Қазіргі қоғамдағы білімнің рөлі

Новые тенденции современного развития мирового образовательного процесса:

1) большинство педагогов, даже далеких от радикальных решений, настаивают на индивидуализированном обучении. Важно, чтобы в учебно-воспитательном процессе учитывались личные способности и интересы учащегося;

2) необходимо увеличить внимание к личности за счет уменьшения численности учеников в классе, сокращения учебной недели и изменения классно-урочной системы;

3) интенсификация учебного процесса.

Для индивидуализации образования характерны следующие черты:

1) индивидуальный режим (гибкое расписание);

2) индивидуальный ритм изучения учебного материала;

3) использование особых дидактических материалов для самостоятельной работы;

4) фиксирование минимума и максимума объема усвоения учебного материала;

5) подвижные учебные группы;

6) учитель в роли консультанта и координатора;

7) самостоятельный выбор режима обучения;

8) сотрудничество ученика и учителя.

Сегодня одновременно сосуществуют традиционные и нетрадиционные системы обучения.

Характеристики традиционного обучения:

1) последовательное формирование знаний, умений и навыков;

2) варианты уроков при традиционном обучении разнообразны: урок-открытие, урок-дискуссия, урок-экскурсия и др.

Особенности нетрадиционных моделей обучения:

1) они условно разделяются на две группы – репродуктивной и поисковой ориентации;

2) постепенное внедрение предложений, касающиеся модернизации режимов, методов, форм обучения. В некоторых странах меняется ритм учебного года. В отдельных школах ученики располагаются не за стандартными партами, а в удобной позе вокруг учителя;

3) широкое использование нестандартных приемов преподавания;

4) все новшества базируются на необходимости развивать у ребенка творческие способности и инициативу, поэтому на первый план выходит самостоятельная работа учащихся;

5) активно рассматриваются перспективы применения в школе новейших технических средств как мощного источника информации и самообразования, гарантирующих успешную модернизацию учебной деятельности. Использование техники рушит стереотипность в уроках, позволяет по-новому вести индивидуальные занятия, управлять учебным процессом. Развитие технического прогресса сегодня позволяет создавать новые технологии, которые могут увеличить информативность, интенсивность и результативность образования. Хотя использование в школе телекомьютерных устройств порождает и ряд проблем. Среди них – нехватка опытных специалистов для работы с новой техникой, вопросы соблюдения гигиены и охраны здоровья школьников и др.

В России разработана методика опережающего обучения, где трудные темы изучаются в первую очередь (С. Н. Лысенкова) и методика «коллективного способа учебной работы», где каждый школьник расширяет свои знания с помощью товарищей (В. К. Дья ченко, А. С. Соколов).

Ш. А. Амонашвили – доктор психологических наук, профессор, опытный педагог, в своих научных работах призывает современных учителей строить свои отношения с детьми прежде всего на глубоком и серьезном уважении к ребенку как к активно развивающемуся человеку.

Педагогикалық процесің педагогикалық құрылымы: мақсат – принциптер –мазмұн –әдістер –құралдар– түрлер.

Мақсат –ұстаз бен шәкірт арасындағы педагогикалық қатынастардың нәтижесі. Принциптер мақсатқа жету жолдарын анықтайды. Мазмұн – мақсатқа жету жолында оқушыларға берілетін тұлғалар тәжірибесінің бөлігі. Әдістер–мұғалім мен оқушының мазмұнды жетілдіру –қабылдауға арналған іс–әрекеттері. Құралдар – мазмұнмен жұмыс жасайтын материалдық тәсілдер мен әдістер.

Педагогикалық процестің әдістемелік жүйесін жасау үшін мақсат бірнеше міндеттерге бөлінеді. Әрбір міндет ұстаз бен шәкірт іс –әрекеттерінің кезеңдерін анықтайды. Мысалы, сабақтың әдістемелік құрылымы: сабаққа дайындалу, сабақты өткізу, сабақты талдау; экскурсияның әдістемелік құрылымы: дайындық, керекті жерге бару, бақылау, көргенді бекіту, нәтижелі талдау.

Педагогикалық процестің психологиялық құрылымы: танымдық процестер (қабылдау, ойлау, есте сақату, ақпарат сіңіру), оқуға қызығушылық (оқуға қызығуды, қабілетті, ынтаны айқындау), қуат (көтеріңкі не түсіңкі дене мен жан күш–қуаты, белсенділік, еңбекқорлық не шаршау динамикасы).

2. 
   Оқытудың мазмұны. Жас ұрпақты ғылымның жетістіктерін меңгеруді, білімдерін дамытуды міндеттейді. 3. Оқыту формалары мен тәсілдері. Оқыту мазмұнын қандай амал–тәсілдермен, нақтылы практикалық жолдармен меңгеруді баяндайды. 4. Оқыту нәтижесін талдау және бағалау. Мұғалімнің және оқушының оқу әрекетінің құрылымын бірлесе отыра сараптама жұмыстарын жүргізуі, оқушылардың оқу әрекетінің сапасына көзқарасын білдіріп, бағалап және білім деңгейін тексеріп отыруы. Оқушылардың өзін–өзі қадағалап, тексеріп отыруы.
   

1. 
   Оқушыға берілетін білім мақсаты мен қажетін түсіндіру және оларды әрекетке бағыттайтын мотивтерді туғызу. Осыған орай оқу міндеттерін (тапсырмаларды) анықтау.
   
2. 
   Оқушыға жаңа берілетін білімді баяндау және оны қабылдауға жағдай туғызуы.
   
3. 
   Оқушының білімді қабылдауы және оның санасында жаңа білімнің қорытылып, ғылыми ұғымдар мен тұжырымдардың қалыптасуына мүмкіндік беру.
   
4. 
   Берілген білімді бекітуге басшылық ету.
   
5. 
   Білімді практикада қолдануға қаракет ету.
   
6. 
   Оқушының білімі мен дағдысының сапасы және деңгейін есепке алу, тексеру және бағалау.
   

Білімді жан–жақты меңгеру және түсіну үшін оқу материалын қабылдау –бақылау жеткіліксіз. Одан әрі оқушылар қорытындылар жасауға тиіс. Бұл оқушылардың білім мазмұнын жете түсініп, ұғынуы және белсенді де терең ойлау әрекетінің нәтижесінде ғана жүзеге асады.

Ұғым, қарапайым және ғылыми ұғым болып екіге бөлінеді. Қарапайым ұғым дегеніміз баланың оқудан емес, өмірден көріп – білгендерінен туатын әртүрлі құбылыстар жөніндегі түсінігі. Ғылыми ұғымдар тек оқыту процесінде жинақталатын мәліметтер, қағидалар мен құбылыстар туралы білім, түсінік.

Ұғымның қалыптасуы –өте күрделі процесс, ол – оқушылардан белгілі ойлау амалдарын қолдануды талап етеді. Ойлау – талдау /анализ/, синтез, дерексіздендіру /абстракция/, жалпылау сияқты операциялардан тұрады.

Оқушыларға ұғымды қалыптастыру үшін мұғалім оларды осындай ойлау операцияларын қолдауға үйретеді.