Г.З., ф.ғ.к.,ХБА доценті

228
ризығын молайтатын еңбек. «Атымтай жомарт 
көп мал сойып, кәріптерге тамақ, киім таратып, 
оған келмегендерді өзi іздеп шығыпты», - дейді 
араб әлемімен үндес Шәкәрім аңызы. «Үстінде 
қырық жамау шекпені бар отын жиып жүрген 
адамды  кездестіріп,  неге  Атымтай  жомартқа 
бармағанын  сұрағанда,  ол:  «Мен  бүгін  қатын-
баламды  тойғызарлық  отын  тердім.  Енді  анау 
отырған  ақсақ  шал  үшін  отын  алып  жүрмін. 
Дені  сау  адамды  Атымтай  асырап,  тіленшілік-
ке  салып  жібермесін.  Кем-кетікке  қарассын! 
Атымтай малмен мырзалық қылады, мен еңбек 
теріммен мырзалық қыламын, қайсымыз мырза 
екенімізді Атымтай өзi сынасын»,  - депті» дейді.
«Ең  алдымен  барлық  адамды  адал  еңбек 
ететін жолға салу керек, - дейді Шәкәрім өзінің 
жаман  әдеттерден  құтылу  айласында      жаз-
ған   «ар білімі» жобасында. - Ол үшін  көптің 
қалауымен  әкімшілік  басына      арлы,  ақылды 
адамдарды қойып,  сол адамдардың бұйрығы,     
ақылы          бойынша  туған,  туашақ  адамдарды, 
жастарды  қазына  қарауына  алуға  заң  шығару 
керек те,  ол заңды бұзғандарды жазалау керек: 
Оларға еңбек өнерін үйрету керек»;
Шәкәрім қиялшыл емес,  бос даурығып,  елді 
бірден тура жолға салып жіберемін
демейді. «Өйткені адамның бәpi бала болып 
ақылы  жай  толатын    болғандықтан,      сәнқой-
лық,   мақтанқұмарлықты   бipiнeн-бipi   көріп   
тәлім  алады. Өзін-өзі тексеріп, ол  әдетті қалды-
рып, таза ақылға билету әлденеше  мыңнан бі-
реудің қолынан келеді». Сөйтсе де нашарлықты 
баса айтып, шұқып көрсету арқылы өз мінін өзі 
жойып, халқын ілгерi жылжытуды мақсат тұтқан 
ойшыл ақын өз шығармаларында адам бойын-
дағы жағымсыз мінез, ic-әрекет, көріністерді әрі 
күйініп, әpi күлдіріп  сынайды.
Жалқаулық, көрсеқызар, ашу, мақтан,
Арамдық, өтіріктен ерте сақтан.
Күні бұрын жуытпа маңайыңа -
Есер, ecipiк, ынжықтық солар жақтан [2], 
- дейді Шәкәрім қандай жексұрын қасиеттер-
ден аулақ болу керек екендігін ескертіп. Аталған 
әpбip қасиетке ие болу - адамшылықтан төмен-
деп, белгілі хайуан түріне теңелу қаупіне әкел-
мек. Мысалы:
Еріншектің нeci артық өліктен де,
Көп мініп шабан тартқан көліктен де [3]
-десе,  мақтаншақты  жуан  мойын,  ала  көз, 
мүйізі  алай  бұқаға,  көрсеқызарды  маймыл-
ға,  ызақорды  қабаған  төбетке,  ішін  түземей, 
сыланып  сыртын  сылайтын  сәнқойды  әтешке 
теңейді.
Шәкәрім арман еткен, алаш азаматының бо-
йынан көрсем деген екінші    қасиет - өнерлілік, 
кәсіпкерлік. Ойшыл еңбексіз күн өткізуден, жа-
тып  ішер  жалқаулықтан,  әркімге  жалынышты 
