Мемлекеттік емтихан сұрақтары ХХ ғасырдың басындағы Қазақстанның әлеуметтік-экономикалық жағдайы
Тәуелсіз Қазақстанның Конституциялық-құқықтық реформалары: қиындықтар мен тарихи шешімдер
жүктеу/скачать 206,77 Kb.
|
| Тәуелсіз Қазақстанның Конституциялық-құқықтық реформалары: қиындықтар мен тарихи шешімдер.
Жауап: Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясында мынадай новеллалар қамтылған: - кіріспеде қазақ ұлтының саяси өзін-өзі билеуін мойындауды білдіретін "қазақ мемлекеттілігі" формуласы қолданылған; - Қазақстан Республикасын демократиялық, зайырлы және құқықтық мемлекет ретінде "өзін-өзі анықтаған қазақ ұлтының мемлекеттілігінің нысаны ретінде" жариялау; — "Қазақстан халқы Республиканың мемлекеттік билігінің жалғыз көзі болып табылады"деген тұжырым; — мемлекеттік билікті үш тармаққа бөлу қағидатын мойындау және биліктің заң шығарушы, атқарушы және сот тармақтары "тексерулер мен тепе-теңдік жүйесін қолдана отырып өзара іс-қимыл жасайды" деген ереже (мысалы, Президенттің салыстырмалы вето институттары, Президенттің ветосын жеңу, президенттің орнынан түсуі, Министрлер Кабинетінің жалпы және оның әрбір мүшесінің орнынан түсуі, Жоғарғы Кеңестің ұсынысы бойынша Министрлер Кабинетінің мүшесін Президенттің қызметінен мерзімінен бұрын босату. Тексеру және тепе-теңдік жүйесі билікті бөлу принципін толығымен жүзеге асыруға мүмкіндік бермейтінін атап өткен жөн); - президенттік институтын енгізу, парламенттік жүйеге көшу; - көппартиялылық түріндегі саяси плюрализмді тану; - адамның және азаматтың бостандықтары мен құқықтарының басымдығын тану; - Экономикалық қызмет еркіндігіне рұқсат бере отырып, жеке меншікті тану; - қос азаматтықты тану Қазақстан Республикасының 1993 жылғы Конституциясы аса маңызды үш міндетті шешті: 1) мемлекеттің тәуелсіздігін заңды түрде ресімдеген;; 2) Қазақстанды халықаралық қоғамдастықтағы тәуелсіз мемлекет ретінде заңдастырды; 3) елде, оның қоғамдық-саяси және құқықтық салаларында, бұрын біздің қоғамға іс жүзінде белгісіз болған немесе "нақты социализм" бұрмаланған түрде белгілі болған бірқатар институттарды бекітті [10]. Сонымен бірге, 1993 жылғы Конституция көптеген проблемаларды жойған жоқ. Біріншіден, басқару формасы мен мемлекеттік құрылым белгісіз болып қалды: бұл президенттік немесе парламенттік республика ма? Екіншіден, деп есептейді С. Зиманов, Президентті мемлекет басшысы және Қазақстан Республикасы Конституциясының кепілі деп жариялау жоғары биліктің функциясы мен жауапкершілігін анықтайтын конституциялық принциптер мен құқықтардың автоматты түрде бекітілуімен қатар жүрмеді: Парламентті тарату, дағдарыс жағдайында жаңа сайлау тағайындау тәртібі белгіленбеді, ал Парламентке қылмыс жасаған немесе осы жоғары лауазымды атқару моральдық құқығынан айырылған жағдайда Президентті қызметінен босату өкілеттігі берілмеді . Үшіншіден, Үкіметтің құзыреті жалпы сипатта айқындалды, бұл ретте оның ережесінің қосарлығына жол берілді – Министрлер Кабинетінің Президент алдындағы жауапкершілігі және Жоғарғы Кеңестің заңдарды орындау мәселесі бойынша бақылауында болуы; екі билікті тігінен бекіту және өңірлік басқаруды екіге бөлу: бір жағынан, Жоғарғы Кеңес жоғары өкілді орган ретінде, өңірлердегі кеңестер, екінші жағынан, жергілікті жерлерде Президент тағайындайтын атқарушы басқарма әкімдер атынан. Төртіншіден, билікті бөлу қағидаты биліктің заң шығарушы және атқарушы тармақтары арасындағы қайшылықтарды жеңудің Конституциялық механизмімен қатар жүрмеді . 1993 жылғы Конституцияның аталған кемшіліктеріне байланысты негізгі заңды түбегейлі өзгерту қажеттілігі туындады, бірақ өзгертулер мен өзгертулер енгізу арқылы емес, жаңа Конституция құру негізінде. Осы мақсатта 1995 жылғы мамырда Республика Президенті жанынан сараптамалық-консультативтік кеңес құрылды. Қазақстанның егеменді дамуының талаптарына сай келетін Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясы 1995 жылғы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданды. Қазақстан Республикасының 1995 жылғы Конституциясы республикада мемлекеттік биліктің біртұтастығы және оны елде саяси тұрақтылықты қамтамасыз ететін тежемелік әрі тепе-теңдік жүйесі негізінде өзара іс-қимыл жасайтын заң шығарушы, атқарушы және сот тармақтарына бөліну қағидатына сәйкес жүзеге асыру туралы норманы бекітті. Конституцияның 1-бабына сәйкес, "Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы-адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары" жүктеу/скачать 206,77 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|