Менің ойымша, баланы 18 жастан бас тап әскерге беріп, оның обалына қалып
жүктеу/скачать 3,51 Mb. Pdf көрінісі
|
ның тарихы туралы зерттеу жүргізген басқа ел ғалымдары- ның көздегені не? Біздің жоғымызды жоқтау ма, әлде біз арқылы өз халқының белгісіз қырларын түсінуге ұмтылу ма? – Тұтас түркі тарихы VIIІ ғасырда аяқталды. Одан бергі тарих – өз алдына бөлініп шыққан түркі халық- тарының: қазақтың, өзбектің, қыр- ғыздың, ұйғыр дың тағы басқа- лардың тарихы. Бір ғана қазақ та рихын алайық шы. Зерттеу лер Амери
када, Африкада, Азияда жарияланғаны бар, құдайға шүкір, жетерлік. Олардың ішінде Отан тари- хына арналғандарын мазмұны мен ой-түйіндеріне қарай төрт топқа жіктеуге болатын тәрізді. Бірінші топты құрайтын зерттеулерде Қазақ- стан тарихын ақиқат биігінен ашуға ын талылық басым түсіп жатады. Екінші топқа кіретін зерттеу лерден өткеніміз бен тағдырымызды бояма- лап, «жақ сартыңқырап» көр сетуге бейімділік байқалады. Үшінші топтың зерттеулері тырнақ астынан кір іздеу, түймедей кемшілікті түйе- дей етіп көрсету тәрізді айла- амалдарға кө бірек назар ау дарады. Бұларға уақыт өз үкімін шы ғара
жатар. Төртінші топты құрайтын ғалымдардың еңбек тері зерттеуден гөрі аңыз-ертегіге ұқсап кетеді. Құқықтық, демократиялық елде жазғаны Конституцияға қайшы кел- месе, ешкімді де айыптау мүмкін емес. Бізді жақтамайтыны да, өз есебі өзін дегілер де ар алдында жауабын бе рер. – Түркі халықтарының өз ішінде тарихи тартыс тудырып отырған тақырып не? Одан ұтылмауды ойлайтын тараптардың мақсаты қандай? – Әлгінде айттым, зерттелгеннен зерттелмеген мәселе көп екенін. Бәріміздің мақсатымыз біреу – өткенді дұрыс тану, тарих тағылымын сана мен жүрекке сіңіру. Енді осы- ларды оңтайлы шешудің жолы та- былған сияқты. Есіңізде болса, өткен жылы Елбасы Н.Ә.Назарбаев Әзір- байжанға, Түркияға сапары кезінде Астанада халықаралық түркі ака- демиясын құру идеясын жариялаған еді. Болашақта осы ака демия түркі- тектес халықтардың тарихын бірлесе зерттеуді ұйым дас тырса, тартыс ту- дырушы тақырыптар, ақтаң дақтар азаяры сөзсіз. Бұдан ешкім ұтыл май- ды, қайта ғылыми ақиқатқа жа- қындай түсеміз.
Абай шыңы – Іле Алатауында Абай шыңы Іле Алатауының Кіші Алматы өзені аңғары тұсында орналасқан. Алматы қаласының оңтүстігінде. Теңіз деңгейінен 4010 метр биіктіктегі шыңды Медеу мұзайдынынан анық көруге болады. Өркештеніп келген үш басты найзатасы алыстан менмұндалап, ерекше көзге түседі. Кіші Алматы өзені аңғарына тік құлама болып тірелетін шыңға ең алғаш 1932 жылы Г.И.Белоглазов бастаған альпинистер тобы көтерілген. Шыңға ұлы ойшыл, қазақтың бас ақыны Абай Құнанбайұлының есімін берген де – осы спортшылар. Елімізде ұлы Абайдың атында тау шыңы бар дейді. Ол қай аймақта? Жандос ЫСМАЙЫЛОВ, Шығыс Қазақстан облысы Кезінде Қазақ радиосының өз хоры болған Энциклопедиялық мәліметтер бойын- ша, 1932 жылы Қазақ КСР Ми нистр лер Кеңесінің Телевизия және радио хабар- лары жөніндегі мемлекеттік ко митетінің, яғни қазіргі Қазақ радио сының жанынан әншілер ұжымы құрылған. Әуелі тек қана әйелдер хоры болған, кейін аралас ұжымға айналады. Ол халық әндері мен халық сазгерлері шығар маларын насихат
тады. Абайдың «Көзімнің қарасы», «Бойы бұлғаң», «Айттым сәлем, Қаламқас» әндері осы хорға лайықталып, кезінде әдейі өңделген. Қазақ радиосының 60-жылдардан бергі тұрақты дикторы, ҚР еңбек сіңірген әртісі, танымал журналист Сауық Жақанованың айтуынша, хор 50-жылдардың ортасында жабылып қалған. Оны көпшілік, әсіресе, қазіргі жастар біле бермейді. Кейін радиода симфониялық және эстрадалық оркестрлер құрылып, біраз уақытқа дейін қызмет еткен.
Мамандардың есептеуінше, Қазақстанның сүт экс порт- тайтын державаға айналуына толық мүмкіндігі бар. Бұған тәжірибеміз де, мамандарымыз да жетеді. Ұлан-ғайыр қазақ даласының кез келген пұшпағында мал ұстауға болады. Бірақ, өкінішке қарай, біз қолда бар мүмкіндіктерді пайдалана ал- май отырмыз. Ал отандастарымыз отандық өнімдерді тұ тынуға зәру. Жақында Қазақстан сүт одағы арнайы мони торингтік зерттеу жүргізді. Оның нәтижесі бойынша, азамат тарымыздың 80 пайызы отандық сүт өнімдерін тұтыну ды жөн санайды. Ал Қазақстанға сүт Ресей, Беларусь пен Қытайдан келеді. 2007 жылдан бастап импорт сүттің көлемі артып, отандық өнім көлемі азайған. Зауыттарымыз болса барлық сүт өнімдерінің тек 30 пайызын ғана өңдейді. Қалғаны қайда кетіп жатқаны белгісіз. Ал өзге елдерде, мәселен, Беларусьте бұл көрсеткіш шамамен 90 пайызды құрайды. Екіншіден, бұл мәселеге бағаның реттелмеуі, бір жүйеге келмеуі себеп болып отыр. Яғни кейбір орталықтар сүтті анағұрлым арзан бағаға сатып алуды көздейді. Ал қарапайым тұрғын үшін сүтті өздері сатқаны тиім дірек. Лидия МИХЕЕВА, Қазақстан сүт одағы директорының орынбасары: – Қазақстанға ірімшіктің 67 пайызы, майдың 40 пайызы сырттан жеткізіледі. Басқа да сүт өнімдері нарығымызды жаулап алды. Сондай-ақ бізде сүтті тұтынушылар аз. Мәселен, медициналық зерттеулер бойынша, бір адам жылына 405 литр сүтті тұтынуы керек. Ал азаматтарымыз орташа есеппен 205 литр сүт ішеді. Адамның денсаулығы мықты болу үшін сүтті көбірек пайда лануымыз қажет. Мәселен, Скандинав елдері бұл өнімді жиі пайдаланады, соның салдарынан олардың өмір сүру ұзақтығы орташа есеппен 90 жасты құрайды. Нұрмұхаммед МАМЫРБЕКОВ Импорт сүтке телміруді қашан қоямыз? САУАЛНАМА Қаржы дағдарысы қазақстандықтардың отбасына айтарлықтай әсер еткен жоқ. Дегенмен еліміздің шығыс өңірі мен алматылық тұрғындардың сатып алу мүмкіндігі едәуір төмендеген. Бұл республика жұртшылығы арасында жүргізілген әлеуметтік сауалнама нәтижесінде белгілі болды. Өткен ақпан айында Саяси шешімдер институты жүргізген сауалнамаға еліміздің 16 қаласынан 2300 респондент қатысып, түрлі әлеуметтік мәселелер бойынша өз пікірін білдірген. Сауалнама барысында респонденттердің 26,1 пайызы отбасыларының материалдық жағдайы төмендегенін, яғни қаржылық дағдарыстың салқыны тигенін айтыпты. Әсі- ресе солтүстікте әр бесінші отбасы дағдарыстан айтарлықтай жапа шеккен көрінеді. Дегенмен сарапшылардың мәліметінше, бұл – өткен қаңтар айымен салыстырғанда 3,9 пайызға төмен көрсеткіш. «Қайта дағдарыстан ешқандай зиян шекпегенін айтқан қала тұрғындарының саны 1,4 пайызға артып отыр», – дейді Саяси шешімдер институтының сараптама бөлімі жетекшісі Ирина Черных. Алайда қалалық жерлерде тұра- тындардың материалдық жағдайы жақсарғанына қарамастан, тұрмыс жағдайы нашар адамдардың саны ақпанда 1,1 пайыз- ға көбейіп отыр. Мәселен, сауалнамаға қатысқан алматы лық- тардың 37,5 пайызы айлық табысының тек азық-түлік өнімін алуға жететінін ашық айтқан. Тұрғындары әлеуметтік жағынан жақсы қамтылған аймақтар арасында солтүстік және батыс өңірлер бар.
РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ №34 (260) 3.03.2010 жыл, сәрсенбі www.alashainasy.kz 7
ДОДА ГРЕК-РИМ КҮРЕСІ ӘЙЕЛДЕР КҮРЕСІ СӘТІ ТҮСКЕН СҰХБАТ Әзиз ЖҰМАДІЛ ВЕЛОСПОР
Т ? Б I Л Г I М К Е Л Г Е Н Б I Р С Џ Р А Ћ Б I Л Г I М К Е Л Г Е Н Б I Р С Џ Р А Ћ Хиддинк екі тізгінді қатар ұстамақ Негізі, екі ақпарат та дұрыс. Гус Хиддинк Түркия құрамасына да, Кот д’Ивуарға да бас бапкер болып тағайындалды. «Қалай?» дейсіз ғой. Хиддинктің Ресей футбол фе де-
рациясымен келісімшарты осы жылдың бірінші шілдесінде бітеді. Ал Түркия құ- рамасын жаттықтыруға бірінші тамызда кіріседі. Дегенмен Хиддинк Оңтүстік Африка Республикасында өтетін футбол додасы кезінде ивуарлық футбол- шыларды баптайтын болады. Нақтырақ айтсақ, Кот д’Ивуар құра масының бас бапкері ретінде бірінші маусымнан бастап, әлем бірін шілігінің соңына дейін қызмет атқарады. Демек, маусым айында голландиялық бапкер екі құраманың да (Ресей және Кот д’Ивуар) тізгінін ұстайды деген сөз. Осыдан біраз уақыт сіздердің газеттеріңізден голландиялық білікті маман Гус Хиддинктің Түркия құрамасына бас бапкер болып тағайындалғанын естіп едім. Ал жақында радиодан оның Кот д’Ивуар құрамасына жаттықтырушы болып барғанын естідім. Қай ақпаратқа сенерімді білмей отырмын. Марат СҰЛТАНБЕКОВ, Ақтөбе қаласы Медальдар жиынтығында неге сәйкестік жоқ? Сөзіңіздің жаны бар. Жалпы, Ванкуверде өткен қысқы Олимпиада ойындарында алтыны бар, күмісі бар, қоласы бар, барлығы 258 медаль иесін тауыпты. Осы жерде сіздің сұрағыңызға тоқталар болсақ, биат лоннан 20 шақырымдық жарыста норвегиялық Уле-Эйнар Бьерндален мен белоруссиялық май талман Сергей Новиков бірдей нәтижені көрсетті. Сондықтан екеуінің де ерлігін ескерген ұйымдас тырушылар қос спортшыны да күміске лайықты деп таныды. Ал осы сында алтын медальға норвегиялық тағы бір спортшы Эмиль Хегле Свендссен қол жет кізген еді. Айта кетейік, Ванкувер Олимпиадасында Қазақ стан құрамасы бір күміс медаль иеленіп, Эстониямен 25-26-орындарды бөлісті. Егер қысқы Олимпиада ойындарында 12 жыл бойы медальға зәру болып келгенімізді ескерсек, бұл да жаман көрсеткіш емес екенін сеземіз. Сондай- ақ Ванкувер қысқы Олим пиада ойындарына барлығы 82 елдің қатысқанын, солардың ішінде тек 26-сы ғана медальға ие болғанын да қоса кеткеніміз абзал.
ТҰСАУКЕСЕР Отандық бокстың өз сайты ашылды – Анатөлі Қажыкенұлы, міне, ХХІ қысқы Олимпиада да аяқталды. Осы жердегі дүбірлі доданың басы- қасында болдыңыздар. Қандай баға бересіз? – Ванкувердегі Қазақстан деле- гациясының штабы ХХІ қысқы Олим- пиададағы спортшыларымыздың өнерін «жақсы, лайықты» деп бағалайды. Басты жетістігіміз, Елена Хрусталеваның күміс медаль жеңіп алуы болды. Негізі, біз әу баста-ақ Хрусталевадан жүлде күткенбіз. Себебі дәл осы қашықтықта, яғни 15 шақырымдық жеке жарыста Елена былтыр әлем чемпионатында 6-орын алып, жазғы әлем чемпионатында үшінші болған- ды. Хрусталева сол сенімді ақтап, жүлде әперді. Содан соң үш рет бесінші орынға ие болдық. Атап айтқанда, басында Хрус- талева спринтте бесінші орын алды. Тіпті жүлделі орындардың біріне іліге жаздады. Содан соң бұл жетістікті шаңғышы Алексей Полторанин қайталады. Командалық спринтте де Алексей Полторанин мен Николай Чеботько осы белестен көріне білді. Жалпы, біз 1,5 шақырымдық спринт те Полторанин жүлдеге ілігеді деп күткен
біз. Өкінішке қарай, ол көмбеге жақында ғандағы соңғы бұрылыста норвег шаңғы шысымен соғылысып, құлап қалды да, бірнеше секунд жоғалтып алды. Бұл секундтар оны бесінші орынға ығыстырды. Қал
ған спортшыларымыздың көрсет- кіштеріне тоқталар болсақ, 35 рет алғашқы отыз дыққа іліктік. Олардың дені өрімдей жас тар. Ал осы жастардың ішінде Игорь Закурдаев, Екатерина Айдова, Роман Креч сынды жас таланттарымызды бөле- жара атағым келеді. Мысалы, Закурдаев былтыр тау шаңғысы спортынан әлемдегі 200 үздік спортшының қатарына іліге де алмай жүрсе, Ванкувер Олимпиадасында өзі қатысқан барлық бәйгелерде көмбеге жетіп отырды. Көңілге қонымды нәтижелер көрсетті. Әлеуеті жо ғары екендігін дә- лелдей білді. 2014 жылғы Со- чи Олим
пиадасында бәйге көрігін қыз дыратын спорт шы- лардың бірі бо луы керек енді. Ал коньки шілеріміз осын да
өздерінің өмі ріндегі ең үздік көр сеткіштерін көрсетті. Алдағы уақыт та олар Гол ландиядан ала- тын спортшы лары мызбен бірге ел намы
сын абы роймен қор- ғау лары керек. Гол лан диядан алған
спорт шылары мыздың Ван кувер Олимпиада сына қа- тысуларына Халықаралық конь- ки спорты федерациясы рұқсат бермеді. Бірақ олар алдағы Азия ойындары мен Сочи Олим пиадасында ел намысын қорғайтын болады. Олардың уақыты (көр сеткіштері) осы Ванкувердегі команда лық жарыста Олимпиада рекор дын жаңартқан Голландия құра масының көр сеткішіне жетеқабыл. Жал пы, қысқа қайы рып айт- қанда, Ван кувер Олимпиа дасында Пре- мьер-ми нистр дің тапсырмасы орын- далды.
– Болды, әрине. Бірінші кезекте фрис- тайл спортының могул жаттығуындағы – Дмитрий Рейхард. Әлем кубогы дода- сының соңғы кезеңдік жарыстарының бірінде жүлдеге ілініп, екі рет төртінші орын алған Рейхард Олимпиадада сенім үдесінен шыға алмады. Жоғары жетістікке қол жеткізетін мүмкіндігі болып еді, бірақ үмітті ақтамады. Мысалы, електік сында ол 11-орын алды. Ал одан кейінгі 12- орын да тұрған Канада спортшысы фи- налда тәп-тәуір нәтиже көрсетіп, Олим- пиада чем пионы болды. Ал Рейхардтың жолы болмады.
– Мұндағы штабта әр спорт түріндегі бапкерлерден бөлек арнайы сарапшылар тобы жұмыс жасады. Олар Қазақстан спорт шыларының ғана емес, біздің Азия- дағы бәсекелестеріміздің де әлеует терін зерттеді. Атап айтқанда, Қытай, Корея, Жапония спортшыларының көрсет кіштері мен мүмкіндіктерін таразылап отырды. Азия ойындарында олардың қан ша алтын ала алатындықтарын егжей-тегжейлі зерттедік. Бұл тұрғыда оңтүс тіккорея- лықтардың шорт-трек пен конькимен жүгіру спортында, ал қытайлық тардың осы екі спорт түрі мен мәнерлеп сырғанаудағы жетістіктері біздің әлі қыруар жұмыс атқаруымыз керек екендігін білдіреді.
Жоба жетекшісі – журналист Ерзат Серғазин. Жас болса да, тәжірибесі мол Ерзат – республикалық спорт басы лы- мының қызметкері. Оның айтуынша, сайт ашқандағы негізгі ой – бокс сүйер қауым ның үдесінен шығып, отандық былғары қолғап шеберлері туралы тың мәлімет тарату. «ҚазНет»-тегі бүгінгі отан- дық сайттардың осал бір тұсы – жүйелі ақпарат жоқ. Оның үстіне, деректердің көбі әбден көнерген. «Біз ұлттық құрама мүшелерімен, ірі бокс функционерлері мен, бокс жанашырларымен, ардагерлермен сұхбат ұйымдастырамыз. Боксқа үлес қосқан азаматтардың еңбегін ел есіне салып отыру да – үлкен міндет. Оның сыр- тында балғын спортшыларды әзірлейтін олимпиадалық резерв мектебінің түлек- терінен бастап, қияндағы бокс сүйер ауыл жастарының тұрмысынан хабар шерткіміз келеді. Аймақтағы бокстың ахуалы туралы нақты мәлімет жинап, бокстың дамуына өзімізше үлес қосуды парыз санаймыз», – дейді Ерзат. Сайттың ұжымы – небәрі үш қыз- меткер. Олар: Ерзат Серғазиннен бөлек, Талғат Исенов және Диас Құсбеков. Сайт авторының айтуынша, сайт тан бара-бара сирек кездесетін жек пе- жектердің бейненұсқасын көру мүм- кіндігі пайда болады. Ақпараттарды қазақша сөйлету – уақыт күттірмейтін іс. Өз кезегімізде, бір мүддеге біріккен ізденімпаз әріптестеріміздің игі бас- тамасына сәттілік тілейміз. Отандық спорт журналистикасының көш ілгері қозғалуына серпін берер азаматтардың ниеттері көпшілікке үлгі болсын! Екібастұзда әйелдер күресінен кадеттер арасында Қазақстан біріншілігі аяқталды. Бұл сын – бір жағынан, осы жылдың мамыр айында Ташкент қаласында өтетін халықаралық турнирге іріктеу болды. Ал Ташкентте өтетін халықаралық турнирде жасөспірімдер арасында өтетін Сингапур Олимпиадасына лицензиялар сарапқа салынатынын да айта кеткеніміз жөн. Сонымен, Екібастұз қаласындағы белдесулер қорытындысы бойынша олимпиада ойындарына жолдама алуға мүмкіндіктері мол бірнеше аруларымыз мамандардың назарына ілікті. ӘЙЕЛДЕР КҮРЕСІНЕН КАДЕТТЕР АРАСЫНДА ӨТКЕН ҚАЗАҚСТАН ЧЕМПИОНАТЫНЫҢ ЖЕҢІМПАЗДАРЫ:
Испанияда өткен Гран-при бәсе- кесінің күміс жүлдегері 55 келі салмақ дәре жесін де белдескен Марат Гарипов өзінің сол же тістігін қайталап екінші орын алды. Сөйтіп, Марат бұл салмақ дәре
жесінде біздің елдегі ең үздік балуандардың бірі екенін тағы бір рет дәлелдеді. Сонымен қатар 66 келі салмақта белдескен ел чемпионы Бейбіт Нұғыманов пен Дүниежүзілік уни- версиаданың қола жүлдегері, 74 келі сал мақта кілемге шыққан Әсет Әділов те қола медаль алды. Осымен алтыншы жыл қатарынан өтіп келе жатқан турнирде Иран елі өзінің кілең мықты балуандарын боз кілемге шығаруды әдетке айналдырған. Құм қаласындағы халықаралық турнир- де биыл Әзірбайжан, Қазақстан, Түркия, Армения және Ирактан келген барлығы 130-дан аса балуан белдесті. Айта кетейік, дүбірлі додада екінші орын алған балуанға 2000 АҚШ доллары, ал қола жүлде үшін 1000 АҚШ доллары көлемінде сыйақы табыс етілді. Телжан КҮДЕРОВ Ираннан 4 мың доллар алып қайттық Бүгін «Астана» командасының Ис- панияның Тенерифе қаласындағы екі апталық оқу-жаттығу жиыны аяқталды. Дегенмен, айта кетейік, Пиреней түбегінде өткен бұл жиынға команданың барлық спортшылары түгел қатысқан жоқ. Әртүрлі
маңызды себептерге байланысты Альберто Контадор, Оскар Перрейро, ағайынды Дэвистер сынды жігіттер оқу- жаттығу жиынына қатысқан жоқ. Тенерифеде тек Александр Винокуров, Асан Базаев, ағайын ды Максим және Валентин Иглинскийлер, Энрико Гаспоротто, Алек сандр Дьяченко, Дмитрий Фофонов, Андрей Зейц және Валерий Дмитриев қана болды. Ал бүгін команданың спорт директоры Дмитрий Седун бастаған бір топ жігіттер Испания жерінде өтетін Vuelta Ciclista a la Region de Murcia көпкүндігіне қатысады. Бес күнге созылатын бұл дүбірлі додада «Астананың» намысын Асан Базаев, Болат Райымбеков, Александр Дьяченко, Андрей Зейц, Валентин Иглинский, Роман Киреев және Паоло Тиралонго қорғайды. Әлбетте, басты үмітіміз Асан Базаев, Валентин Иглинский секілді сайыпқыран- дарымызда. Бірақ Асанның көпкүндіктен гөрі біркүндік турнирлерді ұнататынын ескерсек, бұл жарыста команда көшбасшысы Валентин болатын түрі бар. Алайда «Астананың» осы айдағы басты жарысы бұл емес, наурыздың 7-сі мен 14-і аралығында Фран ция жерінде өтетін «Париж – Ницца» көпкүндігі болмақ. Бір аптаға созылатын бұл турнирге команда- мыздың атынан кілең «сен тұр, мен атайын» деген саң лақтар қатысады. Атап айтар болсақ, Альберто Контадор көшбасшы рөлін атқаратын болса, Оскар Перрейро, Да ниэль Наварро, Бенджамин Новаль, Хесус Эрнандес, Давид Де ла Фуэнте, Горазд Стангели, Дмитрий Фофонов және Максим Гуров грегарий қызметтерін атқарады. Әттеген-айы, бұл көпкүндікке «Астананың» тағы бір көшбасшысы, өз отандасымыз Александр Винокуров қатыспайды. Өкінішті-ақ. Өйткені «Париж – Ницца» Сашаның сүйікті көпкүндіктерінің бірі саналады. Кім біледі, егер Вини осы турнирге қатысқанда, топ жарып шығуы да мүмкін еді. Алайда Винокуров мәртебесі жөнінен «Париж – Ницца» көпкүндігінен кем түспейтін «Милан – Санремо» біркүндігіне қатысады. Алайда, біркүндік жарыстар Сашаның турнирі емес екенін білеміз. Оның үстіне, «Милан – Санремо» бір- күндігін жеңіп алуды тағы бір жерлесіміз Асан Базаев көптен бері армандап жүр. Тіпті әр сұхбатында осы жарыста жеңіп алуды мақсат тұтатынын айтудан жалыққан емес. Осы жерде «Милан – Санремоға» Асанның да қатысатынын ескерсек, Вини бұл жолы Базаевқа жол беретінін түсінеміз. Әлбетте, біз үшін Асанның жеңіске жеткені бәрінен де жоғары мәртебе. Ал Винокуровқа әлі жеңістің сәті түсер. Осы айда ол «Милан – Санремо» біркүндігінен басқа, тағы екі жарысқа аттанады. Ал сәуірде Виниді «Льеж – Бастон – Льеж» біркүндігі күтіп тұрса, мамыр айында бас саңлағымыз велоспорт жарыстарының ішінде мәртебесі жөнінен екінші орынға ие «Джиро д’Италия» көпкүндігіне қатысады. Демек, жоғарыда аталған жарыстардың барлығы Александр үшін Альпі тауының бөктерінде өтетін әйгілі көпкүндік алдындағы сынақтар деп сенеміз. Ал «Джирода» Саша бар өнерін салуы тиіс. Өйткені, кім біледі, бұл жыл Винокуровтың велоспорт ершігіндегі соңғы маусымы болып қалуы да ғажап емес. Қанша дегенмен жасы жетті. Оны өзі де жасыр- майды. Сол үшін «Джиро д’Италия» көп- күндігін жеңуі керек. Командасының бұл ниетін түсінген Альберто Контадор да Виниге бәсекелес атанғысы келмей, бұл жарысқа қатысудан бас тартты. Ал, бір қызығы, Италия жерінде өтетін көпкүндікте Винокуровқа грегарий болатын велоша- бан
доздардың дені өз жерлестеріміз. «Астаналық» шетелдіктерден тек қос итальяндық Энрико Гаспоротто мен Паоло Тиралонго ғана «Джироға» қатысады. Сондай-ақ Александр Винокуров веложарыстардың төресі «Тур де Франс» көпкүндігіне де қатысады. Дегенмен Францияда өтетін бұл жарыста Вини көшбасшының емес, грегаридің қызметін атқарады. Өздеріңізге белгілі, биыл «Астана» «Тур де Франста» тағы да Аль- берто Контадорға сенім артпақ. Сондай- ақ, қос саңлақ велотурнирлердің ішінде мәртебесі жөнінен үшінші орын алатын «Вуэльта Испания» көпкүндігіне де қатысады. Сөзіміздің соңында айтарымыз – әр ай сайын «Астананың» сол айдағы жарыстар кестесімен таныстырып отыратын боламыз. «АСТАНАНЫҢ» НАУРЫЗ АЙЫНДАҒЫ ЖАРЫСТАР КЕСТЕСІ: Турнир Уақыты Спортшылар Vuelta Ciclista a la Region de Murcia 3-7 наурыз Болат Райымбеков, Валентин Иглинский, Роман Киреев, Александр Дьяченко, Андрей Зейц, Хосеп Хуфре, Паоло Тиралонго Monte Paschi Strade Bianche, Eroica Toscana 6 наурыз
Асан Базаев, Александр Винокуров, Максим Иглинский, Андрей Гривко, Аллан Дэвис, Скотт Дэвис, Энрико Гаспаротто «Париж – Ницца» 7-14 наурыз Дмитрий Фофонов, Максим Гуров, Альберто Контадор, Оскар Перейро, Даниэль Наварро, Бенджамин Новаль, Хесус Эрнандес, Давид Де ла Фуэнте, Горазд Стангели Tirreno-Adriatico 10-16 наурыз Асан Базаев, Александр Винокуров, Максим Иглинский, Энрико Гаспаротто, Андрей Гривко «Милан – Санремо» 20 наурыз Асан Базаев, Александр Винокуров, Андрей Гривко, Алан Дэвис, Энрико Гаспаротто, Volta Ciclista a Catalunya 22-28 наурыз Александр Дьяченко, Альберто Контадор, Хосе Хуфре, Даниэль Наварро, Бенджамин Новаль, Паоло Тиралонго Critеrium International 27-28 наурыз Максим Гуров, Роман Киреев, Оскар Перейро, қалғандары белгісіз. Gent – Wevelgem 28 наурыз Валентин Иглинский, Андрей Гривко, қалғандары белгісіз. KBC-Driedaagse De Panne-Koksijde 30 наурыз – 1 сәуір
Асан Базаев, Валентин Иглинский, Максим Гуров, қалғандары белгісіз. РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ №34 (260) 3.03.2010 жыл, сәрсенбі www.alashainasy.kz 8
ДУМАН №34 (260) 3.03.2010 жыл, сәрсенбі www.alashainasy.kz 8 РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ e-mail: info@alashainasy.kz Шығуы Ұзақтығы Батуы 07:26 11.18 18:44 БҮГІН: ЖҰЛДЫЗ-ЖОРАМАЛ Дс Сс Ср Бс Жм Сб Жк Дс Сс Ср Бс Жм Сб Жк Дс Сс Ср Бс Жм Сб Жк Дс Сс Ср Бс Жм Сн Жк Дс Сс Ср
1 2
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 К е зекшi ред ак тор – Анар ҚУ АНЫШБЕК ОВ А Республикалық қоғамдық-саяси ақпараттық газет Бас редактор – Серiк ЖАНБОЛАТ Мұратқали ДҮЙСЕНБАЕВ Бас ред
ак тордың бiрiншi орынб ас ары
Мақсат ӘДIЛХАН Бас ред
ак тордың орынб ас ары
Айдын ҚАБ А – ж
а уапты х
а тшы
Талға т КIРШIБ
АЕВ – ж а уапты х а тшының орынб ас ары
Нұрлыб ай ИТЕКБ
АЕВ – те х.ред ак то р Күләш НАҚЫПОВ А –
аға к оррек
тор, т е л.: 388-80-76 Бөлiм редакторлары: Құб
аш МЕҢДIҒА ЛИЕВ – с
аяси бюро, т е л.: 388-80-72 Берiк ӘШIМОВ – нарық, т е л.:
388-80-69 Қалд
ар КӨМЕКБ АЕВ – қоғам, т е л.:
388-80-65 Алма
т ИСӘДIЛ – өрк ение
т, т е л.: 388-80-64 Нұрғазы СА САЕВ – дод а (спор
т), т е л.: 388-80-74 Бо ла тбек МҰХТ АРОВ – ж
аңалықт ар, т
е л.:
388-80-68 Қу анышбек ҚАРИ – меншiк тi тiлшiлер қосыны, т е л.:
388-80-62 Астана филиалы: Мек
енж айы: Сейфу ллин көшесi, 31 Те л.: +7 (7172) , 54-27-31 E-mail: aa_as tana@mail.ru
(А ст ана филиалының ж е текшiсi) besbogda@mail.ru besbogda@y ahoo.c om
а т А
ЛМА СБЕКҰЛЫ – тiлшi Салт ан СӘКЕН – тiлшi Бүркiт НҰР А СЫЛ – тiлшi Аймақтағы тiлшiлер: А тыр ау – Нарғыз ҒАБДУ ЛЛИНА, т ел.: 8702 5876587 Қар ағанды – Серiк САҒЫНТ АЙ, т ел.: 8777 3909779 Қос танай – Алмагүл СҰЛТ АНОВ А, т
ел.: 87774067903 Қызылж
ар – Ерб ақыт АМАНТ АЙ, т ел.: 8 7054418255 Қызылорд а – Әділж ан ҮМБЕ Т,
ел.: 87777054466 Өск
емен – Елмейір А ХМЕД, т
ел.: 87775797090 Шымк
ент – Шадияр МО ЛДАБЕК, т ел.: 8705 9877799 Га зе т 2008 жылдың 17 қар ашасынд
а ҚР Мәдение т және ақпар а т
минис трлiгiнде тiрк е лiп, бұқар алық ақпар а т құр алын есепк е қою
ту р алы №9650-Г к уәлiгi берiлг ен.
Р е д акция авт орлар мақаласы мен ж арнама мазмұнына ж а уап бермейдi. Авт
орлар қо лж азб асы өңде лмейдi және к ерi қайт арылмайды. Көлемi екi к омпью
терлiк бе тт ен (14 к е гль) ас
а тын ма
териалд ар
қабылд анб
айды. «Алаш айнасынд а» ж арияланған ма териалд ар мен с
уре тт ердi көшiрiп немесе өңдеп б а су үшiн ред акцияның ж азб аша рұқс
а ты
алынып, г а зе тк е сiлт
еме ж а салуы мiнде ттi. Құрылтайшысы және меншiк иесi – «ТОЛҒАУ» ЖШС Директор – Александр Филимонович АН Та р а ту қызме тi те л.: 8 (727) 388-80-88 Ж арнама бөлімі те л.:
8 (727) 388-81-00 Алма
ты қаласы «Дәуiр» РПБК ЖШС Қалд
аяқов көшесi, 17-үй. Т ел.:
(727) 273-12-04, 273-12-54 Тапсырыс – №898 А ст
А ст ана-По лигр афия»,
Бр усиловский көшесi, 87-үй. Т ел.:
Тапсырыс – №298 Шымк ент қаласы «Оңтүс тiк по лигр
афия» б аспалар үйi» ЖШС Байтұрсынұлы көшесi, 18-үй. Т ел.:
(7252) 30-03-30, 30-03-31 Тапсырыс – №3010 Бағасы к е лiсiмдi Таралымы – 10 000 дана Га зе т сейсенбi, сәрсенбi, бейсенбi, жұма, сенбi күндерi шығады. «А ла ш а й на сы» г аз ет iн е ж
аз ы лу и нд екс i: 6 42 59 Ре да кц и ян ы ң ме ке нж ай ы : А лм ат ы қ ал ас ы ,05 0 0 51 , Б ег ал и н кө
ш ес і, 1 4 8 а
Те ле ф он : 8( 7 2 7 )3 8 8-8 0 -6 0, ф акс
: 8( 7 2 7 )3 8 8-8 0 -6 1 e- m ail : inf o @ a lashainas y. kz Алаштың атаулы күні • Қырғызстанда мемлекеттік байрақ күні. • Жазушылардың дүниежүзілік күні.
ака демик; Күләш Құнантаева (1931) – педагогика ғылымының докторы, ака демик; Жолдасбай Тұрлыбаев (1932) – жазушы; Ибрагим Еділбаев (1933) – «ENRC-Қазақстан» компаниясының вице-президенті; Шаймұрат Смағұлов (1936) – экономика ғылымының докторы, профессор; Бақыт Әбілғазин (1949) – ҚР сыртқы істер министрінің кеңес ші сі; Байбол Өтепбаев (1957) – Қазақстан тоннель қауымдастығының президенті; Ғазиз Мәуленов (1958) – заң ғылымының докторы, пол ков ник; Асқар Досекенов (1959) – Солтүстік Қазақстан облысының прокуроры, ІІІ дәрежелі мемлекеттік әділет кеңесшісі; Сәдуақас Мералиев (1959) –Rompetrol Group компаниясының бас директоры; Сұлтан Әкімбеков (1964) – «Центр Азии» журналының бас редакторы; Серік Шайдаров (1965) – Қарағанды облысы Нұра ауданының әкімі;
Сәлімжан Нақбаев (1966) – Атырау қаласының әкімі; Серік Әлиасқаров (1980) – «Ұлттық ақпараттық технология» АҚ басқарма төрағасының орынбасары, магистр;
ция лық холдингі» АҚ департамент директоры. Мерейлеріңіз үстем болып, мәртебелеріңіз арта берсін! «Алаш айнасы» Белгілі есімнің белгісіз сыры СҰЛТАН – қазақ арасында жиі кездесетін арабы есім. Билеуші мағынасын бе реді. Жұлдызшылардың пайы мын- ша, мұндай есімді иеленгендер ешкімнен қо рықпайтын ба- тыл келеді және әрдайым өзгеге көмектесуге әзір тұ рады. Ер кіндікті жаны сүйеді. Есте сақтау қабілеті мықты. Мі нез- құлқы тұрақсыздау бо ла ды. Бірақ өз жұмысын бе рі ліп
істейді. Басқалардың бастамасын жоғары ба ға лай ды. Ауа райы -17-18 о -21-22 о +1+3 о -5-8 о
о
о
о -14-15 о 0+2 о -3-5 о
о
о -17-18 о -20-22 о -18-19 о
о
-16-17 о
о -12-14 о -17-19 о
о
о
о
о
о -22-24 о -15-16 о -19-21 о -20-24 о -27-31 о +3+5 о
о -5-7 о -11-12 о -24-26 о -32-37 о Құмырсқа ұясы Екі
әнші Тікұшақ
Сыйлы орын
Теміржол. төсеніш
материал Мешіт,
медресе бөлмесі
Көптің көмегі
Көше ұрысындағы бөгет Жеңіл әйел пальтосы Жоғары
сапалы қағаз түрі
Жолдағы кедір-бұдыр Ноқат Назым
Хикмет... Латвия
қаласы Ақ түс
Мосқал Қайғы
Айтылған сөз
Сый Өткел
Жапон ішімдігі
Шахмат термині
Еуропа ақсүйегі
Жағармай түрі
Веложарыс жолы
Ұшқыш Шіркеу
қызметке- рінің киімі Жүн мата
Қожа. ие, пір
Герма- фродит
Мата қиынды-
ларынан есілген бау Теңізші- лердің
бағдар- шамы
Сәтбаев көшесі Абай даңғылы Құрманғазы көшесі Қабанбай батыр көшесі Достық даңғылы Луганский көшесі Бегалин көшесі Бегалин көшесі «Алаш айнасы» газетiне жазылу индексi: 64259 Редакцияның мекенжайы: Алматы қаласы, Бегалин көшесі, 148 а Телефон: 8(727)388-80-60, Факс: 8(727)388-80-61 e-mail: info@alashainasy.kz Республика сарайы Коккинаки көшесі Байтасов көшесі «АЛАШ АЙНАСЫ» Бегалин көшесі, 148 а ДУМАН
8 РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ Әзіл-шыны аралас Емханада: – Дәрігер, менің басым айналып тұр. – Көріп тұрмын... *** Дәрігермен әңгіме: – Сіздің әйеліңіздің жүйкесі тозған, бірақ сонда да ол ұзақ жасайтын болады. – Мен ше? ***
Жансақтау бөлімі. Дәрігер науқасқа: – Өкінішке қарай, сіздің азғана өміріңіз қалды. – Қанша? – 10...
– Ай ма, жыл ма? – 9, 8, 7... *** Күйеуі орындықтың үстіне шығып, лампаны бұрамақ болады. Әйелі: – Орындықтың үстіне газет төсесең қайтер еді? – Былай-ақ бойым жетеді...
Матай. Уыз. Долы. «Рапид». Сел. Кабриолет. Апе. Сужүрек. Нетто. Шаш. Оба. Сет. Ұзақ. Шаруа. Ала. ТІГІНЕН: Сахара. Ураса. Баж. Шер. Шадияр. Үн. Ту. Йод. Игрек. Го. Ет. Туыс. Лактоза. Есеп. Обал. Әзіл. Тең. Ақа.
СІЗ ЕСТІДІҢІЗ БЕ? Көне Мысыр абыздары құрамы мен сапасы жағынан фастфудқа ұқсас тағамдарды қолданған. Ұлыбританияның Манчестер университетінің ғалымдары осындай қорытындыға келіп отыр. Күніне бір стакан қызылша шырынын ішіп тұру қан қысымының шамадан тыс жоғарылауын тыя алады. Мұны Лондондағы Әулие Бартоломей госпиталінің дәрігерлері дәлелдеп шығарды. Қызылша шырыны қан қысымын басады екен Ежелгі мысырлықтар фастфуд жеген бе? Мамандардың зерттеуіне қан қысымы көтеріліп ауы ратын 14 ерікті қатысқан. Олар әуелі 15 минут сайын, кейін 6 сағат сайын қызылша шырыны мен жай ғана ауызсуды қол данады. Ерік тілердің қысымы да сонша уақыт ара лы ғын да бақыланып тұ рады. Бір тәулік өткеннен кейін дә рі гер лер 500 мл қызылша шырынын қолданған адамның қы сымы 4 мм-ге дейін тө мен- дегенін анықтады. Егер шы рын ды тұрақты түрде тұтынса, адам қысымын әбден қал пы на түсіре алады екен. Са рап шы лар дың мәліметінше, қа зіргі уақытта дүниежүзінің ересек тұр ғын да- рының 25 па йы зы гипертензиямен ауырады. Бол жам бойынша 2025 жы лы бұл көрсеткіш 30 пайызға жетуі мүмкін. «ИТАР-ТАСС» агенттігінің хабарлауынша, зерттеушілер абыз мумиялары мен ежелгі кесенелердегі таңбаларға тал- дау жүргізген. 22 мумияның 16-сынан жүрек-қан та мыр- ла ры ауруының белгілері анықталыпты. Ал тоғыз сүйектің та мыр ларынан кальций шөгінділері табылды. Ғалымдардың ай туынша, атеросклероз ауруының белгісі саналатын бұл жайт ағзадағы май алмасу процесінің бұзылуынан, яғни дұ рыс тамақтанбаудан болады. Кесенелердегі көне таң ба- лар да қызметшілердің абыздарға дайын тағам ұсынып жат қаны бейнеленеді. Профессор Дэвид Саидтің сөзіне қа рағанда, абыздарға бірнеше күн бұрын ұн мен қаз ма- йы нан, ет пен жұмыртқадан әзірленетін тағамдар күніне үш рет берілетін болған. Дәрігердің айтуынша, ежелгі Мысыр эли тасы өкілдерінің үнемі осылай тамақтануы салдарынан олар бар болғаны 40-50 жыл ғана өмір сүрген. Ал, не гі зі- нен, вегетариандық рационмен қоректенген қарапайым ша руа лардың өмір жасы бұдан әлдеқайда ұзақ болған. Құрастырған Айтқазы МАЙЛЫБАЙ СКАНВОРД
«МЫҢ БІР КӨЛІК» ХИКАЯСЫ Билет қалтада... Құрметті оқырман! Құрметті оқырман! «Алаш айнасы» «Көлік хикаялары» атты жаңа жоба «Алаш айнасы» «Көлік хикаялары» атты жаңа жоба аясында қысқа әңгімелерге бәйге жариялайды. аясында қысқа әңгімелерге бәйге жариялайды. Бірде жаздың ыстығында бір до- сым мен алыс жолға шықтым. Кө лік- тің іші жалын атып тұр. Біреу қол ора малмен, біреу газетпен жел пініп әлек. Арагідік бәріміз де «Түу... ыс- тық қайтеді, ей? Таңдайды кептірді ғой, әбден» деп қоямыз. Бір уақытта ыс тық қа шыдамаған соң, көлікті тоқ татуға мәжбүр болдық. Сол кезде до сым: – Шай ішіп ыстық басайық, – де- гені. Шайхана жаққа қарап ем, кезек дегенің қырғын екен. Әрі шай ішуге зау қым соқпағасын до сыма: – Ойбу... шай ішеміз деп жүріп кө ліктен қалып қоймаймыз ба? – де- дім кезектің ұзын-шұбақ екенін мең- зеп. Бетіме жалт қараған досым қо- лым
нан жетелеген күйі бір үстелге отыр ғызды да: – Отыр. Қазір шай әкелемін қайт- сем де, – деді. Бұл сөзіне қыңы ра- йып мен: – Түу... Салқын сусын ішсек те болар еді, – дей бергенімде досым: – Сонша қорқатындай түк те жоқ. Би лет қалтада. Автобус қайда барар дейсің, – деп күлгесін көңілім ор ны- ғып, жайлана отырдым. Сол уақытта ра диодан диктор біз мінген көлікке Сон да да шай әкелген до сыма: – Ей, біз мінген көлікке отырғызу басталғанын хабарлады-ау деймін. Естідің бе? – дедім. Ол асықпай: – Қойшы, ей... Саған солай естілген шығар. Естімедім. Шайыңды іш, – деп маған бір пиала шай ұсын- ды. Шайды ішіп бола бергенімізде, біз мінген көліктің жүргенін ха бар- лады. Мұны анық естідік. Ентіге ал кеп жүгір. Жүгіріп жетсек, көлігіміз жоқ. Сонда барып көліктен қалып қойғанымызды бір-ақ білдік. Кейін «Билет қалтада. Автобус қайда ба- рады дейсің?» деген сөз өз тұс тас та- рымыз арасында әжуаға айналып кетті.
Бұл күні сіздің өмірі ңіз де қандай да бір маңызды жә - не ұмытылмастай оқиға орын алады. Көктемнің ке - луі мен сіздің жан дүниеңіз де ша быттанып, қанат біт се, ұшып кетердей күй ке шесіз. Осы сәтті пайдаланып, өмі рі ңіз ге өзге- ріс тер енгізуге кірі сі ңіз. ТОРПАҚ Сіз бүгін өз біліміңізді, талантыңызды, тә жі ри бе- ңізді жұмыста тиімді қол- данасыз. Әріп тес те рі ңіз ге қа рапайым қаты на сы ңыз бен жа ғымды әсер етесіз. Жо ба- лар дың пайда болуы ма ңыз- ды қадам жасауға жә не жаңа дең гейге шығуға мүм кіндік береді.
Бүгінгі күн қызметтегі іскерлік ілгерілеуге, ал же- ке өмі рі ңіз дегі сезі мі ңіз дің кү шеюі не байланысты бо- лады. Жа ғ дайдың оңды қа- лып тасуы сізге бұрын орын- далуы мүм кін еместей болып көрін ген көп теген жос пар- ларды жү зе ге асыруға мүм- кін дік бе реді.
Бүгін сіздің жеке өмі- рі ңізде өзіңіз күтпеген өз- ге ріс тер болуы
мүмкін. Дос тық
қатынасыңызда ма хаб баттың анық белгілері біліне бас тайды. Тағдырдың жаз ға нына қарсы келу қиын, бұл се
зімді алғаш рет басы- ңыз дан өт кізіп жатқандай күй кеше сіз.
Бұрынырақ құрып қой ған жоспар лары ңыз- ды жүзеге асыру үшін қо- лайлы күн. Алға қойылған мақ
саттарға батыл түрде жыл
жығаныңыз жөн. Ең қиын деген идеяларды өмір- ге әкелу сіздің қолыңыздан ке леді. Басшылық тарапынан қол дауға ие боласыз.
Жұмысыңызды тың ғы- лық
ты тындыру үшін күн жақ сы жағынан қа лып та- сады. Ал жоғары дең гей-
дегі шығармашылық ша бы ты- ңыз кез келген ке дер гіні оңай жеңіп шы ғады. Әріп тес тері ңіз- дің арасында көш бас шы рөлін өзі ңізге алу ға тура келеді.
Сіздің бүгінгі күніңіз бір келкі болмайды. Біресе бә рі де жақсы қалыптасып, сәттілік күлімдеп тұрса, бі- ресе бәрі керісінше, күтпеген қиындықтар пайда болады. Аяқ астынан алыс ісса пар ға
шығуыңыз мүмкін, сол кез де саспай, барлық шарт қа да йын болыңыз.
Сіздің осы күні жұ мысқа деген құлшы ны сы ңыз арта түседі. Сіз тар тым ды қы лы- ғы ңызбен, қы зықты әңгі- ме леріңізбен көп шіліктің көңі- лін өзіңізге ау
дарасыз Жағдайды бақы лау да ұс тай- тын қабілетіңіз сәт тіліктің тол- қы нын қалт жібермейді.
Сіз бүгін жан дү ние ңіз- дің нәзік толқынына дем бе
ріп отырасыз. Сыртқы өмір дегі артық әңгімеден қа шып, өзіңіздің ішкі әле мі- ңізге үңілесіз. Бұл күнді тә жі- ри бе жинақтауға және бі лі мі- ңізді арттыруға арнаңыз. Ден саулығыңызға да көңіл бөліңіз.
ТАУЕШКІ Өзіңіздің таңдап алған мамандығыңыз бойынша айтарлықтай жетістіктерге жетесіз. Сіздің жеткен та- бы сыңызға қыз ға нышпен қа рап, көреалмаушылар кө - бе
сен беңіз, келіп түс кен ақ па- рат тарды ал дымен тек се ріп алыңыз.
Қызметіңізде айтар- лық тай табысқа жетуге үл- кен мүмкіндігіңіз бар. Ал- дам шы ұсыныстар келіп тү суі де мүмкін. Есіңізде бол- сын, бүгін өзіңіз бұрыннан та - ни тын адам дарға ғана се ніңіз. Өмі ріңізді түпкі та мы ры на де- йін өзгер те тін кездесу күтіп тұр.
БАЛЫҚТАР Бұл күні сіз өзіңіздің діт- теген нысанаңызға мір дің
оғын дәл тигізесіз. Жо ға-
рыға қарай қарқынды қа - дам жасай бастадыңыз, бұл – сіз үшін қуантарлық жағ дай. Маңызды мәсе ле лер дің ше- ші мі табылады, сәт тілік сізге кез келген істе се рік болады. отыр ғызу басталғанын ха бар ла- ғандай болды. Маңай ым дағы даң- дұңнан шала естігендей бол дым. Document Outline
жүктеу/скачать 3,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|