Микроорганизмдерді негізгі морфологиялық қасиеттері бойынша жіктеу, олардың жағындыда орналасуы. Мысалдар келтіріңіз. Бактериялық жасушаның негізгі және қосымша компоненттері және олардың функциялары. Оларды анықтау әдістері

1. Микроорганизмдерді 3 негізгі морфологиялық қасиеттері бойынша жіктеу, олардың жағындыда орналасуы. Мысалдар келтіріңіз. Бактериялық жасушаның негізгі және қосымша компоненттері және олардың функциялары. Оларды анықтау әдістері.
Жүйелеу үш бөлімнен тұрады оларға: таксономия, жүйелеу, идентификация. Таксономиядық категориялар:патшалық,бөлім,класс,реті,туыстастық,тұқымд астық,түр жəне т.б. Ал жіктелудің 3 домені ажыратылады олар-1) bacteria-прокариот, 2)archaea- прокариот,арxебактериялар, 3)eucarya-эукариоттар жатады.Эукариа домені fungi-саңырауқұлақ;animalia- жануар;plantae-өсімжіктер кіреді.Микроорганизмдерді идентификациялау генотиптік,фенотиптік,филогенетикалық көрсеткіштері қолданылады.Фенотиптік-грамша бояу,дақылдық қасиеттері,антигендік қасиеті,т,б.Генотиптік мысалы:-плазмидтік талдау G+C қарым қатынасы.Филогенетикалық:рРНҚ-ізділікті талдау жəне т,б.Бактериялардың жіктелуі Берджидің ескі жүйелік бактерияалогиясы бойынша бактерияларды жасуша қабырғасы бойынша 4 түрін ажыратқан 1)қабырғасы жұқа,грамм теріс.2)қабырғасы қалың,грамм оң.3)жасуша қабырғасы жоқ бактериялар.4)қабырғасында ақауы бар арxеобактериялар.Кейіннен 2001 жылы Берджидің жаңа нұсқауына байланысты 2 доменге бөлді:bacteria,archaea
Бактериялар-типтік прокариоттар,негізінен бір клеткалы және колониялық формалар, сирек көп клеткалы. Олар барлық ортада тұрады. Бактериялар алғаш рет XVII ғасырда сипатталған.
Бактериялық жасушаның негізгі компоненттері:
Қабық:
Капсула-жасуша қабырғасының сыртындағы шырышты қабық, ақуыздардан, көмірсулардан және урон қышқылдарынан тұрады;
Жасуша қабырғасы — грам-оң (муреиннен тұрады); грам-теріс (фосфолипидтердің қосымша сыртқы мембранасы бар);
Плазма және ішкі мембраналар-қабықтың ішкі қабаты.
Ішетін немесе Вилли:
флагеллин ақуызының сфералық бөліктерінен тұратын жіңішке шаш тәрізді өсінділер;
фимбрия (пили) — бактериялардың бетіндегі тікелей жіп тәрізді құрылымдар, пилин ақуызынан жасалған қысқа қуыс цилиндрлер;
жыныстық пили (F — пили) - конъюгация кезінде пайда болады.
Нуклеоид-бұл цитоплазманың мембраналармен шектелмеген бөлігі, онда ДНҚ-ның сақиналы молекуласы орналасқан.
Плазмидтер (экстрахромосомалық генетикалық элементтер) - ақуыздармен байланыссыз, мембранаға қосылмаған, құрамында гендердің аз саны бар кішкентай сақиналы ДНҚ.
Рибосомалар-кіші (30s) және үлкен суббірліктерден (50s) тұрады, полисомаларға біріктіріледі.
Қоспалар - крахмал, гликоген, волютин, липидті тамшылармен ұсынылған.
Эндоспоралар-жасуша ішіне өзінің цитоплазмасының бір бөлігін енгізу нәтижесінде пайда болады. Жасуша пішініне сәйкес бактериялар бөлінеді: кокки — сфералық пішінді (бір сфералық бактериялар-микрококтар, екі жасуша тобы — диплококктар, кластер тәрізді топтар — тізбекте жиналған стафилококктар — стрептококктар), бациллалар — өзек тәрізді (риккетсия, хламидиоз, микоплазма, актиномицеттер), спириллалар — спираль, спирохеттер — спирилладан қозғалғыштығымен ерекшеленетін жұқа, ұзын, бұралған бактериялар, вибриондар — үтір түрінде.

2. Грам-оң және грам-теріс микроорганизмдердің жасуша қабырғасына салыстырмалы сипаттама беріңіз. Риккетсия мен хламидиоздың морфологиялық және тинкториалдық ерекшеліктері, оларды анықтау әдістері. Саңырауқұлақтар мен актиномицеттердің құрылысы және жіктелуі.
Грам - он бактериялардың жасуша қабырғасында аз мелшерде полисахаридтер , липидтер , акуыздар болады . Бұл бактериялардың жасуша қабырғасынын негiзгi компоненті кеп кабатты пептидогликан , ол жасуша кабыргасы салмағының 40-90 % құрайды . Грам - он бактериялардың жасуша қабырғасынын пептидогликаны мен тейхой қышқылдары ковалентті байланыскан , олардың молекулалары фосфаттык көпіршелермен қосылған , 8-50 глицерол және рибитол калдыктарынан құралған тізбектер болып келеді .
Грам - теріс бактериялар спиртпен өндеген кезде боягыштан айрылып калады , ол жасуша қабырғасында пептидогликан мелшерінің аздыгымен байланысты ; олар спиртпен туссiзденiп , фуксин немесе сафранинмен өндеген кезде кызыл туске боялады . Грам - теріс бактериялардың жасуша қабырғасынын курамына пептидогликанның тиісті қабатымен липопротеинмен байланысқан сырткы мембрана кiредi ( 6 - сурет ) . Бактерияның ультражука кесіндісін электронды микроскопта караган кезде сырткы мембрана толкын тәріздес уш кабатты , цитоплазматикалык деп аталатын ішкі мембранаға ұқсас болып келеді .