болып,  көршігe  көз  сүзуден  құтқаратын  кәсіп 
меңгеруге  шақырады.  Ақын  азаматтық  жү-
ректіліктің    үлгісін  танытып,  шығармаларын-
да  өз  өмірін  жайып  салып,  балалық,  жастық 
кезіндегі  өз  кемшіліктерін  әжуалап,  әр  өнерді 
қуып  уақыт  өткізгеніне  өкініп,  артқы  ұрпаққа 
қателеспеңдер деп өсиет айтады. «Мұңды шал» 
«Құмарлық», «Өкінішті өмір» атты өлеңдерінде, 
«Мұтылғанның өмipi» дастанында сағым секілді 
баяны жоқ пайдасыз өнерді емес, тіршілікке ке-
ректі нақты кәсіпті игеру керектігін ескертеді.
Шәкәрімнің. үшінші арманы - білімді азамат. 
Білім  дегенде  өмірдегі  кұбылыстарға  қатысты 
дайын  жауаптарды  жаттап  алуды  емес,  зия-
лы мағынасындағы:     ақыл-парасаты,    білімі     
мен мінезі қатар қылыптасып, нені болса да са-
бырмен, ақылмен шешетін ойлы адам. 
Абай түсінігінде тұлға, азамат болудың шар-
ты  -  «нұрлы  ақыл,  ыстық  жүрек  пен  қайратты 
қатар ұстауда» болса, Шәкәрім азаматы «арлы». 
Бұл ойшылдың ең жоғарғы адамшылық сатысы. 
«Жоғарғы айтылған жаман әдеттерді жоюға бұ-
лар  жеткіліксіз  болғандықтан,...  «ар  білімi»  де-
ген білім оқытылуға керек. Бұл ғылымды ақыл-
ды  адамдар  ойластырып,  пән  ретінде  жазып, 
нәпсіні жойып, адам бойында жеке ардың қожа 
болып қалу жағын көздеу  керек. Адам  бойын-
дағы нәпсі  кеселі кетсе,  өзгесі оңай....»
«Ар  білімi»  -  деп,  «ар  білімі  нәпсі  кеселін 
жоюға  керек»  деп  атап  жазған  ойшыл,  «ар 
білімін» имандылықты, адамгершіліктің қалып-
тасуын, адам мінез-құлқының принциптері мен 
нормаларын  зерттейтін  этика  ғылымы  деген 
деңгейде қарастырады.
Сонымен, Шәкәрімнің «арлы азаматы»  жақ-
сы  мен  жаманның  жігін  ажыратып  қана  қой-
май,  сөз  бен  icтe  түзу,  әділ  жолдан  аумайтын, 
орынсызды айтпайтын, намысшыл азамат. Эко-
номикалық тұрғыда заман талабын, әлеуметтік 
қажеттілікті  сезінуші  (ол  тұстағы  қажеттіліктің 
алғашқысы - отырықшылыққа көшу), еңбекшіл 
кәсіпкер, табиғи әpi рухани дүниеде нық бекі-
ген, ішкі дүниесі біртұтас әpi азат, өмip жолын 
өзi  таңдап,  тағдырын  өзі  жасаушы,  жүрген 
жерінде әділет, ынсап, мейірім көрсетіп, жаман-
дыққа жол бермес білімқұмар тұлға.
Адамды жеке алып қарастырғандағы қасиет, 
іс-әрекет осылай болғанда адамдар арасында-
ғы  қарым-қатынастың  өзгеруі  туралы  мәлімет 
беретін «Мәнді сөздерін» қарастырып көрелік. 
«Мен зияны тиер деп күдіктенген кісіме жылы 
жүзбен күле қараймын. Мұным пішініммен айт-
қан өтірік. Адам баласы зиянкес болғандықтан, 
амалсыз  талай  осындай  іс  істеледі».  Немесе, 

229
«мен  тарыдай  жақсылық  қылсам,  таудай  зұ-
лымдығымды  жасырғалы  қылам.  Сөйтіп  жүріп 
адам атануға ұялмаймын». Бірінші жақтан сөй-
леу әдісін Шәкәрім ұнатпайтын істі бүкпей, тура 
сөзден тайқымай бетке айтатын ұрпақ заманы-
ның тарихқа айналып, тұлға тұтастығының ыды-
рап, іс пен сөзде сақтық қажет ететін, «екі қарап 
бір  шоқитын»  уақыт  шындығын  білдіру  үшін 
қолданған болуы керек. «Зор дұспаннан қандай 
сақтансаң, ұсақ жаудан сондай сақтан. Арыстан 
көрнеу келеді. Қара құрт пен шаян жасырынып 
шақса  да,  уыты  аса  зиянды».  «Сақ  адам  сан-
дығын  бекіте  алады.  Есті  адам  тілін  тия  алады, 
бірақ ешкім ойын тия алмайды». Адам осалды-
ғы - пендешілігі тағы да сөз болады: «Адамдар 
мал-мақтан үшін соғысып, өзі жек көретін өлім-
ге жанын тапсырады». Немесе «өтіріктен ынды-
нын  тия  алмаған  адам  арамдықтан  ындынын 
тия алмас», т.б.
Адамдағы  ой  бостандығы,  көңіл  тазалығы, 
рухани еркіндігі мәселесі Шәкәрімнің «Жастар-
ға», «Ашу мен ынсап», «Дүние мен өмip», «Мақ-
тау  мен  сөгіс»,  «Міндеу  мен  күндеу»,  «Піскен 
мен  шикі»,  «Мал  жимақ»,  «Жан  мен  дене  һәм 
көңіл», «Сен ғылымға», «Тумақ, өлмек -тағдыр-
дың  шын  қазасы»,  «Ескіден  қалған  сөз  теріп», 
«Cepігім  жалғыз  Әупіш  қасымдағы»,  «Анадан 
алғаш туғанымда», «Жас алпыстан асқан соң»,
«Тура  жолда  қайғы  тұрмас»,  «...  ға  жауап», 
«Мал да аяулы, жан да аяулы
болса егер», «Сұраған жанға сәлем айт», т.б. 
өлеңдерінде  карастарылады.  Абай  жазып  кет-
кендей,  жастардың  алды  орысша  оқи  бастаға-
нымен  «орыстан  оқыған  балалардан  да  артық 
жақсы  кici  шыға  алмай»,  ceбeбi,  «орыс  ғылы-
мын баласына үйреткен жандар соның қаруы-
мен тағы қазақты андысам деген»  заманда, дін 
көбейіп,  сенім  азайған,  рухани  тоқырау  мен 
рухани  бодандық  күш  ала  бастаған  шақта  бұл 
мәселенің қойылуы заңды да. Мұндай құбылыс 
етек  алып  кетсе  рухани  құлдықтың  нәтижесі 
қазақтың  этнос  ретінде  жоғалуына  әкелетінін 
түсінген ойшыл мәселені екі түрлі жолмен ше-
шуге  тырысады:  1)  не    түрлі  ілімге,  дінге  кеу-
десі ашық xaлықтың оларды ойсыз қабылдауға 
емес, нені болса да сын елегінен өткізіп-талғап 
игеруге, түпкі мақсатты аңдауға шақырса; 2) «өз 
жаныңа үңіл!» «нәпсіні тый!» «жан тілегін тың-
да!»  деу  арқылы  өз  ұлтыңның  орыс  ағайынға 
«рухани кірме» болу жағдайынан құтқарып, бip 
күндік қызықты емес, өз рухани-тарихи тегі мен 
ұлттық дәстүрін ойлатуға, еске салуға, жандан-
дыруға тырысады.
«Қайтқан шал» өлеңінде - өмірді күніне сан-
сыз керуен келіп-кетіп, сауда-саттық тоқтаусыз 
жүріп  жататын,  нені  іздесең  соны  табатын  ке-
руен  сараймен  салыстырып,  өзін  ондағы  көп 
қызыққа құмарланып жүріп жолдастарынан көз 
жазып  қалып,  кейінгілердің  әжуасынан  кейін 
қадірін  кетірмей,  кері  қайту  керек  екендігін 
түсінген жолаушыға теңеп, «қайта келмес қақ-
падан  әpi  өтер»  алдында  артта  қалғандарға 
өсиет-ескерту ретінде былай деп жазады:
Кейінгіге сәлем айт біз байғұстан,
Бұл сарайда көп екен бізгe дұспан.
Қызықтырып, қыздырып алдайды екен,
Бipeyi іштен болады, бipi тыстан.
Тегінде алдатады ескермесе,
Сырты асыл, іші қандай, тексермесе. 
Аларында бәрі алтын, жарқырап тұр,
Түбінде пайдасы не, деп көрмесе.
 Ұтқызған боп алады өзіңді ұтып, 
Байқамайсың қойғанын бітеу жұтып.
Кейінгінің қалмалық обалына 
Сонда мақұл боламыз бір құдайға[4] 
-депкейінгі      ұрпақ      алдындағы      жауап-
кершілік   сезіміне   жүгінеді.   
«Ал сондағы амал не?» деген сұраққа берер 
жауабы:
Олай емес, ойласаң талай мін бар,
Бұрын шын, аталы шын, анық шын бар.
 У берді ме сусын деп, су берді ме, 
Көзің жұм да жұта бер деген кім бар? 
Кім айтса да сынамай қойма, жаным, 
Ақылыңа сынатып ойла, жаным. 
Пәленшекем айтқан сөз дұрыс қой деп, 
Жүректің таразысын жойма, жаным. 
Тегіс тексер, аз көрсең, сыр мен сынын, 
Түзетуге именбе, тапсаң мінін.
Сынамасаң жақсының сөзін көріп, 
Талабыңды жоғалтар іштен сорып [5]. 
Сонымен,  Шәкәрімше,  рух  бостандығына 
жетудің әдістері, жолы: 
1)  еңбек; 
2)  өнер;
3)  жалпы білім; 
4)  «ар білімі». 
Шәкәрімше, рух бостандығына жетудің әдіс-
тері, жолы: 
1)  еңбек;
2)  өнер;
3)  жалпы білім;
4)  «ар білімі». 
Шәкәрім  өзі  армандаған  адам  мұратының 
философиялық  өлшемі  ретінде  «құба  төбел» 
ұғымын  ұсынды.  «Құба  төбел»  -  ақылдың,  ар-
лылықтың  көрінісі.  Ұшқарылықтан,  біржақты-
лықтан  сақтандырып отыратын алтын ортаның 
темірқазығы:

230
Ат болсын, киім болсын, мінез болсын,
Құба төбел  icтi  қыл жарасымды. 
Құба  төбел дегенді  ұқсаң керек, 
Орынсызды  істеме,  болсаң зерек [6]!
Адамшылықтың көрінісі – мінез ұстамдылы-
ғында  деп білген Шәкәрім «Ер қоспақ пен сөз 
сөйлемек»  атты  өлеңінде  бес  түрлі  ер  тоқым 
түpi мен бес адам образдары арасында кызық-
ты теңеу жүргізеді:
1. Кей ердің алды биік, арты аласа   
 
1. Біреу сөйлер басында батыр шығып,
Жеп жіберер кісімсіп жерге тығып.   
 
Оны көрсем қаламын таң тамаша.
Ер жүректі еркекке жолыққанда,   
 
Алды қаңқақ, ерінің арты жалпақ,
Ыржаң қағып, жалынып кетеді ығып. 
 
Атын жауыр қылады-ау, байқамаса.
2. Кей ердің алды аласа, арты биік.   
 
2. Кейбіреу басқы сөзін тым майда айтар
Аздан кейін сөзінен көңіл қайтар,   
 
Мінбей жатып атыңды қылады иық.
Бас бітімі бәсеңдеу көрінсе де ,   
 
 
Қалжыңдасып отырып ыза болып
Адырайған артында болмас сиық.    
 
Көзі аларып, күресін адырайтар.
З. Кей ер бар жанға жайлы, үсті жалпақ, 
 
З. Кейбір сөз аласалау, көзге сынық,
Көрінер, байқамасаң, мөлдір, тұнық.  
 
Жатып алар жалпайып, атқа салсақ.
салмай мінуге жарамайды,   
 
 
Желдік салып, сақтанбай міне көрме,
Тегіс тиер оқпаны сонша талтақ.    
 
Асты арам, үсті жатық, ол бір қылық.   
4. Кей ер бар тар қосылған, тоқым қаппас,   
4.Мұны айтпай-ақ білерсің өздерің де,
Шалтай тартып қойсаң да атқа жатпас.  
 
Ондайларды көріп жүр көздерің де..
Ілгерінді – кейінді  қоқаң қағып , 
 
 
Қоқаң қаққан қолайсыз бір адам бар,
Ат арқасын ыспалап тыным таппас.  
 
Байлау, матау болмайды сөздерінде.
5.Кей ерді сом қосылған дейміз тәуір,  
 
5.Кейбіреу тік айтуды қылады өнер,
Атқа жайлы болса да кісіге ауыр.   
 
Оның сөзі топастау, ащы келер.
Бір желгізбей астыңа тақ-тақ етіп,    
 
Өршіл жігіт дегенге айтып салып,
Мініп алсаң қылады қоңды жауыр.   
 
Аузы-басы қан болып шыға берер [7]. 
Диалектиканың маңызды категориялары мән 
мен құбылыс, түр және мазмұн туралы толғанып 
кеп  болмыстың  сыртымен  қатар    ішкі  астарлы 
сыры бар екенін, ол екеуінің біріне-бірі әрдайым 
сәйкес келе  бермейтіндігін, бір нәрсенің табиға-
тын толық түсіну үшін оның басқа да қырлары-
ның қайшылығын, қарама-қарсылығын бірлікте 
қарастыру керек екендігін тұжырымдады.
Деректер: 
1.  Құдайбердіұлы Шәкәрім. Шығармалары -Алматы,1988,  542-бет.
2.  Құдайбердіұлы Шәкәрім. Шығармалары.-Алматы,1988,  59-бет. 
3.  Құдайбердіұлы Шәкәрім.Шығармалары.-Алматы, 1988, 205-бет.
4.  Құдайбердіұлы Шәкәрім. Шығармалары. -Алматы,1988, 71-бет. 
5.  Құдайбердіұлы Шәкәрім.Шығармалары.-Алматы, 1988, 88-бет.
6.  Құдайбердіұлы Шәкәрім.Шығармалары.-Алматы, 1988, 205-бет.  
7.  Құдайбердіұлы Шәкәрім. Шығармалары.-Алматы, 1988, 545-547-беттер.

231
Метафоричные термины как составная часть 
экономической терминологии
Одной из характерных особенностей совре-
менной системы образования является стреми-
тельное  развитие  информационных  и  комму-
никационных технологий.  В связи с этим, воз-
растает потребность в специалистах, практиче-
ски  владеющих  иностранным  языком,  знание 
которого позволяет знакомиться с новейшими 
тенденциями в развитии науки и техники, уста-
навливать профессиональные контакты, повы-
шать уровень профессиональной компетенции. 
Следовательно,  знание  иностранного  языка 
является  обязательным  и  жизненно  важным 
условием для успешного карьерного роста со-
временного специалиста.
В сегодняшнем образовательном простран-
стве  владение  терминологической  составля-
ющей  какой-либо  специальной  лексической 
системы  трудно  переоценить.  Поэтому  про-
грамма по английскому языку для неязыковых 
вузов требует от студентов знания английской 
терминологии по специальности и умения пе-
реводить на родной язык научную литературу, 
насыщенную терминологической лексикой.
Под научным термином обычно понимает-
ся  слово,  устойчивое  терминологическое  со-
четание (или сокращение), которое выражает и 
в  известной  степени  квалифицирует  в  данной 
системе  терминологии  определенное  научное 
понятие, отражая в своем буквальном значении 
характеристические признаки терминируемого 
класса предметов и взаимосвязи этого класса с 
другими с достаточной для взаимного общения 
точностью  [1].  Или,  проще,  по  другому  опре-
делению, термин – это слово или словосочета-
ние, являющееся наименованием научного или 
технического понятия и определяющее его [2]. 
Термин,  как  правило,  характеризуется  такими 
общепризнанными свойствами, как однознач-
ность,  точность,  краткость,  системность,  вне-
дренность,  эмоционально-экспрессивная  ней-
тральность, безразличие к контексту, конвенци-
ональность, отсутствие синонимов и омонимов 
в пределах одной терминосистемы и др.
В  настоящий  период,  фонд  терминологи-
ческой лексики активно пополняется и обнов-
ляется  новыми  терминами.    И  связи  с  этим, 
активно  протекает  исследования  относитель-
но  изучения  экономической  терминологии.  В 
особенности,  ученых  интересует  процесс  ме-
тафоризации  экономических  терминов,  кото-
рые  используются в различных отраслях эко-
номики.  Изучение  термин-метафор  связано  с 
их  актуальностью,  обусловленная  вопросом, 
связанным  с  процессами  мышления  человека 
и его особенностями. Переносный смысл зна-
чения при метафоризации объясняется закона-
ми мышления, его образным характером и вос-
приятием самого человека. 
Многие исследователи (М. Эриксон, Ф. Ниц-
ше, Э. Кассирер, М. Блэк, Д. Вию, А. Ричарде, М. 
Бирдсли,  и др.) занимались феноменом мета-
форичности мышления.  Особый вклад в дан-
ном направлении внесли исследования Дж. Ла-
коффа и М. Джонсона. Как и их предшествен-
ники,  Дж.  Лакофф  и  М.  Джонсон  утверждают, 
что метафора не ограничивается лишь сферой 
языка,  а  сами  процессы  мышления  человека 
в  значительной  степени  метафоричны.  «Наша 
обыденная  понятийная  система,  в  рамках  ко-
торой  мы  думаем  и  действуем,  по  сути  своей 
метафорична»[3].
Прежде  чем  перейти  вопросу  о  связи 
мышления  человека  с  терминами-метафора-
ми,  необходимо  дать  определение  метафоры. 
Мета́ фора    происходит  от  древно-греческого 
слова μεταφορά – «перенос», «переносное зна-
чение».  Метафора  используется  в  речи,  когда 
слово  или  выражение,  употребляется  в  пере-
носном  значении,  в  основе  которого  лежит 
неназванное  сравнение  предмета  с  каким-ли-
бо  другим  на  основании  их  общего  признака. 
Термин принадлежит Аристотелю и связан с его 
пониманием искусства как подражания жизни. 
Метафора Аристотеля в сущности почти неот-
личима  от  гиперболы  (преувеличения),  от  си-
некдохи, от простого сравнения или олицетво-
рения и уподобления. Во всех случаях присут-
ствует перенесение смысла с одного слова на 
другое.    При  всем  этом  метафора  использует-
ся  для  описания  более  сложного,  абстрактно-
го  понятия.  Например,  согласно  Дж.  Джейнсу: 
«абстрактные концепты формируются c помо-
щью конкретных метафор» [4].
Согласно  теории  концептуальной  метафо-
Саматкызы А.
МАБ, «Регионоведение», 1 курс, г. Алматы 
Научный руководитель:
Мырзаханов Т.А., пр.

232
ры,  основанные  Дж.  Лакоффом  и  М.  Джонсо-
ном,  в  основе  метафоризации  лежит  процесс 
взаимодействия  между  структурами  знаний 
(фреймами  и  сценариями)  двух  концептуаль-
ных доменов - сферы-источника и сферы-цели. 
Сфера-источник охватывает широкие понятия, 
имеющее прямое отношение к явлениям при-
роды,  флоре и фауне, различным  областям че-
ловеческой деятельности.  А сферой-цель вы-
ступают  различные    сложные  экономические 
процессы и понятия, которые  можно передать 
через  переосмысление  конкретных  понятий  и 
явлений,  основанные  на  практическом  чело-
веческом    опыте  и  их  понятийной  системе  и 
складе  мышления.  Прирассмотрениитакихэко-
номическихтерминов,  какrain  check,  seed  capi-
tal, bear market, bull market,financial menu, safe 
harbor,  traveller’s check, tax shelter,  parent com-
pany, granny bonds, tiger economy, money famine, 
credit squeeze, nursery financing, backdoor financ-
ing,  green  light,  white  money,  galloping  inflation, 
credit  reins  –  кредитныевожжи,investment  ap-
petite  ит.д.,самоназваниетерминовавтоматиче
скипереключаетнашумысльксфере - источник.  
Согласно Дж. Лакоффу и М. Джонсону,  «Ме-
тафоры  как  языковые  выражения  ста новятся 
возможны именно потому, что существуют ме-
тафоры в понятийной системе человека» [3].
Как  показывает  вышеуказанные  примеры, 
в основе языка для специальных целей - эко-
номического подъязыка - лежит метафора. Для 
проводимого  анализа  важным  является  мне-
ние Е.С. Кубряковой: - «Склонность человека к 
сравнению, к сопоставлению вещей, к обнару-
жению  в них  общих  черт  как на поверхности, 
так и в глубине, становится, тем самым, психо-
логическими  предпосылками  метафоры.  Чем 
богаче  развито  у  человека  воображение,  чем 
разветвлённее у него система живых ассоциа-
ций, тем образнее его метафора и тем больше 
ощущается  в  них  творческое  индивидуальное 
начало.<...>  Метафорические  значения  слов 
хранят опыт человечества, отражают не только 
языковые, но и чисто мыслительные и познава-
тельные особенности людей» [5].
В рамках данной статьи необходимо рассмо-
треть вышеуказанные  экономические термины 
и  более  детально  объяснить  процесс  метафо-
ризации данных терминов.     
Термин  из  области  спорта  raincheck 
(букв.”дождевой” талон)  означает повторный 
бесплатный билет, выдаваемый зрителям на 
матч,  прерванный  из-за  дождя.  Переходя  в 
экономическую терминологию, данный термин 
будет  означать  утешительный  талон,  кото-
рый  гарантирует  покупателю  приобретение 
распроданного в данный момент товара в бу-
дущем по нынешней льготной цене.
Название термина seed financing – семенное 
[начальное]  финансирование  говорит  само  за 
себя.  Взаимосвязь  сферы-источник  и  сферы-
цель    очевидна.  Данный  термин  используется 
при предоставлении средств с целью создания 
нового  проекта  или  программы;  обычно  речь 
идет  о  предоставлении  средств  в  случаях, 
когда  сформирована  общая  идея  нового  про-
екта,  но  полная  концепция  еще  не  сформули-
рована и еще не разработан конкретный план 
действий.
Общеизвестный  термин  parent  company  – 
материнская  компания(компания,  контроли-
рующая  одну  или  несколько  неконсолидиро-
ванных  дочерних  компаний  через  контроль-
ный  пакет  акций)  явно  указывает  на  статус 
компании. Здесь прослеживается четкая взаи-
мосвязь  между ролями родителей по отноше-
нию  к  своим  детям  и  материнской  компании 
по отношению к своим дочерним компаниям.
Термин  credit  squeeze  звучит  немного 
странным – сжатие кредита, кредитное сжа-
тие.  Данный  термин  как  антиинфляционная 
мера  со  стороны  государства  используется 
при  ограничении  кредита  в  экономике,  т.е. 
лимите  на  банковские  кредиты,  сокращение 
сроков  выплаты  кредита,  повышение  про-
центных ставок. Этимология данного терми-
на,  возможно,  имеет  отношение  к  “автобус-
ной давке”, где условия для пассажиров не из 
благоприятных.
 В терминологическом сочетании backdoor-
financing  (закулисное  финансирование)  зало-
жен  явный отрицательный смысл. Термин  оз-
начает финансирование в обход бюджета. 
Данный термин связан с темной стороной 
человеческой  деятельности,  где  некоторые 
«сомнительные»  дела  происходят  через  чер-
ный ход, закулисами.
Термин  whitemoney  также  содержит  отри-
цательную  оценку  и  не  переводится  как  «бе-
лые» деньги, а незаконно полученные и затем 
«отмытые» деньги.
Термин  galloping  inflation  –  галопирующая 
инфляция  (инфляция,  характеризующаяся 
скачкообразными  темпами)  изначально  ис-
пользовался для описания высокого и непре-
рывно растущего уровня инфляции в Велико-
британии  в  70-е  годы.  Данный  термин  также 
переводится  как  гиперинфляция.  Образный 

