ОП: ФӨТ
Кафедра: Фармацевтикалық технология
Практикалық сабаққа арналған әдістемелік нұсқаулық
Тақырып:ББЗ номенклатурасы, оның жіктелу принциптері
Курс: 2
Дисциплина: Фармацевтикалық өндіріс технологиясындағы кәсіби терминология
Алматы 2023
Тақырып: ББЗ номенклатурасы, оның жіктелу принциптері
Мақсат:мәтіндердегі терминдерді табу, глоссарий жасау, ауызша және жазбаша кәсіби сөйлеуде фармацевтикалық терминологияны қолдану дағдыларын жетілдіру.
Биологиялық белсенді заттар Биологиялық белсенді заттар – жануарларда және адамда ағзаның патологиялық өзгерген қызметтерін қалпына келтіретін,шығу тегі әртүрлі, дәрілік заттарды алудың потенциалды көзі болып табылатын заттар.
Биологиялық белсенді заттарға -ферменттер, гормондар, дәрумендер, антибиотиктер, өсу стимуляторлары (ауксиндер, гиббереллиндер, кининдер), гербицидтер, инсектицидтер, биогендік стимуляторлар (құрамында кейбір дикарбон және гумин қышқылдары, аргинин, аммиак, микроэлементтер), простагландиндер, нейротрансмиттерлер, пирогендер және т. б. жатады. Шығу тегі бойынша ББЗ биогенді және абиогенді болып бөлінеді.
Қазіргі кезеңде ББЗ-нің қажеттілігі өндірісті қарқындату және қоршаған ортаны экологиялық сауықтыру мәселелерінің кең ауқымын шешумен тығыз байланысты, атап айтқанда:
– әртүрлі мақсаттағы өнімдердің жаңа түрлерін және ең алдымен профилактикалық және емдік әсер ететін препараттарды алу;
– өнеркәсіп және ауыл шаруашылығы қалдықтарын жою;
–ауыл шаруашылық өсімдіктерді, олардың биологиялық өнімділігін жоғарылату үшін, аурулардан, зиянкестерден, арамшөптерден қорғайтын экологиялық қауіпсіз қорғаныс құралдарын алу.
Қазіргі таңда өнеркісіпте медицинада, тағамда, ауыл шаруашылығында қолданылатын ББЗ кең ассортименті өндіріледі (антибиотиктер, вакциналар, ферменттер, полисахаридтер, гормондар, гликозидтер, азық-түлік және тағамдық қоспалар, ақуыздар, аминқышқылдары, витаминдер, алкалоидтар, пестицидтер, дефолианттар және басқа).
Көптеген ББЗ-ны алғаш рет табиғи өсімдік және жануарлар шикізатынан арнайы өңдеу арқылы алынды. Ежелгі Римде дәрігер Клавдий Гален (131-201) медицинада кеңінен қолданылатын дәрілік препараттар ретінде табиғи ББЗ-ны қолданған. Мұндай препараттар Галендік препараттар деп аталады.