тақырып. ҚҮҚЫҚТЫҚ МІНЕЗ-ҚҮЛЫҚ

№ 3 7 кесте
Қүңықтық пыртіп
 
-
мемлекетпен кепілденген ж әие қоргалатын, қуқықтық
ж азбаларга сәйкес келетін, қогсшдың-паіідаяы тэртіп
88

28 тақырып.
Қ¥ҚЫҚБ¥ЗУШЫЛЫҚ ЖӘНЕ ЗАҢДЫ ЖАУАПКЕРШІЛІК
/. 
Қүқықбүзушылықтардың түсінігі, белгілері жэнв түрлері.
2. Қүқықбүзушылықтың заңды қүрамы.
3. Заңды жауапкершіліктің түсінігі, белгілері жэне қагидалары.
4. Заңды жауапкеріиіліктің түрлери
5. Әрекеттің қүқыққа қайшылыгын жэне заңды жауапкерші-
лікті жоятын жагдайлар.
1. Қүқықбүзушылықтардың түсінігі, белгілері жоне түрле-
рі. Қүқықбұзушылық - бұл қоғамның, мемлекеттің, тұлганың мүд- 
делеріне нүқсан келтіруші, гұлғаның кінәлі, құқыққа қайшы, қо- 
ғамға қауіпті әрекеті.
Қу қы қбұзу шылықтың белгілері:
- эрекет немесе эрекетсіздік; 
кінэ;
- құқыққа қайшылығы;
- зиянды нэтиже;
- эрекет пен зиянды нэтиженің арасындағы себепті байланыс;
- заңды жауапкершілік.
Әлеуметтік қауІптілігіне қарай барлық қүқықбұзушылықтар 
қылмыстарға жэне теріс қылықтарға бөлінеді.
Қылмыстар - бүл қоғамға ерекше қауіптілікпен ерекшеленетін, 
элеуметтік мацызды мүдделерге нұқсан келтіретін, нұқсан кел- 
тірушіліктен қылмыстық заңнамамен қорғалатын қылмыстық 
қүқықбүзушылықтар. Қүқықбұзушылықтардың басқа түрлеріне 
Караганда, қылмыстық заңмен аталған қылмыстық әрекеттердің 
тізімі нақты анықталған және олар кеңейтілген 
түсінуге жат- 
пайды. Қылмысты жасау жазалауды көздейді.
Теріс қылықтар - әлеуметтік қауіптІліктің, қылмысқа кара­
ганда, аз дәрежесімен ерекшеленеді, қоғамдық өмірдің әр түрлі 
салаларында жүзеге асьгрылуы мүмкін, эр түрлі нұқсан келтіру 
объектілері мен занды салдарға ие. Олар үшін жаза емес, әр түрлі 
шаралар көзделген.
Теріс қылықтардың түрлері:
1. Азаматтық - бүл мүліктік және жеке мүліктік емес қаты- 
настар саласында жасалатын, ұйымдарға немесе жеке азаматтарға 
мүліктік зиян келтіруден көрініс табатын, шарт бойынша міндет- 
темелерді орындауды, азаматтың абыройы мен қадір-касиетіне 
нүқсан келтіретін мәліметтерді таратуды және т.б. білдіретін 
қүқықбұзушылықтар. Олар үшін зиянды өтеу, бүзылған құқықты 
мэжбүрлі түрде қалпына келтіру, орындалмаған міндетті мәжбүрлі 
гүрде орындату сияқты санкциялар 
жэне басқа да құқықты 
қалпына келтіруші санкциялар көзделген.
2. Әкімшілік - бұл заңмен орнықтырылған қоғамдық тәртіпке, 
мемлекег органдарының атқарушылық-өкімдік қызметі саласын-
89

дагы қызметтік міндеттерді жүзеге асырумеи байланысты емес 
қатынастарга нүксан келтіруші құқықбұзушылықтар. Әкімшілік 
қүқықбүзушылықтар үшін айыппүл, ескерту, арнайы қүқықтан 
айыру (мысалы, көлік қүралын айдау құқыгы) және әкімшілік 
заңнамамен көзделген басқада санкциялар көзделген.
3. 
Тәртіптік - бұл еңбек қатынастары саласында жүзегс асыры- 
латын, кәсіпорындардыц, ұйымдардың, мекемелердің қызметініц 
ішкі тәртібіне нүқсан келтіретін құқықбүзушылықтар. Тәртіптік 
шаралар Еңбек гуралы заңда, әскерилер үшін - Тәртіп туралы 
жаргыда, лауазьшды түлғалардың кейбір санаттары үшін - арнайы 
ережелерде қарастырылған. 
Бұл 
шараларды 
кәсіпорынның, 
мекеменің немесе ұйымның әкімшілігі жүзеге асырады.
ЬСүкықбүзушылықтардың барлық түрлері үшін санкциялар 
көзделгсн. Санкциялар қүқықты қалпына келтіруші және айып- 
пұлдық болып бөлінеді. Құқықты қалпына келтіруші санкциялар 
міндетті мәжбүрлі түрде орындатуға, бұзылган құқықты мәжбүрлі 
түрде қалпына келтіруге бағытталған, ал айыппүлдық санкциялар 
құқық бұзушының белгілі бір қүқыктарын шектеуді, оған арнайы 
міндеттерді жүктеуді немесе оны ресми түрде сынга алуды 
көздейді.
2. 

жүктеу/скачать 7,78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: