Министерство сельского хозяйства республики казахстан
жүктеу/скачать 7,26 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Материалдар мен əдістер
- Зерттеу нəтижелерін талдау
- Əдебиеттер
- Ключевые слова
- Результаты исследований и их обсуждение
ƏОЖ 619.614.31.637.636 Даниярова Г.К., Жұмагелдиев А.Ə., Ромашев Қ.М., Базарбаев Р.Қ.
ҚАБАН ЕТІНІҢ САЛЫСТЫРМАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕРІ Андатпа Мақалада жабайы қабан етінің химиялық құрамы мен аминқышқылдарының мөлшері көрсетілген.
Елбасы ауыл шаруашылығының дамуына Біздің мақсатымыз – Қазақстан Республикасының азық-түлік қауіпсіздігін жəне азаматтардың денсаулығын қорғау екенін атап өтті. Сатуға тек қауіпсіз тамақ өнімдерін жіберіп, тұтынушыларды алдамшылықтан сақтау керек. Сонымен қатар, балғын, мұздатылған, сапасы жақсы, экологиялық таза, табиғи техникалық регламент талаптарына сəйкес өнімдерді шығаратын отандық өндірушілерді қолдау қажеттігін атады. Республикада азық–түлік проблемасын шешуде шошқа шаруашылығының алатын орны ерекше. Бұл еліміздің ет қорын жедел түрде толықтыруға мүмкіндік беретін мал шаруашылығының айрықша саласы. Қазіргі кезеңде Қазақстанда өндірілетін барлық еттің 13 пайызы шошқа етінің үлесіне тиеді. «Сойылатын малдарды сояр алдындағы ветеринариялық тексеру жəне сойылғаннан кейін ұшаларын жəне ішкі органдарын ветеринариялық-санитариялық сараптау жəне оларды санитариялық бағалау» Ережесі бойынша шошқа сойыс малы балып табылғанымен, жабай қабан жөнінде айтылмаған. Дегенмен аңшылар оны тағам ретінде пайдалануын жалғастыруда. Оның қауіпсіздігі шешімін таппаған. Бірақ, аңшылар саятшылық өнімдерін саудаға шығаруда, ауыл тұрғындары, ағайын туыстары қабан етін тағам ретінде пайдалануда. Ол келеңсіз жағдайлардың туындауына себепкер болуы мүмкін. Сондықтан, қазіргі уақытта кекілік етінің химиялық құрамын, тағамдық құндылығын тексеріп, ветеринариялық санитариялық сараптаулар жүргізіп, ветеринариялық-санитариялық қауіпсіздігін анықтау қажеттігі туындауда. 231
Материалдар мен əдістер Қазақ ұлттық аграрлық университеті «Ветсансараптау жəне гигиена» кафедрасының «өнім сапасы, қауіпсіздігі жəне ветеринариялық санитариялық сараптау» зертханасында жəне Қазақ тағамтану академиясының «Нутритест» зертханасында Оңтүстік Қазақстан облыстарынан əкелінген кекілік ұшасынан сынамалар алынып, ветеринариялық санитариялық сараптауда жалпылама қолданылатын тəсілдермен химиялық құрамы, яғни ет құрамындағы ақзат, май, ылғал жəне күл мөлшері анықталды. Кекілік етінің құрамындағы аминқышқылдарының мөлшері «Автоматтандырылған аминқышқылды анализатор» (ААА-881) көмегімен жүргізілді. Бұл жұмыстар «Руководство по методам анализа качества и безопасности пищевых продуктов» əдістемелік ұсынысы бойынша жүргізілді.
