29 тақырып. ҚҮҚЫҚТЫҚ САНА ЖӘНЕ ҚҮҚЫҚТЫҚ МӘДЕНИЕТ 1. Қуқықтық саианмң түсінігі жэне функция.шры. 2. Қуқықтық саианың қурылммы. 3. Қуқықтық сапаның түрлері. 4. Қуқықтық мйдениеттің тусіиігі ж<те қурылымы. 1. Қ ұкықты к санаиың түсінігі және функциялары. Құқықтык
сапа - бұл адамдардыц құқыққа деген қатынасын көрсегетін түсі-
ніктер мен сезімдердің, көзқарастар мен эмоциялардың, баға-
лаулардың жиынтығы түріндегі қогамдық сананың ерекше ныса-
ны. Күқықтық сана - бүл адамдардың жаңадан қабылданған заң-
дарға, нормативтік актілердің нақты жобаларына жэне т.б. деген
оң немесе теріс көзқарасы.
Ьуүқыктық сана мынаны білдіреді:
құқықтыц қажетіігін түсіну жэне сезіну;
- құқықты бағалау;
- заңнаманың дамыған жүйесін құру қажеттігін түсіну;
- қолданыстағы нормативтік актілерге өзгертулер мен толықты-
рулар енгізудің қажеттігін түсіну;
қүқыкты жүзеге асырудың нәтижелері мен процесін қабыл-
дау.
Құқықтық сананың ерекшеліктері мыналардан көрінеді:
а) ол өмірдің шындықтарын әділеттілік, құқықтық, еркіндік
тұрі ысынан кабылдайды;
ә) жалпыга міндетті жүріс-тұрыс ережелерін орнықтыруды
талап етеді;
б) құқықтык пен құқықтық еместіктің, құқыққа сәйкестік пен
қүқыққа сәйкессіздіктің шектерін көрсетеді;
в) құқықты камтамасыз ету үшін занды шараларды талап етеді.
Құкықтық сананың рөлі оның функцияларынан көрініс табады:
1) танымдық; бұған «құқықгық дайындық» түсінігінен көрініс
табатын және ойлану қызмегінің нәгижесі болып табылатын заң
білімдерінің белгілі бір жиынтығы тән болып келеді;
2) багалаушылық; бұл түдғаның қүқықтық өмірдің әр түрлі
жақтары мен көріністеріне өтіл мен құкықтық тәжірибе негізінде
белгілі бір эмоционалдық қатынасын тудырады;
3) реттеуші; ол құқыктық көзқарастар мен қүндылық-күқықтык
бағыттылық арқылы жүзеге асырылады. Көзкарас дегеніміз түл-
ғаның белгілі бір түрде акпараттарды, процестерді, қүбылыстарды
кабылдауға және бағалауға бейімділігін жэне осы бағалауға сойкес
эрекет етуге дайындығын білдіреді.
Құқықтық бағыпылык - бұл түлғаның занды мәні бар жағ-
дайларда әрекет ету бағдарламасын тікелей қалыптасгыратын құ-
қыктық көзқарастарының жиынтығы.
94