Международный научно-образовательный электронный журнал «образование и наука в XXI веке»
жүктеу/скачать 12,18 Mb. Pdf көрінісі
|
Зарина мақола 722 бет
- Бұл бет үшін навигация:
- Калит сўзлар
- Ключевые слова
| ФИО автора: Ортиқова Нилуфар Олимовна,
Фарғона вилояти, Олти ариқ тумани 2-сон касб-ҳунар мактаби бизнес асослари фани ўқитувчиси Название публикации: «ЎЗБЕКИСТОНДА АХОЛИ БАНДЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ ВА КАМБАҒАЛЛИКДАН ЧИҚАРИШ БЎЙИЧА ЧОРА ТАДБИРЛАР» Аннотация: Мақолада Ўзбекистонда иқтисодиёт, бизнес соҳаларини ривожлантириш йўлида камбағал ва ночор кишиларни камайтириш масаласи ёритилган. Калит сўзлар: Бизнес, тадбиркорлик, даромад, бандлик, ишсизлик. Аннотация: В статье рассматривается вопрос сокращения количества малоимущих и незащищенных людей в Узбекистане за счет развития экономики и бизнеса. Ключевые слова: Бизнес, предпринимательство, доход, занятость, безработица. Бугунги кунда аҳоли турмуш фаровонлигининг оширишда муҳим ҳисобланган тадбиркорлик ва оилавий бизнесни ривожлантириш ҳамда аҳоли турмуш даражасини ошириш борасидаги фаолиятни янада самарали ташкил этиш долзарб ҳисобланади. Шунинг учун Бирлашган Миллатлар Ташкилоти 2015 йилда 2030 йилга қадар амалга оширишга мўлжалланган “Барқарор ривожланиш мақсадлари” дастуридаги 17 та глобал мақсаднинг биринчиси этиб “Барча жойларда аҳолининг кам таъминланганлик даражасини пасайтириш” мақсадини белгилади. Шунингдек мазкур ҳужжатда 8-мақсад сифатида “Самарали бандликни ошириш ҳамда эркаклар ва хотин-қизларни муносиб иш билан таъминлаш асосида барқарор ва умум қамровли иқтисодий ўсишга кўмаклашиш” мақсади белгиланди. Жаҳон банки томонидан камбағаллик тушунчасига қуйидагича таъриф келтирилган: “камбағаллик” – бу шахс ёки ижтимоий гуруҳнинг иқтисодий аҳволига хос хусусият бўлиб, улар ҳаёт, меҳнат қобилиятини сақлаб қолиш ва ўзидан авлод қолдириш учун зарур бўладиган минимал эҳтиёжларнинг маълум 395 миқдорини қондира олмайди. Қашшоқликнинг икки томони бор: иқтисодий (шахсни зарур озуқа ва воситалар билан таъминланганлик даражаси билан боғлиқ) ва ижтимоий (шахсни ҳаёт тарзи ва ахлоқ меъёрлари, маданияти билан боғлиқ). Аммо камбағал аҳолига тўғридан-тўғри моддий ва номоддий ёрдам кўрсатиш воситаси ҳам арим хавфлардан холи эмас. Масалан аҳолига тўғридантўғри моддий ва номоддий ёрдам кўрсатиш ҳукуматдан катта харажатларни талаб этади. уни устига мазкур харажатлар вазиятни фақатгина вақтинчагина юмшатиши ҳамда одамларда боқимандалик кайфиятини ривожланиб кетиши хавфи бор. Юқоридаги воситаларнинг биринчисига яъни камбағал аҳолининг доимий даромад манбаини яратиш воситасидан самарадорлиги статистик маълумотлар ва мавжуд имкониятларни ўрганиш билан бир қаторда хорижий тажриба ва жамоатчилик фикрини таҳлил қилиш орқали чора-тадбирларни белгилашга боғлиқ. Шу пайтгача Ўзбекистонда камбағаллик тушунчасига эътибор берилмаган, рақамлар очиқланмаган эди. Шу маънода, Президентимизнинг 2020 йил 26 мартдаги “Иқтисодиётни ривожлантириш ва камбағалликни қисқартиришга оид давлат сиёсатини тубдан янгилаш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Фармони билан бу борада кўплаб вазифалар белгилаб берилди ҳамда камбағалликни қисқартириш бўйича янги йўналишлар шакллантирилди. Хусусан, Иқтисодиёт ва саноат вазирлиги Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлиги қилиб қайта ташкил этилиши ушбу йўналишдаги ислоҳотларнинг янги босқичини бошлаб берди. Ўзбекистон ҳукумати юқоридаги воситаларнинг ҳар учаласига ҳам эътибор қаратиб, айниқса аҳоли бандлигини таъминлаш, янги иш ўринлари яратиш, тадбиркорликни ривожлантириш ва бунинг учун имконият ва имтиёзлар бериш мақсадида ҳуқуқий асосни мустаҳкамламоқда. Ўзбекистонда камбағалликни қисқартириш ва аҳоли фаровонлигини юксалтириш учун Президент Ш.Мирзиёев таъкидлаганидек энг асосийси, бу ислоҳотлар натижасида халқимиз учун фаровон ва муносиб турмуш шароитини яратиб берилиши зарур. Маҳалладаги оилалар, айниқса кам таъминланган ва даромади паст аҳоли турмуш даражасини яхшилашга кўмаклашиш мақсадида 396 ҳудудларни иқтисодий ривожлантиришга кўмаклашиш Маркази Фарғона вилоят бўлимининг “Имконият” лойиҳасини ўтказилди. Лойиҳа доирасида тажриба тариқасида танлаб олинган ҳудудлардаги аҳоли ўртасида даромад манбалари борасидаги тушунчалари ва уларнинг имкониятларини аниқлаш мақсадида сўровнома ўтказилди. Сўровномада жами 323 нафар аҳоли вакилларидан иборат респондентлар иштирок этиб, 23 та сўровнома бузилган деб топилиб, таҳлилда 300 та сўровномадан фойдаланилди. Ахолининг аксарияти асосий даромад манбаи иш ҳақи эканлигини маълум қилишган. Аҳолининг ўзини ўзи банд қилиш орқали меҳнат стажига эга бўлиш тўғрисида хабардорлиги Бундан ташқари, таҳлил натижаларига кўра ҳудудларда ўтказилган сўровномаларда иштирок этган жами респондентларининг 35 фоизи мавсумий иш билан банд эканлиги маълум бўлган. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2020 йил 8 июндаги “Тадбиркорлик фаолияти ва ўзини ўзи банд қилишни давлат томонидан тартибга солишни соддалаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ-4742-сон қарори билан 68 та ўзини ўзи банд қиладиган шахслар учун фаолият (ишлар, хизматлар) турлари тасдиқланиб, Солиқ кодексига мувофиқ ўзини ўзи банд қилган шахсларнинг меҳнат фаолияти натижасида олинган даромадлари жисмоний шахслар жами даромадлари таркибига киритилмаслиги белгилаб қўйилган. Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазирлиги, Молия вазирлиги ҳамда Маҳалла ва оилани қўллаб-қувватлаш вазирлиги билан биргаликда икки ой муддатда ишсиз аҳолини тадбиркорликка ва ўзини ўзи банд қилиб ишлаш фаолиятига жалб қилишнинг янги механизмлари юзасидан таклиф киритилади. Хулоса сифатида айтиш мумкинки, камбағал ва ишсиз фуқароларни доимий даромад манбаи билан таъминлаш ва меҳнат фаоллигини ошириш мақсадида уларни касб-ҳунарга ва тадбиркорликка ўқитиш бўйича тизимни тўлиқ жорий этиш лозимдир. Касбга тайёрлаш марказларини ташкил этишга нодавлат ташкилотларни фаол жалб қилиш ҳам юқори самара беради. 397 Фойдаланилган адабиётлар: 1. Burkhonov, I. (2021, June). THE IMPORTANCE OF THE SCIENTIFIC HERITAGE OF ASOMIDDIN URINBOYEV IN THE STUDY OF THE HISTORY OF THE KOKAND KHANAT. In Конференции. 2. Burkhonov, I. M. (2020). “ZAKAT” HAS ENSURED FAIRNESS AND BALANCE IN SOCIETY. Theoretical & Applied Science, (5), 201-204. 3. Muhiddinovich, B. I. (2020). Negative impact of the tax system on political life-on the example of the history of the Kokand Khanate (1850– 1865). ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 10(5), 790-795. 4. Burkhonov, I. (2021, August). THE IMPORTANCE OF THE SCIENTIFIC HERITAGE OF ASOMIDDIN URINBOYEV IN THE STUDY OF THE HISTORY OF THE KOKAND KHANAT: https://doi. org/10.47100/conferences. v1i1. 1242. In RESEARCH SUPPORT CENTER CONFERENCES (No. 18.05). 5. Бурхонов, И. М. (2019). ҚЎҚОН ХОНЛИГИ МАЪМУРИЙ БОШҚАРУВИДА СОЛИҚ ТИЗИМИНИНГ СИЁСИЙ ХАЁТГА САЛБИЙ ТАЪСИРИ (1850-1865). ВЗГЛЯД В ПРОШЛОЕ, (19). 6. Burkhonov I.M.(2021) FROM THE HISTORY OF THE TRANSLATION OF THE WORK OF ABURAZZAK SAMARKAND «MATLA'I SA'DAYN AND MAJMA'I BAHRAIN» "Экономика и социум" №11(90)2021,138- 144 7. Бурхонов, И. М. (2020). «ЗАКОТ»-ХАЛҚИМИЗ ҲАЁТИДА АДОЛАТ ВА МУТАНОСИБЛИК ОМИЛИ. ВЗГЛЯД В ПРОШЛОЕ, 3(5). 8. ХАТАМОВА ЗУМРАДХОН НАЗИРЖОНОВНА, (2020) ОСОБЕННОСТИ НАЛОГОВОЙ СИСТЕМЫ КОКАНДСКОГО ХАНСТВА, 5 (295) МОЛОДОЙ УЧЕНЫЙ , 254-256. 9. Nazirjonovna, H. Z., & Abdumannobovich, N. M. (2020). Tax system on the territory of kyrgyzstan during the Kokand Khanate. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 10(6), 209-212. 10. Xatamova, Z. (2020). Expenditure of state funds replenished by taxes in the history of the kokand khanate. EPRA International Journal of Research and Development (IJRD), 5(3), 274-277. 11. Хатамова, З. (2021, August). EXPENDITURE OF INCOME FROM TAXES AND LEVIES IN THE KOKAND KHANATE: https://doi. org/10.47100/conferences. v1i1. 1230. In RESEARCH SUPPORT CENTER CONFERENCES (No. 18.05). . 398 12. Хатамова, З. Н. (2020). ҚЎҚОН ХОНЛИГИДА СОЛИҚЛАР ҲИСОБИГА ТЎЛДИРИЛГАН ХАЗИНАНИНГ САРФ ЭТИЛИШИГА ОИД МАЪЛУМОТЛАР. ВЗГЛЯД В ПРОШЛОЕ, (SI-1№ 4). 13. Xatamova Zumradxon Nazirjonovna. INFORMATION ON THE PROVISION OF THE FUND IN THE KOKAND KHAN. Look to the past. 2020, SI,pp.590- 595 |