Мемлекет басшысының 2014 жылғы Қазақстан халқына «Қазақстан-2050 Стратегиясы»: Қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» Жолдауында айтылған ауыл шаруашылығын кең ауқымды жаңғырту тапсырмасы, соның ішінде мал шаруашылығының жемшөп базасын арттыру мен өнімнің экологиялық сапасын көтеру болса, 2013 жылы қабылданған салалық «Агробизнес-2020» бағдарламасымен өндірісті əртараптандыру, өндіріске замануи технологияларды енгізу, саланың өнімділігін жоғары техникалармен жəне технологиялармен қайта жабдықтау қарастырылған. Еліміздің ішкі азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша таяудағы 10 жылға арналған Қазақстан Республикасының стратегиялық міндеттерінің бірі 80 %-ға дейін еліміздің ішкі тұтынудағы отандық өнімдер
өндірісінің үлесін
ұлғайту болып
табылады. Осы салада құс шаруашылығының қосатын үлесі мол екені даусыз. Республикамыздағы құс шаруашылығының стартегиялық даму бағыты Дүниежүзілік сауда ұйымының талаптарына сай, нарықтық бəсекелестікке төтеп бере алатын жоғары сапалы құс өнімдерін: құс етін, тəуліктік балапандарды, инкубациялық жұмыртқаларды өндіру болып табылады. Құс еті аса дəмді, сапалы болады. Олар құстың бұлшық ет талшықтарының морфологиялық ерекшеліктеріне жəне оның физикалық қасиеттеріне – нəзіктігіне жəне шырындылығына байланысты болады. Басқа жануарлар етіне қарағанда құс етіндегі бұлшық ет талшықтары жіңішкелеу жəне олардың аралығындағы жалғастырғыш талшықтар аз келеді. «Сойылатын малдарды сояр алдындағы ветеринариялық тексеру жəне сойылғаннан кейін ұшаларын жəне ішкі органдарын ветеринариялық-санитариялық сараптау жəне оларды санитариялық бағалау» Ережесі бойынша ауылшаруашылық құстарының барық түрлері сойысқа жатады. Ал, кəсіби ауланатын құстар жөнінде, кекілік етінің сапасы, тағамдық қауіпсіздігі туралы мəселелер өз шешімін таппаған. Бірақ, аңшылар саятшылық өнімдерін саудаға шығаруда, ауыл тұрғындары, аңшылар кекілік етін тағам ретінде пайдалануда. Ол келеңсіз жағдайлардың туындауына себепкер болуы мүмкін. Сондықтан, қазіргі уақытта кекілік етінің химиялық құрамын, тағамдық құндылығын тексеріп, ветеринариялық санитариялық сараптаулар жүргізіп, ветеринариялық-санитариялық қауіпсіздігін анықтау қажеттігі туындауда.
Қазақ ұлттық аграрлық университеті «Ветсансараптау жəне гигиена» кафедрасының «өнім сапасы, қауіпсіздігі жəне ветеринариялық санитариялық сараптау» зертханасында жəне Қазақ тағамтану академиясының «Нутритест» зертханасында Оңтүстік Қазақстан облыстарынан əкелінген кекілік ұшасынан сынамалар алынып, ветеринариялық санитариялық сараптауда жалпылама қолданылатын тəсілдермен химиялық құрамы, яғни ет құрамындағы ақзат, май, ылғал жəне күл мөлшері анықталды. Кекілік етінің құрамындағы аминқышқылдарының мөлшері «Автоматтандырылған аминқышқылды анализатор» (ААА-881) көмегімен жүргізілді. Бұл жұмыстар «Руководство по методам
232
анализа качества и безопасности пищевых продуктов» əдістемелік ұсынысы бойынша жүргізілді. Зерттеу нəтижелері Құс етiнде мал етiмен салыстырғанда дəнекер ұлпалар əлдеқайда аз, сондықтан ол оңай қорытылады жəне дəнекер ұлпалары нəзiк, борпылдақ, ұша еттерiнде бiркелкi орналасқан. Құс денесiнде май негiзiнен терi астына жиналған (құрсақта жəне төсте), ал iш майы iшек-қарын айналасында. Құс майының, басқа мал майымен салыстырғанда, балқу температурасы төмен яғни оңай сiңiрiледi. Құс етiнде 0,9-1,2 % экстрактивтi заттар бар, олар етке өзiндiк дəм бередi, ас қорыту сөлдерiнiң бөлiнуiне əсер етедi жəне еттiң сiңiмдiлiгiн жоғарылатады. Жоғары диеталық қасиеттерiмен тауық жəне күрке тауық еттерi ерекшеленедi, ал үйрек, қаз еттерiнде май көп болғандықтан диеталық қасиетi төмен, бiрақ қуаты жоғары. Кекілік пен тауық еттерiнiң химиялық құрамы салыстырмалы түрде кестеде көрсетілген.
Кесте-1. Кекілік пен тауық еттерiнiң химиялық құрамы, г/100г есебімен (n═10)
Көрсеткіштер Ақзат Май Ылғал
Күл Көмірсулар Энергетикалық құндылығы ккал/100г Кекілік еті 18,5±0,5 19,6±0,3 60,4±0,5 1,1±0,06 0,4±0,02 252,0
Тауық еті 18,9±0,6 16,2±0,4 64,0±0,7 0,9±0,02 0 221,4 Зерттеулер нəтижесі бойынша кекілік етінің құрамында ақзат мөлшері 18,5 г/100г шамасында болса, салыстырмалы түрде алынған тауық етіндегі бұл мөлшер 18,9 г/100г көрсетті. Ағза ұлпаларының құрамына кіріп, энергия көзі ретінде, қорғану, құрылымдық жəне метаболизмдік қызметтер атқаратын май мөлшері кекілік етінде 19,6 г/100г болса, бұл мөлшер тауық етіндегі мөлшерден 3,4 г/100г жоғары болды. Биохимиялық үрдістердің жүруіне, етті сақтау мүмкіндігін арттыруда, микробиологиялық т.б. үдерістерде маңызды қызмет атқаратын ылғал мөлшері кекілік етінде 60,4 г/100г болса, бұл мөлшер тауық етінде 3,6 г/100г жоғары. Кекілік етіндегі күл мөлшері 1,1 г/100г болса, бұл мөлшер тауық етінде 0,9 г/100г болғандығы анықталды. Кекілік етіндегі көмірсу мөлшері 0,4 г/100г болды. Кекілік етінің энергетикалық құндылығы 252,0 ккал/100г болса, тауық етінде 221,4 ккал/100г болып шықты. Елімізде азаматтардың əл-ауқатын жəне өмір сүру деңгейін көтеруге бағытталған индустриялық-инновациялық саясатты іске асыру маңызды шаруа болып табылады. Осы мақсатты жұмысты іске асыру – халықты құнды, сіңімді, сұранысты өтейтін өнімдермен қамтамасыз ету болып табылады. Еттің сіңімділігі, тиімділігі, тағамдық құндылығы ондағы аминқышқылдарының құрамы мен мөлшеріне байланысты. Ет құрамындағы ақзатта организмге қажетті барлық алмаспайтын аминқышқылдарының болуы, еттің толық бағалылығы болып табылады. Аминқышқылдарының организмде түзілетін тобы алмастырылатын, ал организмде түзілмейтін тобы алмастырылмайтын аминқышқылдары деп аталады. Организмде кейбір алмаспайтын аминқышқылы жетіспесе, онда сол қышқылдың биологиялық маңызына байланысты ағзада ауытқулар байқалуы мүмкін. Кекілік етінің құрамындағы аминқышқылдарының мөлшері
тауық етінің құрамындағы тексерілген аминқышқылдарының мөлшерімен салыстырыла отырып 2-кестеде көрсетілді.
233
Кесте 1. Кекілік етінің аминқышқылдық құрамы, мг/100 г (n═20)
Көрсеткіштер Аминқышқылдары кекілік еті тауық Алмаспайтын аминқышқылдары
7443±3,6 7231±3,3 Валин 977±0,27 911±1,2 Изолейцин 885±0,25 720±1,1 Лейцин 1646±0,25 1466±1,5 Лизин 1517±0,2 1649±1,5 Метионин 529±0,07 489±0,5 Треонин 718±0,1 919±0,8 Триптофан 315±0,1 304±0,3 Фенилаланин 856±0,15 773±0,5 Алмасатын аминқышқылдары
10991±1,5 11607±3,7 Аланин 1125±0,12 1198±1,3 Аргинин 1098±0,15 1272±1,2 Аспарагин қышқылы 1688±0,2 1694±1,5 Гистидин 336±0,15 505±0,9 Глицин 1213±0,15 1399±0,8 Глутамин қышқылы 3044±0,5 2680±1,9 Оксипролин 195±0,12 157±0,9 Пролин 801±0,21 911±0,9 Серин 732±0,25 892±0,8 Тирозин 663±0,17 666±0,7 Цистин 96±0,1 233±0,3 Амин қышқылдарының орташа көрсеткіші
18434±1,4 18838±4,1
Кекілік етінде адам организміне қажетті барлық аминқышқылдары кездеседі. Олардың мөлшері салыстырмалы түрде тексерілген тауық етінің құрамындағы аминқышқылдарының мөлшерімен салыстырылды. Сонымен, кекілік етінің алмаспайтын аминқышқылдары 7443 мг/100г болса, тауық етінің құрамындағы алмаспайтын аминқышқылдарының мөлшері 7231 мг/100г тең болды. Яғни 212 мг/100г көп. Ал, алмасатын аминқышқылдары кекілік етінде 10991 мг/100г болса, бұл мөлшер алмасатын аминқышқылдарында 11607 мг/100г көрсетті. Ол 616 мг/100г кем екендігін көрсетті. Зерттеу нəтижелерін талдау Кекілік етінің химиялық құрамын анықтауда төмендегідей нəтижелер алынды. Кекілік етінің құрамындағы ақзат мөлшері тауық етінің ақзат мөлшерімен шамалас, май мөлшері 3,4 г/100г жоғары, ылғалдылық мөлшері 3,6 г/100 г төмен, күл мөлшері шамалас. Амин қышқылдарының орташа көрсеткіші 404 мг/100г төмен болды.
Жалпы алғанда кекілік етінің химиялық құрамы жөнінен үй құсы болып есептелетін тауық етінің химиялық құрамы бойынша шамалас екендігі көрінеді, энергетикалық құндылығы кекілік етінде 252,0 ккал/100г болса, тауық етінде бұл көрсеткіш 221,4 ккал/100г көрсетті. Организмге аса қажетті алмаспайтын аминқышқылдарының мөлшері кекілік етінде 7443 мг/100г болса, таық етінде бұл мөлшер 7231 мг/100г көрсетті. Сонымен кекілік еті құнды, сіңімді тағамдық өнім болып табылады.
234
Əдебиеттер 1.
С.Қырықбайұлы. Т.Телеуғали, А.Ə.Жұмагелдиев. Ветеринариялық санитариялық сараптау практикум. Алматы 2013 ж. 2.
Н.Ф., С.Қырықбайұлы, А.А.Жумагелдиев. Экспертиза доброкачественности и радиационной безопасности продуктов. Их стандартизация и сертификация. Алматы 2011 г. 3.
качества мяса и мясопродуктов. М.1995 г. 4.
Позняковский В.М. Экспертиза мяса и мясопродуктов, качество и безопасность. – Новосибирск,- 2005 г.
Джуланова Н.М., Алибек Е.Е., Дюсекенова Н.Т., Хизат С., Джуланов М.Н., Койбагаров К.У., Байсуанова З.К. Казахский национальный аграрный университет, г. Алматы ЭФФЕКТИВНОСТЬ ЭТИОТРОПНОЙ ТЕРАПИИ ПРИ КОМПЛЕКСНОЙ ТЕРАПИИ КОБЫЛ, БОЛЬНЫХ ХРОНИЧЕСКИМ ГНОЙНО-КАТАРАЛЬНЫМ ЭНДОМЕТРИТОМ
В статье приведены сведения по применению препарата Метрицеф, Тилометрин и Гистерон при комплексной терапии кобыл с хроническим течением гнойно-катарального эндометритом. При комплексной терапии кобыл, больных хроническим гнойно- катаральным эндометритом, включающий патогенетический и симптоматический методы лечения трехкратное применение препарата Гистерон, в качестве этиотропного средства является эффективной как в терапевтическом, так и в экономическом плане.
эндометрит, патогенетические, этиотропные и симптоматические методы терапии.
Улучшение воспроизводства животных, получение от них здорового приплода является одной из основных проблем в решении продовольственной программы нашей страны. Существенным препятствием на пути увеличения количества приплода у сельскохозяйственных животных является бесплодие. Изучению причин бесплодия, методов его профилактики и терапии посвящены труды многих исследователей[1,2]. Одной из наиболее часто встречающихся причин симптоматического бесплодия являются заболевания матки, в частности, ее воспаление – метриты [3]. Этиология, патогенез, диагностика, профилактика и терапия эндометрита у кобыл нашли довольно широкое отражение в работах ряда ученых[4,5,6]. В последнее время разработаны и предложены для практики новые препараты, обладающие противомикробным и противовоспалительным действиями, нов литературе недостаточно сведений по эффективности их применения. Потому целью настоящей работы явилось изучение эффективности рекомендуемых этиотропных средств терапиипри комплексном лечении кобыл, больных хроническим гнойно-катаральным эндометритом. 235
Материал и методы исследований Работа проводилась в условиях коневодческих хозяйств урочища Кокбастау Джамбульского района Алматинской области. В эксперементе были 12 кобыл чистокровной английской верховой породы в возрасте 6-9 лет с диагнозом хронический гнойно-катаральный эндометит. При изучении состояния матки у кобыл мы проводили комплекс акушерско- гинекологической диспансеризации. При этом использовали эндоскоп «Элепс» (Россия), влагалищные зеркала для кобыл (MFK, Пакистан), портативный ультразвуковой сканер PU- 2200 Plus (High Technology Inc., США). Всех кобыл разделили на три группы по четыре животных в каждой.Кобылам всех групп подкожно применяли 1% масленный раствор синестрола в дозе 3-4 мл на 1, 3 и 5сутки, внутримышечно окситоцин 40ЕД в течение 6 дней, тетравит на 1 и 10 сутки внутримышечно, 5% АСДф2 20 мл подкожно, массаж матки через прямую кишку на 2, 4, 6, 8, 10 сутки, низкоинтенсивное лазерное излучение с помощью аппарата СТП-8, в области крупа и поясицы с обеих сторон по 1 минуте (всего 4 мин.). Кобылам первой группы в качестве этиотропной терапии внутриматочно применяли суспензию. Метрицефв дозе 20,0 на 2, 8 сутки лечения. Кобылам второй группы вместо суспензии Метрицеф внутриматочно вводили препаратТилометринв дозе 20 мл/кгмассы тела, а кобылам третьей группы –100 мл препаратГистерон в дозе 100 мл на 2, 4, 6, 8 день до клинического выздоровления (см. схему лечения). Схема лечения кобыл Препараты Пути введения Дни лечения
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Синестрол подкожно + + + Метрицеф 1
внутриматочное +
+
Тилометрин 2 внутриматочное + + + + Гистерон
3
внутриматочное + + + + Массаж
матки ч/з прямую кишку + + + + + Лазер бесконтактный + + + + + + + Тетравит внутримышечно + + АСД 2
внутриматочное + + + + Примечание 1,2,3, - для кобыл соответствующих групп. О полном выздоровлении кобыл мы судили по состоянию матки при ректальном исследовании и ультразвуковой диагностике, характеру выделения из гениталий, который определяли методом эндоскопии и, по результатам выживаемости спермиев в слизи, полученный из половой сферы подопытных кобыл на 7, 10, 13, 16, 19, 21 сутки.
Наши наблюдения показали, что на 7-10 сутки после окончания курса лечения у 2-х кобыл первой и третьей группы и у 3-хкобыл третьей группы состояние матки была удовлетворительной, ригидность была хорошо выражена, выделений из устья шейки не было, канал шейки матки незначительно закрыт. Вместе с тем в слизи взятой из устья шейки агглютинация спермиев наступала через 3-5 минут. На 16-19 сутки после завершения курса лечения у указанных кобыл мы наблюдали раскрытие канала шейки матки на 1 палец, незначительное выделение эстральной слизи, незначительное увеличение матки, повышение ригидности матки. В цервикальной слизи агглютинация спермиев не наступал в течение 2 часов. 236
На 21 день после завершения указанного курса лечения у данных кобыл канала шейки матки была раскрыта на 2 пальца, отмечалась значительное выделение эстральной слизи из канала шейки матки, матка была увеличена, ее сократимость хорошо была выражена. В эстральной слизи агглютинация спермиев не наступал в течение 8 часов. Указанное состояние кобыл напоминала фазу эструса, но учитывая, то, что мы применяли гормональные препараты, стимуляторы и препараты оказывающие действия непосредственно на слизистую матки данный половой цикл мы искусственно пропустили и не проводили осеменение. На 13-16 сутки после окончания курса лечения у 1-й кобылы первой и третьей групп, а также у 2-х кобыл второй группы состояние матки была удовлетворительной, сократимость хорошо выражена, но выделений из устья шейки не было, а канал шейки матки была незначительно закрыта. В слизи взятой из устья шейки агглютинация спермиев наступала быстро в течение 2-4 минут. Такое состояние напоминала состояние других кобыл этих групп на 7-10 сутки. Позднее на 19-21 сутки после завершения курса лечения у указанных кобыл мы наблюдали раскрытие канала шейки матки на 1,5 пальца, выделение эстральной слизи, незначительное увеличение тела и рогов и повышение ригидности матки. В цервикальной слизи агглютинация спермиев не наступал в течение 3-4 часов. Следует отметить, что у одной кобылы первой группы на 7, 10 и 13 сутки после окончания курса терапии мы наблюдали зияние канала шейки матки и выделение слизистого (катарального) экссудата из его просвета. Спермии моментально агглютинировали при смешивании со слизью, что указывал что воспалительный процесс в эндометрии не завершен. У этой кобылы и на 16-19 сутки мы наблюдали подобные изменения. Заключение
При комплексной терапии кобыл, больных хроническим гнойно-катаральным эндометритом, включающий патогенетический и симптоматический методы лечения трехкратное применение препарата Гистерон, в качестве этиотропного средства является эффективной как в терапевтическом, так и в экономическом плане. Выздоровление кобыл при указанных схемах с использованием препарата Гистерон как этиотропное средство лечения наступает на 16-21 дни после окончания курса лечения.
1.
Иноземцев В.П., Бауков В.В., Балковой И.И. и др. Лазерное излучение как диагностика скрытого эндометрита у коров. //VI Всерос.науч.-прак.конф. по квантовой терапии.: Сб.труд.конф. –М.: ЗАО «МИЛТА-ПКП ГИТ», 2000. –С. 239-242. 2.
Студенцов А.П., В.С. Шипилов, Никитин В.Я., Миролюбов М.Г., Субботина Л.Г., Преображенский О.Н., Хромцов В.В. Ветеринарная акушерства, гинекология и биотехника размножения. М.: Колос, -2000.493-с. 3.
Гордон А. Контроль воспроизводства сельскохозяйственных животных. М.: Агропромиздат, -1988.- 416-с. 4.
Материалы Республиканской научно-теоретической конференции «Инновационное развитие ветеринарии в условиях интенсификации животноводства», посвященной 95- летию со дня рождения доктора ветеринарных наук, профессора Кадырова Н.Т.. Казахский агротехнический университет им. С.Сейфуллина. 16-17 02. 2012 г. 5.
полового сезона. Пути увеличения производства и повышения качества с/х продукции: 237
Тез.докл. ХII науч.-практ. конф. мол. ученых и спец. /ВНИИМС, Оренбург СХИ – Оренбург, 1993 - С. 151-152. 6.
биохимического статуса и повышения воспроизводительной способности коров- первотелок Исследования, результаты. Научный журнал КазНАУ. 2010. №2 (046) С. 51-53.
Джуланова Н.М., Əлібек Е.Е., Дюсекенова Н.Т., Хизат С., Джуланов М.Н., Қойбағаров К.У., Байсуанова З.К. жүктеу/скачать 7,26 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|