233
характер  данного  термина  придает  ему  кра-
сочный оттенок.
Термин  creditreins  –  кредитные  вожжитак-
же  может  представлять  большой  интересдля 
специалистов  экономического  направления. 
Понять общий смысл данного термина не со-
ставляет  большого  труда,  даже  неспециали-
стам.  Само слово вожжи подсказывает об об-
уздании каких-либо действий. Если быть точ-
нее,  данный термин означает ограничитель-
ные инструменты денежно-кредитной поли-
тики,  т.  е.  инструменты  государственного 
регулирования, направленные на ограничение 
объемов  кредитования  и  тем  самым  умень-
шение предложения денег.
При рассмотрении термина grannybond так-
же  прослеживается  связь  термина  с  людьми 
пожилого  возраста.  Термин,  который  пере-
водится  как  “бабушкина”  облигация    является 
разновидностью  индексированных  облигаций, 
использовавшаяся в Великобритании в 70-х гг. 
для поощрения сбережений пенсионеров и обе-
спечивали повышенный процентный доход или 
предоставляли налоговые льготы. 
Как видно из рассмотренных метафоричных 
терминов,  роль  концептуальной  метафоры  в 
экономическом  дискурсе  очевидна  и  отмеча-
ется  многими  исследователями.  Таким  обра-
зом,  очевидна  необходимость  учета  сложной 
и многомерной картины в сфере метафориче-
ской терминологии. В  ходе профессионально-
ориентированной  подготовки  будущих  специ-
алистов  экономического  направления  данный 
аспект должен обрести свое  достойное место. 
Источники: 
1.  Митрофанова О. Д. Научный стиль речи: проблемы обучения. М.; «Русский язык», 1985, c. 32.
2.  Новиков Л. А., Иванов В. В. Кедайтене Е. И., Тихонов Л. Н. Современный русский язык. Теоре-
тический курс. Лексикология. – М. : Рус. яз., 1987. c. 120.
3.  Лакофф Дж. Метафоры, которыми мы живём/ Дж. Лакофф. - М, 2004. c. 125, c. 390.
4.  Jaynes  J.  The  origin  of  consciousness  in  the  breakdown  of  the  bicameral  mind.  Boston: 
HoughtonMifflin, 1976. p. 50.
5.  Дюжикова  Е.А.  Метафора  в  словосложении.  Владивосток:  Изд-во  Дальневост.  Ун-та,  
1990.  с. 4.

234
Межкультурная коммуникация в контексте 
глобализации
В данной статье определяется понятие гло-
бализации в современном мире, ее свойствам 
и  особенностям,  а  так  же  ее  основные  на-
правления. Также в статье дается определение 
межкультурной  коммуникации,  и  условия  ее 
осуществления.  Большое  внимание  уделяется 
межкультурной  коммуникации  посредством 
сети  Интернет.  Проведено  небольшое  иссле-
дование для определения значения роли Ин-
тернета  в  современном  обществе,  и  лингви-
стических аспектов коммуникации.
Ключевые  слова  и  понятия:  глобализация, 
межкультурная  коммуникация,  сеть  Интер-
нет,  интернет-сайты,  язык,  язык  междуна-
родного уровня.
Взаимосвязь  и  взаимозависимость  стран, 
народов и культур в современном мире стано-
вится виднее с каждым годом. В современной 
науке,  этот  процесс  получил  название  глоба-
лизации. Он охватил все сферы современного 
общества. Самым важным аспектом этого про-
цесса является культурная глобализация, кото-
рая  развивается  в  результате  межкультурной 
коммуникации, охватывающей весь мир. 
Глобализация  на  современном  этапе,  по 
своим  масштабам  и  последствиям,  представ-
ляет  собой  уникальное  явление.  В  век  техно-
логий,  глобализация,  при  помощи  новейших 
технологических средств, покоряет простран-
ство и максимально сближает всю обитаемую 

жүктеу/скачать 4,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: