Министерство сельского хозяйства республики казахстан

33 
 
Бейсен Г., Ысқақ С. 
 
ВЛИЯНИЕ АГРОМЕТЕОРОЛОГИЧЕСКИХ ФАКТОРОВ НА ПРОДОЛЖИТЕЛЬНОСТЬ 
ФЕНОЛОГИЮ РАЗВИТИЯ АЗИАТСКОЙ И ИТАЛЬЯНСКОЙ САРАНЧИ 
 
В  статье  приводятся  результаты  магистерских  научных  исследований  по  изучению 
влияния  агрометеорологических  факторов  окружающей  среды  на  биологию 2 видов 
стадных  саранчовых – азиатской  и  итальянской  саранчи,  обитающие  на  юго-востоке 
Казахстана.  Исследованием  установлено  сумма  эффективных  температур  для  развития 
яиц, личинок и имаго саранчовых вредителей в весений, летний периоды 2015 года. Также 
определены  ГТК – гидротермический  коэффициент  для  условий  Алакольского  района 
Алматинской  области.  Дается  предварительные  прогнозы  сроков  начала  проведения 
защитных  мероприятий  против  личинок  азиатской  и  итальянской  саранчи  для  условий 
Алакольского района Алматинской области. 
 
Beisen G., Yskak S. 
 
THE IMPACT OF AGRO-METEOROLOGICAL FACTORS ON THE DURATION OF 
THE ASIAN AND ITALIAN LOCUSTSPHENOLOGICAL PHASES 
 
In the article the results of masters research on the impact of agrometeorologicalfactors of 
the environment on the biology of two species of gregarious locuts Asian, Italian locusts, living 
in the southeast of Kazakhstan. The study found the amount of effective temperatures for 
development of eggs, lavae and adults of locusts pests in the spring, summer periods in 2015. 
Also indentified hydrothermal coefficient for the conditions of Alakol district of Almaty 
region.Given the preliminary forecasts. Of the protective measures against the larvae of Asian 
and Italian locusts of Alakol district of Almaty region.  
 
 
  УДК:551.4:502(574) 
 
Берсембаева А.Е.,  Анарбекова Г.Д. 
 
Казахский национальный аграрный университет 
 
ВЛИЯНИЕ АНТРОПОГЕННОГО ФАКТОРА  НА ЗАГРЯЗНЕНИЕ 
РЕК БОЛЬШОЙ И МАЛОЙ АЛМАТИНКИ 
 
Аннотация   
Статья посвящена 85-летию  Казахского  национального аграрного университета, где 
проводится  качественная  подготовка  специалистов  для  аграрного  сектора  экономики, 
повышение  конкурентоспособности  и  рейтинга  Вуза  как  на  республиканском,  так  и  на 
международном уровне. 
Ключевые слова:  загрязнение, методы очистки сточных вод 
Введение   
В  современное  время  экологические  факторы,  особенно  антропогенный  фактор 
оказывают сильное воздействия на поверхностные воды, к которым относятся: реки, озёра 
и  моря.  Из  года  в  год  увеличиваются  выбросы  загрязненных  промышленных, 
сельскохозяйственных и бытовых сточных вод приводящие  к изменению качества воды.  

34 
 
Источниками загрязнения являются различные сбросы промышленных производств, 
бытовых  вод,  нарушение  структуры  водоемов  при  механическом  перемешивании  слоёв 
воды, а также нарушение термического режима. Под влиянием этих факторов приводят не 
только  к  различным  изменениям  в  водных  экосистемах,  но  и  отражается  на  общем 
состоянии природы и на здоровье человечества. 
 
Основные виды загрязнения 
 
Механическое 
загрязнение – 
загрязнение 
среды 
материалами, 
оказывающими 
лишь 
механическое 
воздействие 
без химических 
последствий. 
Физическое 
загрязнению 
это 
термическое 
(тепловое), 
световое, 
шумовое, 
вибрационное, 
электромагнит
ное, 
ионизирующее 
загрязнения 
Химическое 
загрязнение – 
изменение 
естественных 
химических 
свойств среды в 
результате 
выбросов 
промышленными 
предприятиями, 
транспортом, 
сельским 
хозяйством 
различных 
загрязнителей. 
Биологическое 
загрязнение 
разделяют на 
бактериальное и 
органическое. 
Бактериальное 
загрязнение – 
привнесение в 
среду 
болезнетворных 
микроорганизмов, 
способствующих 
распространению 
заболеваний. 
 
Рисунок 1 - Виды загрязнения 
 
Наша  страна  ограничена  водными  ресурсами  и  соответственно  дорожит  каждым 
водным  объектом.  Дефицит  пресной  воды  является  наиболее  острой  экологической 
проблемой не только в Казахстане, но и во всем мире.  
За  экологическим  состоянием  рек  регулярно  следит  РГП  «Казгидромет» 
департамента экологического мониторинга МООС. Специалисты этого центра дежурят на 
станциях  и  постах  возле  водных  объектов,  берут  пробы  воды  и  исследуют  ее  в 
лабораториях. Лаборанты оценивают уровень загрязнения поверхностных и морских вод 
по величине индекса загрязненности воды (ИЗВ). 
Экологический  мониторинг  включает  комплексные  наблюдения  за  состоянием 
окружающей  среды,  в  том  числе  компонентов  природной  среды,  естественных 
экологических систем, за происходящими в них процессами, явлениями, оценка и прогноз 
изменений состояния окружающей среды. 
Общие  водные  ресурсы  рек  в  средний  по  водности  год  составляют 100,5 км
3
, 
возможные  к  использованию - 46 км
3
.  Остальной  объем  воды  затрачивается  на 
экологические,  рыбохозяйственные,  санитарные (29куб.  км),  транспортные  и 
энергетические (9,0куб. км) нужды, на фильтрационные и другие виды потерь (12%) 
Изучены  закономерности  накопления  тяжелых  металлов  поверхностных  водах 
города  Алматы. Более 50% суммарных водных ресурсов – основного источника питания 
горных  рек  формируется  в  высокогорном  поясе  Северного  Тянь-Шаня.  По  оценкам 
экспертов за последние 30-35 лет оледенение Тянь-Шаня сократилось почти на треть, что 
отрицательно отразилось на условиях формирования и режиме стока. Малые реки имеют 
важное  значение  для  города  и  для  всей  Алматинской  области,  широко  используются  в 
рекреационных  целях,  интенсивно  разбираются  на  орошение,  используются  для 

35 
 
получения  электроэнергии,  в  технических  целях,  с  помощью  запруд  созданы 
искусственные  водоемы,  русла  некоторых  из  них  забетонированы.  Образование 
водохранилищ  и  прудов  ведет  за  собой  увеличение  объема  и  естественное  отстаивание 
воды, а места перепадов способствуют ее аэрации, вместе с тем, уменьшение проточности 
водоемов может отрицательно сказываться на интенсивности процессов самоочищения и 
ухудшить разбавление загрязнений. 
 
 Таблица 1- Классификация и методы очистки сточных вод 
 
Тип вредных веществ 
Методы очистки сточных вод
Нерастворимые в воде загрязнения – взвешенные 
вещества, эмульсии и суспензии образуют с водой 
гетерогенные кинетически неустойчивые соединения 
(I группа) 
Методы, основанные на 
использовании сил гравитации
Вещества коллоидной степени дисперсности  
(R ~ 0,1 мкм), образующие с водой гидрофобные и 
гидрофильные системы (II группа) 
Электрофлотация + коагуляция
Флотация + коагуляция 
Фильтрация
 
Отстаивание (седиментация) 
Вещества молекулярной степени дисперсности   
(R < 0,01 мкм). Растворимые органические 
соединения (III группа) 
Сорбция на активированном 
угле
 
Нанофильтрация 
Ионные растворы (R<0,001 мкм). Растворы солей, 
кислот, щелочей, ионы металлов – электролиты  
(IV группа) 
Реагентный метод – перевод 
ионов в малорастворимые 
соединения 
Мембранные технологии 
обессоливания 
 
Превышение  допустимых  концентрации  некоторых  загрязняющих  веществ 
отрицательно влияет как на человека, так и на биоценозы в водном объекте. Так как, при 
сбросе  сточных  вод  после  производственных  процессов  требуется  очищать  от  вредных 
веществ  и  достичь  установленной  предельно  допустимой  концентрации  ПДК  сточных 
вод.  
Для  характеристики  загрязненности  сточных  вод  используют  т.н.  суммарные  или 
групповые  показатели.  Эти  показатели  характеризуют  определенные  свойства  воды  без 
идентификации  отдельных  веществ.  Химические  соединения,  находящиеся  в  сточной 
воде,  можно  разделить  на  неорганические  и  органические  и  классифицировать  по  их 
фазовому  состоянию.  Более  часто  используемая  характеристика  сточных  вод, 
предложенная  академиком Кульским Л.А. 
При  обработке  сточных  вод  различного  типа  используют  разные  группы  методов. 
Применяя разделение по фазовому состоянию веществ в растворе, можно сгруппировать 
методы очистки сточных вод. 
По  территории  города    Алматы,  который  является  одним  из  значимых    городов  в 
Казахстане  протекает  множество  различных  рек.  Также  искусственные  каналы  и 
водоемы. Всего не менее 22 реки и 4 русловых водоема искусственного происхождения. 
Общая протяженность русел рек – 220,8 км. Общая площадь зеркал водного фонда – 1116 
га. Наиболее крупные реки: Большая Алматинка в западной части города (29 км), Малая 

36 
 
Алматинка  в  восточной  части  города (28 км)  и  Есентай  в  центральной  части  города        
(25 км). 
Река Большая Алматинка  
Река Большая Алматинка (29 км) правый приток реки Каскелен. Общая длина 96 км, 
площадь  водосбора 425 км
2
.  Образуется  слиянием  трех  потоков,  вытекающих  из-под 
морены  двух  ледников  Заилийского  Алатау.  Селеопасна.  Время  добегания  селевого 
потока по руслу от начала селевого очага до озера Сайран (длина пути 30,8 км) – 1 час 24 
минуты. 
 
 
 
Рисунок 1 -  Река Большая Алматинка 
 
Малая Алматинка  
Малая  Алматинка (28 км)  правый  приток  реки  Каскелен.  Общая  длина 125 км, 
площадь водосбора 710 км
2
. Берет начало из Туюксуских ледников Заилийского Алатау. 
Селеопасная.  Время  добегания  селевого  потока  по  руслу  от  моренных  озер  до  Дворца 
Республики (длина пути 20,1 км) – 1 час 22 минуты. 
 
 
 
Рисунок 2 - Малая Алматинка 

37 
Протекающие реки через город имеют огромное значение для человека, биоценозов 
и популяции, как в водной среде так и на поверхностной части земли.  
При загрязнении водных ресурсов выбор наилучших доступных технологий очистки 
воды  является  для  проектировщиков  достаточно  сложной  задачей,  обусловленной 
разнообразием  загрязняющих  веществ  в  сточной  воде  и  высокими  требованиями, 
предъявляемыми к качеству ее очистки.  
Загрязненные  воды  снижают  качества  воды  и  оказывает  отрицательную  роль  на 
здоровье людей, негативно влияет на биологическую продуктивность водоемов.  
Литература  
1. «Шкаликов Ф.В. Речная сеть Казахстана // Труды Каз НИГМИ – 1959. − Вып. «1. −
С. 90-95. 
2. Тепляков  И.Н.,  Лаврентьев  П.Ф.,  Абдильдин  С.А.  Водные  ресурсы  Казахстана  и
их использование. – Алма-Ата: «КазНИИНТИ»,  1978. – 78 с. 
3. Жданова  И.С.,  Иванова  Л.В.,  Раткович  Д.Я.  Об  изменчивости  годовых  величин
стока и осадков // Водные ресурсы. – 1973. – № 1. – С. 95-105. 
4. Калинин Г.П. Проблемы глобальной гидрологии. – Л.: .
5. Проблемы изучения и использования водных ресурсов. – М.: «Наука», 1972. – С.
50-83. 
6. Быков  В.Д.,  Васильев  А.В.  Гидрология. – Л.: «Гидрометеоиздат», 1972. – 447 с.,
1977. – 447 с. 
7.Гиррилович Н.А. Гидрометрия. – М.-Л.: «ОНТИ НТКП СССР», 1937. – 328 с.
8. Городская Программа «Реки г. Алматы». –  Алматы, 2007
9. Михайлов  В.Н.,  Добровольский  А.Д.  Общая  гидрология,  М.; «Высшая  школа»
1991» 
10. Богословский Б.Б., Самохин А.А., Иванов К.Е., Соколов Д.П. Общая гидрология,
Л.; 1984 
11. Давыдов Л.К., Дмитриева А.А., Конкина М.Г. Общая гидрология, Л.; 1973
Берсембаева А.Е.,  Анарбекова Г.Д. 
ҮЛКЕН ЖƏНЕ КІШІ АЛМАТЫ ӨЗЕНДЕРІНІҢ ЛАСТАНУЫНА  АНТРОПОГЕНДІК 
ФАКТОРДЫҢ ƏСЕРІ 
Мақалада экологиялық факторлардың əсерінің нəтижесінде пайда болатын ластағыш 
көздері жəне ағынды сулардың тазалау əдістері қарастырылған. 
Bersembaeva A.E., Anarbekova G.D. 
THE ANTROPOGENICAL FACTORS IMPACT OF POLLUTION OF BIG AND  
SMALL ALMATINKA RIVERS
The article describes the sources of pollution occurring under the influence of 
environmental factors and methods of wastewater treatment 

38 
 
ƏОЖ 631,58:632,934 
 
Дуйсенова Г., Жоламанов Қ. 
 
