Мемлекет және қуқықі теориясы Оцу ццралы


лаларға бөлу негіздері ретінде



Pdf көрінісі
бет41/75
Дата07.09.2023
өлшемі7,78 Mb.
#106478
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   75
лаларға бөлу негіздері ретінде. 
Қүқық нормаларын салаларға 
бөлу үшін екі негізді басшылыққа алады: қүқықтық реттеу пәні 
мен әдісін.
Қүқықтық реттеу пәні - бүл қүқық реттейтін қоғамдық қаты- 
настар. Ол басты негіз болып табылады, себебі, қогамдық қаты- 
настар объективтік түрде қалыптасады және олардың белгілі бір 
сипаты сәйкес қүқықтық нысандарды талап етеді. Мысалы, еңбек 
қатынастары еңбек қүқығының, ал отбасы қатынастары отбасы- 
неке қүқығының реттеу пэні болып табылады.
Қосымша негіз болып қүқықтық реттеу әдісі табылады. Егер 
пән қүқықтың нені реттейтініне жауап берсе, эдіс оның қалай 
реттейтінін көрсетеді.
Қүқықтык реттеу әдісі - бүл олардың көмегімен біртектес қо- 
ғамдық қатынастарды қүқықтық реттеу жүзеге асырылатын занды 
қүралдардың жиынтығы. Қүқықтық реттеудің төмендегідей негіз- 
гі эдістері болады:
1) 
императивтік - бүл тыйымдарға, міндетгерге, жазаларға 
негізделген биліктік ережелер, субординация әдісі;
2) 
диспозитивтік - рүқсат етуге негізделген, тараптардың 
теңқүкылығы, координация әдісі;
56


3) марапаттаушы - белгілі бір жақсы жүріс-тұрыс үшін 
марапаттау әдісі;
4) үсынушылық - мемлекет пен қоғам үшін тиімді жүріс- 
түрысты жүзеге асыруға кеңес беру әдісі;
3. Қүқық саласы 
- бүл белгілі бір қоғамдық қатынастар түрін 
(саласын) реттейтін заң нормаларының жиынтығы.
Құқық саласының белгілері;
- эрбір саланың өз пэні болады;
- эрбір саланың өз заңнамасы, яғни, дербес кодекстері болады;
- құқық субъектілерінің қүқықтық жағдайын реттейтін, қүқық- 
тар мен міндеттерді жүзеге асыру тәсілдерін және қүқықтық нор- 
маларды жүзеге асыруға бағытталған мемлекеттік-құқықтық ша- 
раларды орнықтыратын ерекше заңды режимі болады.
Қүқық салаларының түрлері:
1) негізгі салалар; бүдар басты қүқықтық режимдерді қамтиды, 
жалпы алғанда, қүқық салаларының жүйесінің ең басында консти- 
туциялық қүқық, одан кейін материалдық қүқықтар - азаматтық, 
қылмыстық, әкімшілік қүқықтар жэне оларға сәйкес іс жүргізу- 
шілік салалар - азаматтық іс жүргізушілік, қылмыстық іс жүр- 
гізушілік жэне әкімшілік іс жүргізушілік кұқықтары орналасқан;
2) арнайы салалар; бүларда қүқықтық режимдер қоғамның 
ерекше сфераларына бағытталған: еңбек қүқығы, жер құқығы, 
қаржылық қүқық, әлеуметтік қамтамасыз ету қүқығы, отбасы 
құқығы, түзеу-еңбек қүқығы;
3) кешенді салалар; бүларға негізгі жэне арнайы салалардың 
эртүрлі институттарының бірігуі тән: шаруашылық қүқық, аграр- 
лық қүқық, экологиялық қүқық, сауда құқығы, прокурорлық қа- 
дағалау, теңіз қүқығы.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   37   38   39   40   41   42   43   44   ...   75




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет