Микробиология
Вирустар генетикасының ерекшеліктері
жүктеу/скачать 3,31 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4.3. Жұқпалы ауруларға диагноз қоюдың генетикалық әдістері
| 4.2.6. Вирустар генетикасының ерекшеліктері.
Вирустық геномның құрылысындағы ерекшеліктерге тұқымқуалаушылық ақпарат вирустың түріне байланысты ДНҚ – ға да РНҚ – ға да жазыла беретіні жатады. Вирустардың мутациясы вирустың нуклейн қышқылының репликациясы кезінде, немесе бактериялардағы сияқты сыртқы орта факторларының және мутагендердің әсерінен спонтанды пайда болуы мүмкін. Вирустық геномның фенотиптік мутациясы антигендік құрылымда, сезімтал жасушада өнімді инфекция қоздыруға қабілетсіздікпен, өнімді циклдың температураға сезімталдылығымен, сонымен бірге агарлы жабынды астында жасуша дақылдарындағы вирустар түзетін таңдақтарының пішінінің және мөлшерінің өзгеруімен көрінеді. Вирустардың қасиеттері сезімтал жасушаларды бір мезгілде бірнеше вируспен жұқтырғанда өзгеруі мүмкін. Бұндай жағдайдағы өзгеріс материалдар арасында әр вирусқа тән нуклеин қышқылдарының алмасуы (генетикалық рекомбинация және генетикалык реактивация) кезінде немесе генетикалық материалдың алмасуынан болмайтын процестер нәтижесінде (комплементация және фенотиптік араласу) болуы мүмкін. Генетикалық рекомбинация, көбінде ДНҚ – лы вирустарда жиі кездеседі. РНҚ – лы вирустардың ішінде ол жағдай фрагменттелген геномы барларда, мысалы тұмау вирусында кездеседі. Рекомбинация кезінде геномның гомологиялық аймақтарымен алмасу жүреді. Генетикалық реактивация, әр түрлі гендерде мутациясы бар туыс вирустар геномдары арасында байқалады. Генетикалық материалды қайта бөлу нәтижесінде толық бүршікті геном қалыптасады. Комплементация, жасушаға жұғатын екі вирустың біреуі мутация салдарынан қызмет атқармайтын ақуыз синтездеген жағдайда кездеседі. Мутантсыз вирус толық ақуыз синтездей отырып мутантты вирустағы жетіспеушілікті толықтырады. Фенотиптік араласу, сезімтал жасуша екі вируспен аралас жұқтырылғанда ұрпағының біразы екі вирусқа да тән фенотиптік қасиеттер алады,ол кезде генотип өзгермейді. 4.3. Жұқпалы ауруларға диагноз қоюдың генетикалық әдістері Рестрикционды талдау. Бұл әдіс рестриктаза деп аталатын ферменттің қолданылуына байланысты негізделген. Рестриктазалар – эндонуклеазалар, олар ДНҚ молекуласының фосфатты байланыстарын бос жерлерде емес, белгілі бір нуклеотидтердің тіркестіктерін де үзе отырып ыдыратады. Молекулалық генетиканың әдістері үшін негізгі орынды рестриктаза алады, олар орталық симметриялы және симметрияның орталық осінен екі жаққа бірдей оқитын қабілеті бар тіркестіктерді таниды. ДНҚ – ның үзілген нүктесі симметрияның осімен сәйкес келуі мүмкін, немесе оған сәйкес жылжытылуы мүмкін. Қазіргі кезде әр түрлі бактериялардан 175 – ке жуық бірнеше рестриктазалар бөлінген және тазартылған. Егер белгілі микробтан бөлінген ДНҚ – ны белгілі бір рестриктазамен өңдесе, ол ДНҚ фрагменттерінің белгіленген қатаң айқын мөлшерінің түзілуіне әкеледі. Әр типтің фрагменттерінің мөлшерін электрофорез бойынша агарлы гельде анықтауға болады: ұсақ фрагменттер ірілерге қарағанда гелде жылдам байқалады, сонымен бірге олардың өсу ұзақтығы да ұзынырақ келеді. Гельді бромды этидимен бояп УК – сәулемен суретке түсіреді.Осындай тәсілмен микробтың бір түрінің рестрикциялық картасын алуға болады. Әр түрлі штаммдардан бөлінген ДНҚ рестрикциясының карталарын салыстыру арқылы гентикалық туыстастықты ажыратуға, мутацияға ұшыраған аймақтарды табуға болады. Бұл тәсіл сонымен бірге нуклеотидті жұптың тіркестігін анықтайтын әдістің бастамасы ретінде және молекулалық гибридизация әдісінде қолданылады. жүктеу/скачать 3,31 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|