Қазақ Ұлттық аграрлық университеті 
 
ҚАЗАҚСТАННЫҢ ТАУ БӨКТЕРІНІҢ ОҢТҮСТІК – ШЫҒЫСЫНЫҢ СУАРМАЛЫ 
ЖЕРІНДЕ ЕГІС АЛДЫНДАҒЫ АГРОТЕХНИКАЛЫҚ ШАРАЛАРДЫҢ СУДАН 
ШӨБІНІҢ АРАМШӨПТЕРМЕН ЛАСТАНУЫ МЕН ТОПЫРАҚТЫҢ АГРОФИЗИКАЛЫҚ 
КӨРСЕТКІШТЕРІНЕ ƏСЕРІ 
 
Аңдатпа  
Мақалада  Алматы  облысының  тау  бөктерінің  суғармалы  егісінде  судан  шөбінің 
агрофизикалық  көрсеткіштері  мен  егіс  алдындағы  топырақ  өңдеудің  армашөптерге  əсері 
зерттеліп мəліметтеркелтірілген. 
Кілт сөздер: судан шөбі, арамшөп, гербицид, топырақ өңдеу. 
Кіріспе  
Қазіргі  таңда  елімізде  алға  қойып  отырған  өзекті  мəселелердің  бірі  ауыл 
шаруашылығы  саласы.  Мал  азығын  өндіру  ауыл  шаруашылық  өндірісінің  негізгі  бір 
саласы. Саланың маңызы, қазіргі жағдайы жəне қарқындануы жылдан-жылға кеңінен етек 
алып,  өркендеп  келе  жатыр  десек  артық  айтпаған  болар  едік.  Мал  азығының  қорын 
нығайтуға, əсіресе оның сапасын көтеруде егістік мал азығын өндіру саласының маңызы 
айтарлықтай ерекше десек артық айтпаған болар едік[1]. 
Зерттеуімізге алып отырған мал азықтық дақылымыз яғни, судан шөбінің құнарлығы 
өте  жоғары  болып  отыр.  Сонымен  қатар  судан  шөбі  құрғақшылыққа  өте  төзімді  болып 
келеді  жəне  басқа  дақылдармен  салыстырғанда  ылғалды  өзінде  жақсы  сақтайды.  Судан 
шөбінің  көк  балауса  мен  пішені  малдарға  жұғымды  қоректік  заттарға  бай.  Оның  көк 
шөбінде 12,3% протеин  жəне 2,4% май  бар,  ал  пішеніндегі  осы  көрсеткіштер 12,5% 
протеин, 2,8% майға  тең.  Судан  шөбінің 100 кг  көк  жемінде 17, пішенінде – 52, 
сүрлемінде – 228 мал азықтық өлшем болады[2]. 
Міне,  осы  қасиеттеріне  қарай  судан  шөбі  бір  жылдық  астық  тұқымдастарына 
жататын  мал  азықтық  дақылдардың  ішіндегі  құндысы.  Оны  пішен,  сүрлем  жəне  көк 
балауса  алу  үшін  өсіреді.  Сонымен  қатар,  ол  таптырмайтын  мал  жайылымдық  шөп, 
өйткені малдар таптап кеткеннен кейін тез қалпына келіп, бір айдың шамасында қайтадан 
жайылым ретінде пайдалануға жарамды[3].  
  Судан шөбінің ерекшелігі – ол жоғары өнімді өсімдік. Оның əр гектар егістігінен 
100-120  центнерге  дейін  пішен, 250-350 центнер  көк  шөп, 8-14 центнерге  дейін  тұқым 
алуға болады. 
Судан  шөбінің  тамыр  жүйесі  нəзік,  оның  жер  бетіне  шыққан  көгінің  өнімі  көп 
болады,  жерден  қоректі  заттарды  мол  алады.  Сонымен  қатар,  ол  топырақ  талғамайды. 
Судан шөбін өсру көптеген қазіргі дала ауыспалы егісіндегі бар қиын мəселелерді шешуге 
мүмкіндік береді.  
Зерттеудің мақсаты  
Қазақстанның  тау  бөктерінің  оңтүстік – шығысының  аумағында  судан  шөбін    егер 
алдындағы  агротехникалық  жұмыстардың  судан  шөбінің  арамшөптермен  ластануын 
азайту.  
Зерттеу жұмысының негізгі міндеттері: 
1.
 
Дақылдың жақсы өсіп-дамуына қолайлы жағдай тудыру; 
2.
 
Дақылдың арамшөптермен ластануын төмендету; 
3.
 
Дақылдың егіс алдынағы агротехникалық жұмыстарын одан əрі дамыту; 
4.
 
Дақылдың экономикалық тиімділіген арттыру; 

39 
Жаңалығы  
Зерттеу  жұмыстарының  нəтижелері  барысында  судан  шөбінің  егіс  алдындағы 
агротехникалық жұмыстарының судан шөбінің арамшөптермен ластануын төмендету.  
Зерттеуде жүргізілген тəжірибе нұсқалары төмендегідей нұсқалардан тұрады:  
1. Қарапайым өңдеу
2. Қопсыту 1 рет+тырмалау+таптау
3. Қопсыту 2 рет+тырмалау+таптау
4. Дискілеу 1 рет+қопсыту 1 рет+тырмалау+таптау
Тəжірибе  жүргізілген  топырақ  жамылғысы - топырақтар  шалғындық  қоңыр 
топырақтарға жатады.  
Зерттеу кезінде судан шөбінінің танаптарында көптеген арамшөптер кездесті. Атап 
айтар  болсақ:  егістік  қаулен,  меңдуана,  гүлтəжі,  кəдімгі  сурепка,  тауық  тары,  алабота, 
жусан  жапырақты  ойраншөп.  Судан  шөбі  көктем  суық  болса  көп  кешігіп,  өте  баяу  өсіп 
арамшөптерге қарсы күресе алмайды, сондықтан егіс егуден бұрында, егіс көктеген кезде 
арамшөпті құртуға ерекше көңіл бөлінуі керек. Судан шөбі егісінің көбінесе нашар өсуі, 
оны  жас  кезінде  арамшөп  басып  кетуден  болады,  өйткені  ол  тез  жетіліп,  судан  шөбін 
өсірмей тұншықтырып тастайды. Көктеп шыққанына 10 – 15  күн өткен соң арамшөптерге 
қарсы күрес жүргізу үшін егіс  даласының қатар аралығына көлденеңінен  тырма тартады. 
Тырмалауды  судан  шөбінің  толық  түтік  шығыра  бастағанға  дейін  қайталай  беру  керек. 
Бұл  тəсіл  тек  арамшөптерді  ғана  жоқ  етумен  тынбайды,  сонымен  қатар  топырақ  ауаны 
ақсы өткізеді, сөйтіп өсімдіктің тез өсуіне көмектеседі. 
Кейде  судан  шөбін  сеуіп  болғаннан  кейін  күтпеген  жерден  суық  болады,  мұның 
салдарынан  оның  көктеуі  кешеуілдейді,  сөйтіп  егіс  даласын  арамшөп  қаптап  кетеді. 
Мұндай  жағдайда  көктеп  шығуын  күтпей-ақ  тезінен  егістің  қатараралығына    көлденең 
немесе ең қолайлысы егіс даласына диагоналды тырмалау қажет. 
Арамшөптерге  қарсы 2,4 диалиен  гербициді  судан  шөбінің  түптену  фазасында 
шашылды.  Кестеде  көрсетілгендей  егіс  алдындағы  судан  шөбінің  топырағын  өңдеудің 
əсерінен арамшөптердің азаюына көптеп септігін тигізіп отырғаны көрсетілген (кесте1). 
Кесте 1 – Егіс  алдындағы  топырақты  өңдеудің  арамшөптерге  əсері  (арамшөп  саны 
мен салмағы 
Біздің  тəжірибелік  зерттеуімізде  алып  отырған  ең  ұтымды  нұсқамыз  ол  төртінші 
яғни,  дискілеу1рет+қопсыту1рет,+тырмалау+таптау  нұсқасы  өзінің  ең  жақсы  нəтижесін 
беріп отыр. Бұл жерде байқап тұрғандарыңыздай арамшөптерді көктеу жəне дəннің пісуі 
кездерінде 5 күн  аралығында  арамшөптердің  саны  мен  салмағы  əрбір  шаршы  метрден 
алынып зерттелді.   
Тəжірибелік 
нұсқалар 
Арамшөптердің саны 
(шт/м
2
) мен салмағы(г/м
2
) 
      20.05-25.05 
25.08-30.08 
шт/м
2
 
г/м
2
 
шт/м
2
 
г/м
2
 
1 
Қарапайым өңдеу
38,3 
70,5 
52,1 
255,6
2 
Қопсыту1рет+тырмалау+таптау 35,2 
68,7 
50,5 
256,8 
3 
Қопсыту2рет+тырмалау+таптау  
31,3 
65,2 
49,9 
244,6 
4 
Дискілеу1рет+қопсыту1рет+тырма-
лау+ +таптау   
31,0 53,8 34,9 134,7 

40 
 
Кесте 2 – Судан  шөбінің  фенофазасы  (егілгеннен  бастап  пісіп  жетілгенге  дейін 
кезеңі) 2014-2015 жж. 
 
Сонымен қатар осы тəжірибелік нұсқамыздың əсері судан шөбінің фенологиясына да 
айтарлықтай  əсері  тигізіп  отыр.  Судан  шөбінің  көктеп  шыққанынан  бастап  дəнінің 
толысып пісу аралықтарында да ең жақсы нəтиже көрсетіп, толық дəн 100 күнде пісті.  Ал 
қалған нұсқаларда дəннің пісуі біраз күнге кешеуіледі (кесте 3). 
 
Кесте 3 –  Судан шөбінің 2014-2015 жж орташа өнімділік 
 
 
Қорытынды  
Судан  шөбінің  өнімділігі,  өсімдіктің  биіктігі,  жапырақ  саны  жəне  жапырақ 
ұзындығы  да  атап  өткен  нұсқамызда  ең  жақсы  көрсеткішті  көрсетіп  отыр.  Өнімділік 
100%-ға  алынды.  Қорытындылай  келгенде  судан  шөбінің  егіс  алдындағы  топырақ  өңдеу 
жұмыстарының  болашағы  зор,  ауыл  шаруашылығына  көптеп  үлесінің  тиетіндігі  белгілі 
болып отыр.  
 
 
№  Тəжіри-
белік 
нұсқалар 
Себілген
 уақыты
 
Көктеуі 
Түптенуі  Сабақта-
нуы 
Бас тарта 
бастауы 
Гүл 
шығаруы 
Дəнінің 
пісуі 
уақыты
 
Себілгеніне
 
қанша
 күн
 
уақыты
 
Көктеуіне
 
неше
 күн
 өтті
 
Уақыты
 
Көктеуіне
 не
- 
ше
 күн
 өтті
 
Уақыты
 
Көктеуіне
 не
- 
ше
 күн
 өтті
 
Уақыты
 
Егілгеніне
 не
- 
ше
 күн
 өтті
 
уақыты
 
Көктеуіне
 не
- 
ше
 күн
 өтті
 
1 
 
Қарапайым 
өңдеу 
24.04 
13.05 
 
19 
04.06 
 
22 
26.06 
 
51 
30.06 
 
55 
06.07 
 
74 
25.08 
 
122 
2 
Қопсыту 
1рет+тырма
лау+таптау 
24.04 
10.05 
 
16 
26.05 
 
16 
21.06 
 
42 
25.06 
 
46 
05.07 
 
73 
10.08 
 
107 
3 
Қопсыту 
2рет+тырма
лау+таптау 
24.04 
11.05 
 
17 
27.05 
 
17 
22.06 
 
42 
27.06 
 
47 
03.07 
 
71 
05.08 
 
102 
4 
Дискілеу 
1рет+қопсы
ту 1рет 
+тырмалау 
+таптау 
24.04 
02.05 
 
7 
15.05 
 
15 
01.06 
 
30 
11.06 
 
40 
01.07 
 
69 
02.08 
 
100 
№ 
 
Тəжірибелік нұсқалар 
Судан 
шөбінің 
биіктігі 
Жапы-
рақ 
саны 
Жапырақ 
ұзындығы 
Өнімділік 
ц/га % 
1 
Қарапайым өңдеу 136 
6 
20 
265.4 
80 
2 
Қопсыту1рет+тырмалау+таптау 148 
7 
23  295.2 
82 
3 
Қопсыту2рет+тырмалау+таптау 151 
9 
25  302.5 
86 
4 
Дискілеу1рет+қопсыту1рет+ 
тырмалау+таптау 
152 10  27 316.3 
 
100 

41 

жүктеу/скачать 3,78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: