Микробиология
жүктеу/скачать 5,08 Mb. Pdf көрінісі
|
BulashevAK BMB.pdf
| Бақылау сұрақтары:
1 Микроорганизмдердің сахаролиттік қасиеттерін анықтау тәсілі. 2 Микроорганизмдердің протеолиттік қасиеттерін анықтау тәсілі. 3 Индол, кҥкірт сутегі мен аммиакты анықтау әдісі. 4 Бактериялардың гемолиттік қасиеттерін зерттеу. МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ АНТИБИОТИКТЕРГЕ СЕЗІМТАЛДЫҒЫН АНЫҚТАУ. БАКТЕРИОФАГТАР Антибиотиктер шығу тегіне байланысты саңырауқҧлақтардан (пенициллин, гризеофульвин, т.б.), актиномицеттерден (стрептомицин, неомицин, тетрациклин, эритромицин, т.б.), бактериялардан (грамицидин, полимиксин, тиротрицин, субтилин, т.б.), жоғарғы сатыдағы ӛсімдіктерден (аллицин, фитоалексин, алоэ препараттары, сарымсақ пен пияздың фитонцидтері, т.б.) және жануардан (лизоцим, эритрин, экмолин, т.б.) алынатын деп ажыратады. Емдік тәжірибеде қолданылатын антибиотиктер микроорганизмдердің бір ғана тобына (мысалы, грамм оң немесе грамм теріс бактериялар) немесе микробтардың әр тҥрлі тобына әсер ететін деп бӛліп қарастырылады. Антибиотиктер ӛндірістік жағдайда калий, натрий тҧздары тҥрінде дайындалып, арнайы қаптамаларда шығарылады. Антибиотикті препараттарды шығарар алдында олардың белсенділігі анықталынады. Ал кейбір жағдайларда зерттелетін материалдардағы антибиотиктердің концентрациясы да тексеріледі. Антибиотиктердің биологиялық белсенділігі 1 мл ерітіндідегі (ӘБ/мл) немесе 1 мг препараттағы (ӘБ/мг) тҥзілетін шартты әсер ету бірлігімен (ӘБ) кӛрсетіледі. Антибиотик белсенділігінің әсер бірлігі деп белгілі бір кӛлемдегі стандартты-тест микробтарының қоректік орталарда ӛсуін тежейтін антибиотиктің ең аз мӛлшерін айтады. Әр антибиотиктің белсенділігін анықтау ҥшін белгілі бір жҥйеде дайындалған арнайы тест-микробтар қолданылады. Пенициллин ҥшін – алтын тҥсті стафилококк, стрептомицин және тетрациклин ҥшін – Bacillus subtilis штамдары, ал биомицин мен левомицетин ҥшін – Escherichia coli пайдаланылады. 1 мг стрептомициннің эквиваленті 1000 ӘБ тең, яғни осы антибиотиктің 1ӘБ эквиваленті 0,001 мг-ға тең болады. Биологиялық белсенділіктің әсер ету бірлігі антибиотиктердің барлығында бірдей бола бермейді. Мәселен, неомициннің 1 ӘБ – 0,033 мг, пенициллиннің 1ӘБ – 0,0006 мг, бацитрациннің 1ӘБ – 0,02 мг-ға эквивалентті болып келеді. Антибиотиктердің белсенділігін химиялық және биологиялық әдістердің кӛмегімен анықтайды. Бҧл әдістер антибиотиктік препараттардың тірі микроб жасушаларына тікелей әсер ету қарқындылығын анықтауға бағытталған. Екі қатарға орналастырылған 20 шыны тҥтіктің әрқайсысына 1 мл-ден қоректік ортаны енгізеді. Бірінші қатардағы шыны тҥтіктерге стандартты антибиотиктің сҧйлтымдарын дайындайды. Ол ҥшін бірінші шыны тҥтікке 1 мл 44 антибиотикті қосып, араластырғаннан кейін келесілеріне ҥлестіру арқылы сҧйылтады. Соңғы екі тҥтікке антибиотик енгізілмей, бақылау ретінде қалдырылады. Ал екінші қатардағы тҥтіктерде жоғарыда кӛрсетілген реттілік бойынша зерттеуге алынған антибиотиктер сҧйылтылады. Сонан соң екі қатардағы барлық шыны тҥтіктерге белгілі мӛлшердегі тест-микробтар қҧйып, 18-24 сағат бойы 37ºС температураға реттелген термостатта ҧстайды. Олардың нәтижелері тест- микробтардың ӛсу кӛрінісі байқалмаған сҧйылтым кӛрсеткішіне байланысты бағаланады, яғни препараттың минимальды мӛлшері анықталынады. Зертхана жағдайларында кӛбінесе зерттелетін антибиотиктердің әр тҥрлі концентрациясында сіңдірілген қағаз дискісіндегі сақиналы әдіс қолданылады. Жұмысты орындау техникасы. Зерттелуге алынған препаратты физиологиялық ертіндімен әр тҥрлі қатынаста (1:10, 1:100, 1:1000, 1:10000 және т.б.) сҧйылтады. Стерильді қоректік агары бар бірнеше Петри шыныларының беткейіне тест-микробтың ӛсінділерінен себінді жасайды да, олардың тҥбін қарындашпен белгілеу арқылы тӛрт бӛлікке бӛледі. Себінді жасалған агардағы әр бӛліктің ортасына белгілі концентрациядағы антибиотик ерітіндісімен сіңдірілген стерильді қағаз дискіні (диаметрі 0,6 см) орналастырып, 16-18 сағат термостатта (+37ºС) ҧстайды. Ерітіндідегі антибиотиктің концентрациясына және олардың белсенділігіне байланысты дискінің айналасында тест-микробтың ӛсуінің тежелу аймағы (әр тҥрлі кӛлемде) пайда болады. Пайда болған кӛлемі кіші аймақтарды сызғыштың және циркульдің кӛмегімен ӛлшейді. Сонымен қатар белсенділігі белгілі стандартты антибиотиктер де тексеріледі. Әрбір зерттелетін және стандартты антибиотиктердің концентрациясын анықтау ҥшін олардың ортақ арифметикалық кӛрсеткішін есептеп шығару қажет. Белсенділікті арнайы кесте немесе стандартты қисық сызықты жҥйе бойынша есептеп шығарады. Тиімді антибиотикті таңдап алу ҥшін ауру қоздырғыштарының бірнеше антибиотиктерге сезімталдықтарын (антибиотиктік рнезистенттілігі) тексереді. Стерильді Петри шынысына 20 мл ЕПА қҧяды. Ортаның рН-ы 7,2- 7,4 аралығында болуы керек. Патологиялық материалдан бӛлініп алынған ауру қоздырғышының ӛсіндісін агар бетінен физиологиялық ерітіндімен шайып алып алғаннан кейін оның 1 миллиардты қоспасын дайындайды да, 1 мл қоспадан қоректік агардың бетіне себінді жасайды. Себінді жасалған ыдыстарды 15-30 минут бойы 37ºС-де кептіреді. Сонан соң әртҥрлі антибиотик сіңдірілген қағаз дискілерді себінді жасалған агардың бетіне стерильді пинцеттің кӛмегімен орналастырады. Бір Петри шынысында 4-5 тҥрлі антибиотикті сынаудан ӛткізуге болады. Дискілері бар Петри шыныларын бастапқыда бӛлме температурасында (20ºС) 2-3 сағат, кейіннен 14-15 сағат термостатта (37ºС) ҧстайды. Олардың нәтижелерін қағаз дискілердің айналасында микробтардың 45 ӛсуінің тежелу аймағын, олардың диаметрін анықтау арқылы бағалайды (16-сурет). Микробтардың ӛсуінің тежелу аймағы 15-25 мм болған жағдайда зерттеуге алынған микроорганизмдер антибиотикке сезімтал, 15 мм-ге дейінгілерінің сезімталдығы орташа, ал тежелу аймағының болмағандары антибиотиктерге тӛзімді (резистентті) деп есептеледі. жүктеу/скачать 5,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|