Ермеккызы Алия, Сматаева Б.М, Тәліпбекова Ә.Ж С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университеті Алматы, Қазақстан
Тотыққан қоңыр көмірден гумин қышқылын гидроксидтік әдіспен алу үдерісін зерттеу
Түйін:Гумин қышқылы – әртүрлі молекулалық құрылымдағы өнім қоспасы, қанық қоңыр түсті, азотты жоғары молекулалық оксикарбон қышқылдары. Гуминді қосылыстар сорбент ретінде кең қолданыс табуда. Табиғатқа және адамға зиян тигізбейтін, бірақ суды топырақты және басқа нысандарды тазалауда табиғи сорбент ретінде қолданылады. Гуминді қосылыстарды алуда қолдануға болатын көптеген ресустар бар, солардың бірі - табиғи, экологиялық таза гуминді қосылыстарды өндіру үшін елдің кейбір аймақтарында кездесетін қоңыр көмір.
Әдістің мәні-ұсақталған тотыққан көмірді сұйылту, алдын-ала температура әсерінен натрий ерітіндісімен гидроксидтік әдіс нәтижесінде жүзеге асты.Осылайша, бастапқы компоненттің массасынан қоңыр және тас көмірді пайдалансақ, тотыққан көмір бізге қажетті өнімді(гумин қышқылын)екі есе көп береді.Нәтижесінде, тотығуды қолдану арқасындакөмір шикізатқа жұмсалатын шығындарды азайтып қана қоймай, тау-кен кәсіпорындарының үйінділерінің көлемі де азаяды. Мұндай технологияны ауыл шаруашылығында қолдануға болады, өсімдік шаруашылығында, мал шаруашылығында топырақ құнарлылығын арттыру,тау-кен өндіру өнеркәсібі (топырақты қалпына келтіру және қорғау),химия өнеркәсібі (гуматтар пластификатор ретінде)және тағы басқалары.тау-кен кәсіпорындарының үйінділері.гуминдердің үлесі дәл осындай тотыққан көмірде басқа заттардан қарағанда жоғары екенін ешкім ескермейді. Заманауи әдістер орта есеппен 25% көмір қуматтарыналуға мүмкіндік берсе, гидроксидтік әдіс көмегімен, мұндай заттардың шығарылу үлесі 40 және одан да көп пайызға дейін арттырады.
Кілт сөздер: гумин қышқылы, сорбент, гидроскидтік әдіс, гуматтар, қоңыр көмір
Ермеккызы Алия, Сматаева Б.М , Тәліпбекова Ә.Ж Казахский национальный медицинский университет имени С.Д.Асфендиярова Алматы, Казахстан
